Η ιστορία του Smalltown Boy – Το νεαρό γκέι αγόρι που το έσκασε από το σπίτι του

Την δεκαετία του ’80, οι ΛΟΑΤΚΙ+ έφηβοι είχαν ελάχιστα πρότυπα για να θαυμάσουν, να ταυτιστούν και να αντλήσουν έμπνευση. Εκείνη την εποχή βίωναν παρενοχλήσεις, κακόγουστα αστεία στο σχολείο ή ήταν αναγκασμένοι να έρχονται αντιμέτωποι με σκανδαλοθηρικές αναφορές για την κοινότητά τους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Όμως, τον Μάιο του 1984 έκανε την εμφάνιση του ένα ρηξικέλευθο τραγούδι που θα άλλαζε το τοπίο. Το Smalltown Boy, το πρώτο single ενός συγκροτήματος που ονομαζόταν Bronski Beat, κατέκτησε τα χορευτικά κέντρα σε όλη την Ευρώπη.

Ο Σόμερβιλ μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου έζησε ως καταληψίας, ενώ συμμετείχε σε ομάδες και κινήματα που σχετίζονταν με την απελευθέρωση των γκέι κατά τα πιο σκληρά χρόνια της συντηρητικής διακυβέρνησης της Μάργκαρετ Θάτσερ

Το άσμα αφηγούνταν την ιστορία ενός μοναχικού και κατατρεγμένου αγοριού που πρέπει να φύγει από το σπίτι του για να γίνει ευτυχισμένο. Το βίντεο κλιπ που έγινε δημοφιλές στο Ηνωμένο Βασίλειο χάρη στο MTV έδειξε, με πρωτοφανή ειλικρίνεια, αυτό που κανείς δεν είχε τολμήσει να ξεστομίσει στο παρελθόν, -κρύβοντας την αλήθεια πίσω από το δάχτυλο τους.

Μπορεί η αγάπη να είναι παράνομη;

Οι Bronski Beat δημιουργήθηκαν στο Λονδίνο γύρω από τη φιγούρα (και τη φωνή) του Τζίμι Σόμερβιλ ο οποίος μεγάλωσε στη Γλασκώβη τις δεκαετίες του 1960 και 1970. Η βιομηχανική πρωτεύουσα της Σκωτίας ήταν ένας κόσμος σκληρών ανδρών, δύσκολων καιρικών συνθηκών και μόνιμης οικονομικής κρίσης. Δεν ήταν δεκτική στο να δεχτεί ανορθόδοξες συμπεριφορές ή σεξουαλικότητες.

Ίσως η ιδέα ενός γκρουπ αποτελούμενου εξ ολοκλήρου από γκέι άντρες που τραγουδούσαν ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία να μην μπορούσε να διαρκέσει για πολύ στα μέσα της δεκαετίας του 1980

Ως νεαρός γκέι, η μόνη οδός διαφυγής του ήταν η πίστα του χορού, υπό τους ήχους των μεγαλύτερων επιτυχιών του είδους της ντίσκο. Τραγούδια όπως το You Make Me Feel (Mighty Real) του Sylvester ή το Don’t Leave Me This Way της Thelma Huston – τραγούδια της ντίσκο που μιλούσαν για φλογερή, εμμονική, αδύνατη και πιθανώς παράνομη αγάπη – συνέθεταν το soundtrack της απελευθέρωσης των γκέι στη δεκαετία του 1970.

Στο τέλος της δεκαετίας, σε μια εποχή που οι πιθανότητες ενός LGBTQ+ ατόμου να είναι ο εαυτός ήταν ελάχιστες έως μηδαμινές, ο Σόμερβιλ μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου έζησε ως καταληψίας, ενώ συμμετείχε σε ομάδες και κινήματα που σχετίζονταν με την απελευθέρωση των γκέι κατά τα πιο σκληρά χρόνια της συντηρητικής διακυβέρνησης της Μάργκαρετ Θάτσερ (1979-1990).

Για τον Σόμερβιλ αυτό αποτελούσε τόσο μέρος της πολιτικής του ιδεολογίας όσο και η ταξική πάλη.

Το «όχι» στις δισκογραφικές

Σε αυτό το περιβάλλον, γνώρισε τον Στιβ Μπρόνσκι και τον Λάρι Στάινμπατσεκ. Μαζί τους άρχισε να πειραματίζεται με συνθεσάιζερ, προηχογραφημένους ήχους και δικά του ποιήματα. Η δύναμη της φωνής του ήταν εμφανής: ο μικροκαμωμένος Τζίμι κινούνταν με ευκολία στον κόσμο του φαλτσέτου.

Σύντομα τα μέλη άρχισαν να εμφανίζονται σε χώρους και εκδηλώσεις που συνδέονταν με το κίνημα για την απελευθέρωση των γκέι. Και, με επιτυχημένα χορευτικά τραγούδια που έγιναν μέρος ενός είδους που ονομάστηκε Hi-NRG,  δεν άργησαν να λάβουν προτάσεις για δισκογραφικές συμφωνίες. Αλλά ποντάροντας πάντα στη δημιουργική ελευθερία, τα ιδανικά και τη σεξουαλική ορατότητα, απέρριψαν τη συνεργασία με γίγαντες όπως ο Trevor Horn ή οι Stock, Aitken & Waterman. Αντ’ αυτού, επέλεξαν τον Mike Thorne – τον παραγωγό του Tainted Love (1981) των Soft Cell – για να φτιάξει το άλμπουμ τους.

Το άλμπουμ είχε τίτλο The Age of Consent – ένας τίτλος που έκλεινε το μάτι στην υποκρισία της νομιμοποίησης (ή αποποινικοποίησης) της ομοφυλοφιλίας στην Αγγλία και την Ουαλία το 1967.

Σύμφωνα με τον νέο νόμο, ένας ενήλικας 21 ετών μπορούσε να διατηρεί σεξουαλικές σχέσεις με ένα άλλο άτομο του ίδιου φύλου – με την προϋπόθεση ότι ήταν συνομήλικος ή μεγαλύτερος – χωρίς η πράξη να αποτελεί έγκλημα.

Ωστόσο, για τους ετεροφυλόφιλους, η «ηλικία συναίνεσης» ήταν τα 16 έτη. Μάλιστα, το εσωτερικό εξώφυλλο του άλμπουμ εξηγούσε το θέμα και περιελάμβανε τον αριθμό τηλεφώνου ενός συλλόγου υποστήριξης για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.

Η στολή του αντιθατσερικού πολιτικού αγώνα

Η ορατότητα και ο πολιτικός αγώνας ήταν εμφανείς από το εξώφυλλο όταν επρόκειτο για τους Bronski Beat. Διακρίνονταν επίσης φυσικά από την αισθητική τους, ριζικά αντίθετη στη νεορομαντική υπερβολή.

Φορούσαν πόλο και καρό πουκάμισα, τζιν και μπότες Dr. Martens- ένα look που έφερνε σε skinhead. Στην πραγματικότητα, ήταν η στολή του αντιθατσερικού πολιτικού αγώνα από τον οποίο αναδύθηκαν. Οι Bronski Beat ήταν το μόνο μεγάλο συγκρότημα που συμμετείχε στη διάσημη συναυλία που διοργάνωσαν οι Lesbians and Gays Support the Miners (LGSM), για την υποστήριξη της απεργίας των ανθρακωρύχων του Ηνωμένου Βασιλείου το 1984-1985, όπως παρουσιάζεται στην ταινία Pride του 2014.

Η ιστορία του Smalltown Boy αντικατοπτρίζει το πώς πολλοί ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι – τόσο την εποχή της κυκλοφορίας του τραγουδιού όσο και σήμερα – αναζητούν μια καλύτερη ζωή, μακριά από τον τόπο καταγωγής τους.

Ο συντηρητισμός της μικρής πόλης, ο εκφοβισμός, η απούσα οικογένεια – στην καλύτερη περίπτωση- και η μοναξιά είναι όλα παρόντα στους στίχους. Στο ρεφρέν ακούμε: «τρέξε μακριά» και «κλάψε αγόρι, κλάψε». Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν αυτά φωνάζουν οι ομοφοβικοί νταήδες στον πρωταγωνιστή ενώ τον κλωτσάνε ή αν τα λέει αυτά στον εαυτό του.

«Ήξερες ότι έπρεπε να φύγεις»

«Ο εικαστικός καλλιτέχνης Κάρλες Κονγκόστ θυμάται έντονα τον αντίκτυπο του τραγουδιού εκείνο το καλοκαίρι του 1984. «Θυμάμαι αυτό το τραγούδι τέλεια: εκείνη τη στιγμή, εκείνο το άλμπουμ. Για όλους τους άλλους, μπορεί να ήταν απλώς ένα χορευτικό τραγούδι… αλλά για όσους από εμάς το καταλάβαμε, νιώθαμε να ταυτιζόμαστε».

Γεννημένος στο Olot – έναν δήμο της Girona, μιας επαρχίας στη βορειοανατολική Ισπανία – γνωρίζει πολύ καλά πώς είναι να μεγαλώνεις σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον που δεν είναι πολύ ανοιχτό στη διαφορετικότητα.

«Με ή χωρίς επεισόδια εκφοβισμού, ήξερες ότι έπρεπε να φύγεις. Η ανάπτυξή σου ήταν καχεκτική. Πάντα προσποιείσαι, πάντα συμπεριφέρεσαι σαν κάποιος άλλος, χωρίς να μπορείς να είσαι ο εαυτός σου. Είχες αυτολογοκρισία τόσο εσωτερικευμένη που, πάνω απ’ όλα, ήξερες τι έπρεπε και τι δεν έπρεπε να κάνεις».

Ο Κονγκόστ έχει σκηνοθετήσει μουσικά βίντεο για σημαντικά ισπανικά συγκροτήματα. «Πάντα με ενδιέφερε [η μουσική] ως κανάλι για να αφηγηθώ ιστορίες. Η ποπ μουσική έχει την ικανότητα αυτοπροσδιορισμού: αυτό σημαίνει ότι, όταν ακούς ένα συγκεκριμένο τραγούδι, μοιάζει σαν να μιλάει για σένα, για τους φίλους σου. Και, [στην περίπτωση του Smalltown Boy], όλο και περισσότερο. Η θλίψη που περιέχει το τραγούδι είναι αυτό που ένιωσα όταν ήμουν 15 ετών», διαβάζ0υμε στην El Pais, σε ένα άρθρο που υπογράφει ο Χοακίν Γκαρσία.

Κάρλες και Ντάνιελ

Το 1984, ο Ντανιέλ Ριέρα – σήμερα φωτογράφος – ήταν έφηβος που ξεκινούσε τη νέα χρονιά στο λύκειο της μικρής ισπανικής πόλης Ολότ. Την πρώτη μέρα της τάξης, γνώρισε ένα άλλο αγόρι που καθόταν δίπλα του. Το όνομά του ήταν Κάρλες Κονγκόστ. Πέρασαν εκείνο το καλοκαίρι χορεύοντας το Smalltown Boy. Δεν μιλούσαν καν για το τι είχαν κοινό: «Για να πεις ορισμένα πράγματα, έπρεπε να περιμένεις το σωστό μέρος και την κατάλληλη στιγμή… και να ελπίζεις ότι [το άλλο άτομο] θα σε αποδεχόταν. Αλλά η μουσική ή ο κινηματογράφος ήταν τα πράγματα για τα οποία μιλούσαμε, τα πράγματα που είχαμε κοινά», θυμάται σήμερα μιλώντας στην El Pais. «Είχα αυτό το άλμπουμ σε κάθε δυνατή μορφή. Σε βινύλιο, σε κασέτα και στη συνέχεια σε CD. Και ακόμα το έχω και το ακούω».

Η δημοτικότητα των Bronski Beat σύντομα εξασθένησε. Ίσως η ιδέα ενός γκρουπ αποτελούμενου εξ ολοκλήρου από γκέι άντρες που τραγουδούσαν ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία να μην μπορούσε να διαρκέσει για πολύ στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ωστόσο, ο τραγουδιστής του – ο Τζίμι Σόμερβιλ – γνώρισε μακροχρόνια επιτυχία, τόσο μόνος του όσο και με ένα άλλο συγκρότημα: Τους Communards (Ιστορικά, οι Κομμουνάροι ήταν υποστηρικτές της Παρισινής Κομμούνας του 1871, η οποία ήταν απόρροια της γαλλικής ήττας στον γαλλοπρωσικό πόλεμο).

Σήμερα, οι Bronski Beat μένουν στην ιστορία ως ένα συγκρότημα που αθέτησε τους κανόνες, ενώ το Smalltown Boy παραμένει ένα κλασικό τραγούδι που καλλιτέχνες όπως ο Μπράντον Φλάουερς έχουν τιμήσει. Έχει 370 εκατομμύρια ακροάσεις στο Spotify. Ίσως εξακολουθεί να απευθύνεται σε ένα βαθιά προσωπικό επίπεδο σε κάποιον, κάπου στον κόσμο, ως κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό ποπ τραγούδι.

*Με πληροφορίες από: El Pais | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Wikimedia Commons | Public Domain