Καλή διατροφή και άσκηση μπορούν να «νικήσουν» το Aλτσχάιμερ

Αίσθηση έχει προκαλέσει το ντοκιμαντέρ του CNN που προβλήθηκε πρόσφατα εστιάζοντας σε δύο ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι έβαλαν «τελεία» στην εξέλιξή της απλώς κάνοντας ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους και στη διατροφή τους. Ωστόσο, μήπως οι ιστορίες τους μοιάζουν «πολύ καλές για να είναι αληθινές»;

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Οι πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ με τίτλο «The Last Alzheimer’s Patient» είναι η Cici Zerbe και ο Simon Nicholis. Η πρώτη ασθενής κοιτάζοντας την κάμερα αναφέρει πως το αγαπημένο της φαγητό ήταν οι κοτολέτες μοσχαριού. Ωστόσο δεν έχει φάει ούτε μία μπουκιά από αυτές τα τελευταία πέντε χρόνια. Πώς άλλωστε θα μπορούσε, δεδομένου ότι εντάχθηκε σε μελέτη του Ερευνητικού Ιδρύματος Προληπτικής Ιατρικής (PMRI) που εξετάζει την επίδραση διαφόρων παραγόντων σε ασθενείς με ήπια νοητική διαταραχή ή αρχικού σταδίου της νόσου Αλτσχάιμερ.

Οι θυσίες της όμως δεν περιορίστηκαν μόνο στην υιοθέτηση ενός αυστηρού διαιτολογίου που βασίζεται σε φυτικής προέλευσης τρόφιμα. Κλήθηκε επίσης να ασκείται τακτικά, να κάνει διαλογισμό και γιόγκα, και να συμμετέχει σε ομάδα υποστήριξης. Σήμερα η ίδια δηλώνει πως τα συμπτώματά της έχουν ανατραπεί και νιώθει καλύτερα από ποτέ.

Η ιστορία του Simon Nicholis όμως είναι ακόμα πιο ελπιδοφόρα: ο 55χρονος επιχειρηματίας έφερε δύο κόπιες από το γνωστό πλέον γονίδιο APOE4 που αποτελεί «βασικό ένοχο» για τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Χρειάστηκε όμως μόλις 14 μήνες για να εξαφανιστούν από το αίμα του οι χαρακτηριστικοί βιοδείκτες (αμυλοειδές και tau) που υποδηλώνουν τον σχετικό κίνδυνο, όπως εξηγεί ο προληπτικός νευρολόγος και διευθυντής Ερευνας στο Ινστιτούτο Νευροεκφυλιστικών Νόσων της Φλόριντα, Dr. Richard Isaacson. Αντίστοιχα, οι σαρώσεις του εγκεφάλου έδειξαν αύξηση του όγκου του ιππόκαμπου – της περιοχής που είναι υπεύθυνη για τη μνήμη.

Πώς; Ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες της ιατρικής – ερευνητικής ομάδας γυμνάζεται εντατικά (κάθε πρωί κάνει γρήγορο βάδην, τζόγκινγκ ή κωπηλασία, ενώ τρεις φορές την εβδομάδα κάνει ασκήσεις με βάρη) και ακολουθεί διατροφή μεσογειακού τύπου με άφθονα τρόφιμα φυτικής προέλευσης και χωρίς ζάχαρη, τεχνητά γλυκαντικά, αλκοόλ και υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα.

Ο ποιοτικός ύπνος και η αποφυγή του στρες ήταν ακόμα δύο αυστηρές συστάσεις, τις οποίες ο 55χρονος επιχειρηματίας έλαβε πολύ σοβαρά υπόψη, ενώ μία σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι αρχικά έλαβε και φάρμακο κατά του διαβήτη που φαίνεται να επιδρά θετικά και στο σωματικό βάρος.

Ευρήματα

Το ερώτημα εντούτοις που αμέσως γεννιέται καθώς κανείς παρακολουθεί την πορεία των δύο αυτών ανθρώπων, οι οποίοι καθ’ ομολογία τους νίκησαν το Αλτσχάιμερ, είναι εάν πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις ή για τα απόλυτα παραδείγματα που τεκμηριώνουν πως η πρόληψη μπορεί να ανατρέψει ή έστω να επιβραδύνει τη νόσο όταν βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο.

Ο Dr. Isaacson διευκρινίζει, μιλώντας στο CNN, ότι αποφεύγει τον όρο «υποστροφή» της νόσου που ήδη είχε αρχίσει να εκδηλώνει, όταν αναφέρεται στην περίπτωση του 55χρονου Nicholls. Και προσθέτει πως χρειάζονται περισσότερα ευρήματα σε μεγαλύτερο δείγμα ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

Το συγκεκριμένο ερευνητικό πεδίο τον έχει πάντως καθηλώσει, καθώς μελετά το θέμα ήδη από το 2013.

Αντίστοιχες έρευνες «τρέχουν» σε όλον τον κόσμο, με τη χώρα μας να μην αποτελεί εξαίρεση, σημειώνει στα «ΝΕΑ» η Μάγδα Τσολάκη, ομότιμη καθηγήτρια Νευρολογίας – Ψυχολογίας στο ΑΠΘ. Η ίδια με την επιστημονική της ομάδα σε μελέτη τους που δημοσίευσαν το 2021 στην επιθεώρηση «Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology» έβαλαν ακόμα ένα σημαντικό λιθαράκι στις αποδείξεις που μαρτυρούν πως η πρόληψη παίζει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ασθένειας που κλέβει τη μνήμη.

12 παράγοντες κινδύνου

Σε εκείνη τη μελέτη, οι έλληνες επιστήμονες χώρισαν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες. Στην πρώτη συμμετείχαν 155 άτομα με ήπια γνωστική εξασθένηση και στη δεύτερη 133. Επί τρία έτη οι εθελοντές της πρώτης ομάδας συμμετείχαν σε ασκήσεις (νοητικές και σωματικές) ενώ στη δεύτερη δεν έγινε καμία παρέμβαση. Το αποτέλεσμα; Μόλις το 1,33% των εθελοντών της πρώτης ομάδας ανέπτυξαν άνοια μετά το πέρας της έρευνας, ενώ στη δεύτερη ομάδα το αντίστοιχο ποσοστό άγγιξε το 13,5%.

Η Μ. Τσολάκη επικαλείται ακόμα μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2020 στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Lancet». Αναλυτικότερα η διεθνής ομάδα ερευνητών (The Lancet Commission on Dementia and Prevention) απαρίθμησε σε εκείνη τη δημοσίευση 12 παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου.

Σε μικρή ηλικία περιλαμβάνουν την κακή ή ελλιπή εκπαίδευση. Στην ώριμη ηλικία η ίδια λίστα εμπλουτίζεται με την απώλεια ακοής, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, την επιβλαβή κατανάλωση αλκοόλ και την παχυσαρκία. Και σε μεγαλύτερη ηλικία, το κάπνισμα, η κατάθλιψη, η κοινωνική απομόνωση, η σωματική αδράνεια, ο διαβήτης και η ατμοσφαιρική ρύπανση φαίνεται να διαδραματίζουν επιβαρυντικό ρόλο.

«Πρόκειται για μία νόσο που μπορεί να προληφθεί. Εάν τροποποιήσουμε τους 12 παράγοντες, θα μπορέσουμε να μειώσουμε την επίπτωση της άνοιας κατά 40%. Τι σημαίνει αυτό σε απόλυτους αριθμούς; Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο αριθμός των ασθενών στην Ελλάδα θα ξεπεράσει τους 300.000 το 2050, αλλά εάν ελέγχαμε αυτούς τους παράγοντες θα είχαμε 160.000» συμπληρώνει με νόημα η Μ. Τσολάκη.

Το ελαιόλαδο βοηθά στην καλύτερη νοητική λειτουργία

Εν τω μεταξύ, η μακροχρόνια δίαιτα που είναι πλούσια σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, ξεκινώντας ίσως από νεαρή ηλικία, φαίνεται επίσης να προστατεύει από το Αλτσχάιμερ και από την εγκεφαλική αμυλοειδική αγγειοπάθεια, όπως προκύπτει από ακόμη μια παλαιότερη μελέτη του ΑΠΘ.

Η έρευνα εστίασε στην αμνησιακού τύπου ήπια νοητική διαταραχή, που είναι συνήθως μια πρόδρομη κατάσταση της νόσου και χαρακτηρίζεται από απώλεια μνήμης και αδυναμία εκτέλεσης πολύπλοκων δραστηριοτήτων της καθημερινότητας. Και όπως έδειξαν τα συμπεράσματα μια μακροχρόνια παρέμβαση με μεσογειακή διατροφή πλούσια σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο (50 ml καθημερινά) σε 285 συμμετέχοντες στη μελέτη, με υψηλό αγγειακό κίνδυνο, είχε ως αποτέλεσμα την καλύτερη νοητική λειτουργία σε σύγκριση με την ομάδα ελεγχόμενης δίαιτας.

Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ