Ιράν: Οδεύει προς τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών εν μέσω ρεκόρ αποχής

Το Ιράν οδηγείται σε επαναληπτικές προεδρικές εκλογές σε μία εβδομάδα, αφού ο μεταρρυθμιστής Μασούντ Πεζεσκιάν εξασφάλισε οριακό προβάδισμα έναντι του σκληροπυρηνικού Σαΐντ Τζαλίλι, αλλά δεν κατάφερε να εξασφαλίσει πάνω από το 50% των ψήφων.

Η αποχή κατέγραψε ρεκόρ με σχεδόν το 60% των ψηφοφόρων να μην πηγαίνουν στις κάλπες. Πρόκειται για τη χαμηλότερη συμμετοχή στην ιστορία του Ιράν από την επανάσταση του 1979, αναφέρει ο Guardian.

Ρεκόρ αποχής

Σύμφωνα με αναλυτές το μεγάλο ποσοστό της αποχής αποτελεί δείγμα δυσαρέσκειας προς το ισλαμικό καθεστώς, που έχει επανειλημμένα παροτρύνει τους Ιρανούς να προσέλθουν στις κάλπες καθώς θέλει να επιβεβαιώσει τη νομιμοποίησή του.

Η συμμετοχή στις προεδρικές εκλογές του 2001 καταγράφηκε επισήμως σε 48,8% με 24,9 εκατομμύρια ψηφοφόρους.

Η απόφαση να επιτραπεί σε έναν μεταρρυθμιστή να θέσει υποψηφιότητα θεωρήθηκε παραχώρηση από το καθεστώς

Τα αρχικά αποτελέσματα έδειξαν ότι ο Πεζεσκιάν έλαβε 10,45 εκατ. ψήφους, ο Τζαλίλι 9,47 εκατ. και ο άλλος  συντηρητικός υπολψήφιος Μοχάμαντ Μπαγκέρ Γκαλιμπάφ 3,38 εκατ. ψήφους. Ένας τέταρτος υποψήφιος, ο Mostafa Pourmohammadi, πρώην υπουργός Δικαιοσύνης κέρδισε μόνο 206.000 ψήφους. Συνολικά ψήφισαν 24.735.185 άτομα.

Στοίχημα η συμμετοχή στον δεύτερο γύρο

Όταν ανακοινώθηκαν τα πρώτα αποτελέσματα των ψήφων, ο Πεζεσκιάν βρισκόταν ακριβώς πίσω από τον Τζαλίλι, αλλά στη συνέχεια τον προσπέρασε και πέρασε μπροστά.

Εάν ο Πεζεσκιάν δεν μπορέσει να κινητοποιήσει περισσότερους ψηφοφόρους να προσέλθουν στις κάλπες, με το σκεπτικό ότι ο πρώτος γύρος απέδειξε ότι έχει σοβαρές πιθανότητες να κερδίσει υποσχόμενος την αλλαγή στο Ιράν, είναι πολύ πιθανό να είναι ο χαμένος του δεύτερου γύρου.

Ο Πεζεσκιάν όταν ψηφίζει στον πρώτο γύρο

Ο κύριος όγκος, αλλά όχι το σύνολο, των ψήφων του Γκαλιμπάφ προβλέπεται ότι θα μεταπηδήσει στον Τζαλίλι. Η αντιπαλότητα μεταξύ Γκαλιμπάφ και Τζαλίλι – τόσο προσωπική όσο και ιδεολογική – ήταν αρκετή για να τους εμποδίσει να καταλήξουν σε συμφωνία πριν από τις κάλπες.

«Σαφές το μήνυμα»

Οι πρόωρες εκλογές προκηρύχθηκαν μετά τον θάνατο του προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι σε συντριβή ελικοπτέρου. Το 2021, ο Ραΐσι εξασφάλισε 18 εκατ. ψήφους, μόλις 6 εκατ. λιγότερες από τον συνολικό αριθμό των ψήφων στον πρώτο γύρο του 2024. Συγκρίσεις έδειξαν ότι η συμμετοχή ήταν μειωμένη το 2021 σε όλες σχεδόν τις επαρχίες εκτός από την Τεχεράνη και το Κομ.

Ο Abbas Akhoundi, ένας κορυφαίος μεταρρυθμιστής, προειδοποίησε: «Περίπου το 60% των ψηφοφόρων δεν συμμετείχε στις εκλογές. Το μήνυμά τους ήταν σαφές. Αντιδρούν στις θεσμοθετημένες διακρίσεις της υφιστάμενης διακυβέρνησης και δεν αποδέχονται ότι είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας και ότι μια μειοψηφία επιβάλλει τη θέλησή της στην πλειοψηφία της ιρανικής κοινωνίας ως πολίτες πρώτης κατηγορίας.

«Ένα μεγάλο μέρος της ιρανικής κοινωνίας δεν βλέπει μια θέση για τον εαυτό του στους κυρίαρχους πολιτικούς θεσμούς. Ως εκ τούτου, είχαν το δικαίωμα να μην συμμετάσχουν στις εκλογές. Η κυβέρνηση θα πρέπει να γνωρίζει ότι, αν συνεχιστεί αυτή η διαδικασία, αυτό το τμήμα της κοινωνίας θα γίνει μεγαλύτερο, διότι ακόμη και κάποιοι από αυτούς που ψήφισαν συμφωνούν με αυτούς που απείχαν».

Ηγέτες που χρειάζονται νομιμοποίηση

Έξι υποψήφιοι, μεταξύ των οποίων πέντε συντηρητικοί, δύο εκ των οποίων εγκατέλειψαν τις εκλογές την παραμονή της ψηφοφορίας, εγκρίθηκαν ως κατάλληλοι για να θέσουν υποψηφιότητα από το Συμβούλιο των Φρουρών, ένα μη εκλεγμένο συνταγματικό εποπτικό όργανο, τα μέλη του οποίου διορίζονται από τον ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Η απόφαση να επιτραπεί σε έναν μεταρρυθμιστή να θέσει υποψηφιότητα θεωρήθηκε παραχώρηση από το καθεστώς, το οποίο χρειαζόταν πιο ανταγωνιστικές εκλογές για να προσπαθήσει να προσελκύσει τους ψηφοφόρους στις κάλπες.

Ο Τζαλίλι

Το Ιράν χρειάζεται ηγέτες με νομιμοποίηση, καθώς υποστηρίζει κινήματα αντίστασης σε όλη τη Μέση Ανατολή, έρχεται αντιμέτωπο με μη εκλεγμένες μοναρχίες του Κόλπου και προκαλεί τη Δύση σχετικά με τον σκοπό και την κλίμακα του πυρηνικού προγράμματος που επεκτείνεται επί του παρόντος.

Δεν πείθουν οι Μεταρρυθμιστές

Το μεταρρυθμιστικό κίνημα που εκτείνεται εδώ και πολλές δεκαετίες στο εσωτερικό του Ιράν ήταν διχασμένο ως προς το αν θα συμμετάσχει, με πολλές ηγετικές προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών κρατουμένων, όπως η βραβευμένη με Νόμπελ Νάργκες Μοχαμαντί, να ζητούν μποϊκοτάζ.

Άλλοι φυλακισμένοι στοχαστές της αριστεράς, όπως ο Majid Tavakoli, προέτρεψαν τους ψηφοφόρους  να μην ψηφίσουν.

Κρίνοντας από τη σύνθεση του ενίοτε μεγάλου πλήθους στις συγκεντρώσεις του Πεζεσκιάν, οι Μεταρυθμιστές φαίνεται ότι δεν κατάφεραν να πείσουν τη νέα γενιά που απαιτεί περισσότερες ελευθερίες ότι το κίνημά τους ή ο δρόμος της κάλπης προσφέρει πραγματική αλλαγή.

Ορισμένοι περιγράφουν το Ιράν της γενιάς Z ως αποπολιτικοποιημένο, και άλλοι απλώς συνειδητοποιούν ότι οι εκλεγμένοι πολιτικοί στο Ιράν δεν έχουν τον έλεγχο των μοχλών εξουσίας που παραμένουν στον ανώτατο ηγέτη και στο Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης.

Οι σχέσεις με τη Δύση

Ο Πεζεσκιάν έχει χρησιμοποιήσει βιντεοσκοπημένες συγκεντρώσεις στο δημαρχείο για να συνομιλήσει με τους φοιτητές και υποσχέθηκε ότι δεν θα αντιμετωπίσει με καταστολή τις γυναίκες που αρνούνται να φορέσουν το χιτζάμπ.

Αλλά στο επίκεντρο της εκστρατείας του ήταν η έκκληση ότι τα οικονομικά δεινά της χώρας δεν θα τελειώσουν αν δεν συνεργαστεί με τις δυτικές οικονομίες, μεταξύ άλλων μέσω της επαναδιαπραγμάτευσης της ιρανικής πυρηνικής συμφωνίας.

Υποστηρίζεται ενεργά από τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ και έχει κατηγορήσει τους σκληροπυρηνικούς ότι οδηγούν το Ιράν σε ιδεολογικό, πολιτιστικό και οικονομικό αδιέξοδο.

Το μεγάλο ερώτημα τώρα θα είναι αν οι άνθρωποι γύρω από τον ανώτατο ηγέτη θα κάνουν μια ειλικρινή συζήτηση σχετικά με τη συμμετοχή και την αποξένωση που δείχνουν οι Ιρανοί από την εκλογική διαδικασία.

Αδιαφορία ή συλλογική συνείδηση

Ένας κάτοικος της Τεχεράνης, ο Kianoosh Sanjari, εντυπωσιασμένος από την αντίθεση μεταξύ των επίσημων τηλεοπτικών αναφορών για ενθουσιασμό στις κάλπες και των όσων είδε στους δρόμους της πρωτεύουσας, πήγε σε 14 εκλογικά τμήματα και δεν βρήκε περισσότερους από πέντε ανθρώπους να περιμένουν στην ουρά για να ψηφίσουν.

Είπε ότι στη συνέχεια πήγε στο πάρκο Laleh (Τουλίπα), ένα από τα αγαπημένα του στέκια στην Τεχεράνη, και βρήκε ηλικιωμένους άνδρες να παίζουν σκάκι κάτω από ένα κιόσκι, πλήθος νέων να παίζουν ποδόσφαιρο μπάντμιντον και βόλεϊ.

«Δεν γνωρίζω για την κατάσταση σε άλλες πόλεις, αλλά μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η απόλυτη πλειοψηφία των ανθρώπων στην Τεχεράνη αγνόησε τους προεδρικούς διορισμούς της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και δεν συμμετείχε σε αυτούς.»

Και πρόσθεσε: «Όλα τα εγχώρια μέσα ενημέρωσης του Ιράν χρησίμευσαν για να ζεστάνουν τον φούρνο αυτών των εκλογών. Και στις δύο πλευρές δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσουν με την καρδιά τους (και όχι σε κάποιον σαν εμένα). Και οι δύο παρατάξεις έστειλαν γραπτά μηνύματα στον λαό. Μετέφεραν το μήνυμά τους στο λαό σε όλα τα κοινωνικά δίκτυα.

«Πείτε το αποθάρρυνση, απελπισία, αδιαφορία ή συλλογική συνείδηση».