Ηλίας Ηλιού: Η μαρτυρία των πραγμάτων είναι πάνω από το οποιοδήποτε δόγμα

Το απόγευμα της 28ης Ιουνίου 1979, πριν από 45 ακριβώς χρόνια, η Βουλή των Ελλήνων επικύρωσε τη συνθήκη προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ – η ιστορική τελετή υπογραφής της συνθήκης ένταξης της χώρας μας στον κορμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων είχε λάβει χώρα στο Ζάππειο Μέγαρο ένα μήνα νωρίτερα, στις 28 Μαΐου 1979.

Η ψηφοφορία για την επικύρωση της συνθήκης προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ ήταν ονομαστική και φανερή.

Επί της αρχής του νομοσχεδίου για την ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ ψήφισαν υπέρ 193 βουλευτές: οι 175 της ΝΔ, οι τέσσερις του ΚΟΔΗΣΟ (πρόεδρός του, ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου), οι δύο από τους πέντε της ΕΔΗΚ, ο πρόεδρος της ΕΔΑ, Ηλίας Ηλιού, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ Εσωτερικού, Λεωνίδας Κύρκος, οι τέσσερις της Εθνικής Παράταξης και έξι ανεξάρτητοι (μεταξύ αυτών, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Γεώργιος Μαύρος και ο Στέλιος Παπαθεμελής).

«Παρών» είχαν δηλώσει τρεις βουλευτές: ο αρχηγός της ΕΔΗΚ, Ιωάννης Ζίγδης, και οι βουλευτές του κόμματός του Νικήτας Βενιζέλος και Κώστας Μπαντουβάς. Πάντως, ο Ζίγδης είχε φροντίσει να διευκρινίσει νωρίτερα ότι η ΕΔΗΚ, μολονότι επέμενε στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη συνθήκη και είχε εν γένει διαφωνίες με την κυβέρνηση, θα έκανε το παν για να τη βοηθήσει να πετύχει η ένταξη.

Στην επακολουθήσασα ψηφοφορία επί του συνόλου του νομοσχεδίου ψήφισαν υπέρ 191 βουλευτές, δηλαδή οι προαναφερθέντες πλην των Λεωνίδα Κύρκου και Στέλιου Παπαθεμελή, οι οποίοι καταψήφισαν, δηλώνοντας όμως ότι αυτό δε σήμαινε αντίθεσή τους στην προσχώρηση, αλλά επιφυλάξεις για ορισμένες διατάξεις.

Απόντες από την όλη διαδικασία της ψηφοφορίας ήταν 104 βουλευτές: οι 93 του ΠΑΣΟΚ και οι 11 του ΚΚΕ.

Προαναγγέλλοντας τη —φαινομενικώς απρόσμενη— στάση που επρόκειτο να τηρήσει στο ζήτημα της προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ, έναν και πλέον χρόνο νωρίτερα (το Φεβρουάριο του 1978, σε συνέδριο που είχε πραγματοποιηθεί στο «Ευγενίδειο» με συμμετοχή εκατοντάδων ελλήνων και ξένων πολιτικών μηχανικών και οικονομολόγων και θέμα τις παντοειδείς επιπτώσεις της ένταξης της χώρας μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια), ο Ηλίας Ηλιού, ο αγωνιστής και συνάμα διανοούμενος της Αριστεράς, ο ευρυμαθής, μετριοπαθής και πολιτικά οξυδερκής αυτός άνθρωπος, είχε δηλώσει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα (πηγή: «Τα Νέα», Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 1978):

«Για μένα δεν είναι ούτε ευλογία ούτε κατάρα η ένταξη. Θα χρειασθεί προσαρμογή που θα απαιτήσει μεγάλες προσπάθειες και αλλαγή νοοτροπίας. Όποιοι αρνούνται την ένταξή μας δεν προτείνουν καμιά εναλλακτική λύση.

Ήμουν ο μόνος —με μια μοναδική εξαίρεση και τον καθηγητή Δημ. Στεφανίδη— που εξ ονόματος της ΕΔΑ είχα καταπολεμήσει μέσα και έξω από τη Βουλή την ένταξη. Όμως, σιγά σιγά διαπίστωσα ότι η απαισιόδοξη πρόβλεψή μου για την τύχη που περίμενε τη χώρα μας, μετά τη σύνδεσή της τότε, και αργότερα με την πλήρη της ένταξη, άρχισε να διαψεύδεται. Ο έλληνας αγρότης άρχισε να φαίνεται ότι θα ανέβαζε αισθητά το βιοτικό του επίπεδο. Η βιοτεχνία μας δεν συνετρίβη, αντίθετα το ελληνικό παπούτσι, το ελληνικό ρούχο, το ελληνικό έπιπλο πλημμύρισαν την ευρωπαϊκή αγορά. Η βιομηχανία μας, που λέγαμε ότι θα συντριβεί, παρουσίασε θεαματική άνοδο.

Το Μάη του 1965, όταν βρισκόταν εδώ ο αλησμόνητος εμπειρογνώμων του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, άλλοτε υπουργός των Οικονομικών στην κυβέρνηση της απελευθέρωσης, Αντόνιο Πεζέντι, συζητήσαμε οι δυο μας διά μακρών και προβληματίστηκα.

Από τότε ή λίγο αργότερα μεταστράφηκα, και η μεταστροφή μου αυτή υπήρξε αποτέλεσμα βαθιάς μελέτης των πραγμάτων. Είχα το θάρρος να επανεξετάσω τις απόψεις μου, όταν πείσθηκα ότι οι προβλέψεις μου διαψεύσθηκαν από τα πράγματα και το αναγνώρισα δημοσίως. Γιατί δεν είμαι δογματικός και για μένα η μαρτυρία των πραγμάτων είναι πάνω από το οποιοδήποτε δόγμα.

Δικαιώθηκα και από άλλες μαρτυρίες. Ο Λ. Μπρέζνιεφ αναγνώρισε κι αυτός ότι η ΕΟΚ, την οποία είχε τόσο πολεμήσει, αποτελούσε την πραγματικότητα, και η ΚΟΜΕΚΟΝ άρχισε να έχει ολονέν ευρύτερη συνεργασία και συναλλαγές μαζί της».