Πού το πάει η κεντροαριστερά;

Οι ευρωεκλογές αποτέλεσαν σήμα κινδύνου για τον προοδευτικό χώρο. Όλα, μα όλα τα κόμματα – συμπεριλαβανομένου και του ΚΚΕ, που αύξησε τα ποσοστά του – έχασαν ψήφους. Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ, η αξιωματική αντιπολίτευση, υπό την ηγεσία του Στέφανου Κασσελάκη έχασε πάνω από 300.000 ψηφοφόρους σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2023.

Ψήφους έχασε και το ΠΑΣΟΚ, κάτι που προκάλεσε εσωτερικές αναταράξεις, ενώ η Νέα Αριστερά δεν κατάφερε να εκλέξει ευρωβουλευτή ή ευρωβουλεύτρια. Αλλά το βάρος της ανησυχίας πέφτει πάνω στην αξιωματική αντιπολίτευση: παρά το γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχασε 1.000.000 ψηφοφόρους, συνεχίζει να παίζει χωρίς αντίπαλο.

Είναι, όμως κι η πρώτη φορά εδώ και πέντε χρόνια, που η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί πραγματικά να δεχθεί κάποιο πλήγμα… μοιραίο.

Υπάρχει, όμως, δυνατότητα συγκρότησης ενωμένου κεντροαριστερού χώρου;

Τα υπέρ, τα κατά και τα απίθανα

Είναι πιθανό το σενάριο συγκρότησης κεντροαριστερού πόλου; Είναι. Σε ένα καθεστώς πολιτικής ρευστότητας που εξέλεξε ευρωβουλεύτρια μέχρι και την Αφροδίτη Λατινοπούλου και με μια απόχη της τάξης του 60%, για πρώτη φορά στα 50 χρόνια της μεταπολίτευσης δεν υπάρχουν απίθανα σενάρια. Αλλά κάτι τέτοιο θα αποτελέσει παραδοχή της κυριαρχίας Μητσοτάκη.

Γιατί η κυβέρνηση Μητσοτάκη, παρά τις τεράστιες απώλειες και την πύρρειο νίκη της στις ευρωεκλογές, δεν παύει να προπορεύεται της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατά 13 μονάδες. Αυτό μαζί με το γεγονός ότι τα ποσοστά των ευρωεκλογών δεν μεταφράζονται σε αντίστοιχες κοινοβουλευτικές έδρες, στην πραγματικότητα δίνει ως αποτέλεσμα ένα σαφέστατο δεδομένο: η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι σταθερή, επειδή δεν έχει αντίπαλο κι όχι επειδή έχει μεγάλη κοινωνική αποδοχή.

Διότι ούτε ο Στέφανος Κασσελάκης, ούτε ο Νίκος Ανδρουλάκης αποτελούν «απειλητικούς» αντιπάλους, τουλάχιστον όχι τη δεδομένη στιγμή. Η δε Νέα Αριστερά εξαρχής δεν ήταν κυβερνητική πρόκληση, πολλώ δε μάλλον τώρα, που δεν συγκέντρωσε ούτε το ποσοστό του 3%.

Επομένως, η συνεργασία των τριών αυτών κομμάτων – τμημάτων τους, στην πραγματικότητα- θα υπογράμμιζε εμφατικά πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι αυτό που λέμε «μόνος εναντίον όλων». Κι αν το εγχείρημα αποτύγχανε, τότε η κεντροαριστερά στην Ελλάδα θα μπορούσε να υποστεί τη μεγαλύτερη ήττα στην ιστορία της.

Βέβαια, υπάρχει και το θετικό στο σενάριο. Ένας νέος πόλος που απαντά στο συνεχές «παράπονο» των προοδευτικών (ή ακόμη και πιο απολιτίκ) ψηφοφόρων: γιατί δεν είστε όλοι μαζί. Υπό μία έννοια οι ψηφοφόροι δεν έχουν άδικο. Οι λεπτές ιδεολογικές γραμμές αφορούν σε πιο ανέφελες περιόδους στην ιστορία.

Επίσης, μία σύμπραξη των τριών δυνάμεων, δεν είναι «γάμος». Δε σημαίνει ότι θα μείνουν μαζί για πάντα, δηλαδή. Ούτε πως θα αλλάξει η αριστερή «γραμμή» στα κοινωνικά ζητήματα, ιδιαίτερα σε επίπεδο κινήματος.

Και, φυσικά, τμήματα και από τον ΣΥΡΙΖΑ και από το ΠΑΣΟΚ και από την Νέα Αριστερά, δεν θα ακολουθούσαν ποτέ.

Τα βέτο και ο αρχηγός

Ένα μεγάλο ζήτημα στο σενάριο της πιθανής συγκρότησης, έγινε αυτό της ηγεσίας. Τυπικά θα μπορούσε να είναι δεδομένο: ο αρχηγός θα προέλθει από την αξιωματική αντιπολίτευση. Αλλά αυτήν την στιγμή η αξιωματική αντιπολίτευση ξεπερνά το τρίτο κόμμα μόνο κατά 2 μονάδες.

Ούτε ο Στέφανος Κασσελάκης, ούτε ο Νίκος Ανδρουλάκης φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να υποχωρήσουν από τη διεκδίκηση της ηγεσίας, εάν τελικά θα μπορούσε να συγκροτηθεί νέος φορέας. Ακόμη και υπό τη μορφή συνασπισμού δυνάμεων.

Ταυτόχρονα, και οι δύο αρχηγοί αντιμετωπίζουν προβλήματα στο εσωτερικό τους. Τίθενται ζητήματα ηγεσίας.

Ο Στέφανος Κασσελάκης έχασε πάνω από 300.000 ψήφους. Αρνήθηκε την αυτοκριτική και προχώρησε σε… δαμόκλειες λύσεις: απέλυσε τον Γιώργο Τσίπρα από διευθυντή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, κατά τον ίδιο τρόπο που τον είχε διορίσει, δηλαδή εν μία νυκτί. Προκάλεσε την αντίδραση κορυφαίων στελεχών, όπως της Κατερίνας Νοτοπούλου, επιχείρησε να συσπειρώσει τα κοντινά σε αυτόν στελέχη με τρόπο που αποξένωσε κορυφαία μέλη της κομματικής ηγεσίας και ανακοίνωσε την κατάργηση του καθημερινού φύλλου της «Αυγής». Λύσεις δραστικές, αλλά χωρίς καμία αυτοκριτική.

Τελικά, οι λύσεις έφεραν αντιδράσεις. Κοτσιακάς, Τεμπονέρας και Τσιόκας παραιτούνται από τα κομματικά όργανα.

«Η τελευταία παρέμβαση του σ. προέδρου κατέστησε σαφές ότι δεν μπορούμε να παραμείνουμε αδιάφοροι, για λόγους αξιοπρέπειας και αυτοσεβασμού, απέναντι σε μια μετάλλαξη, αντί για μετεξέλιξη, με την οποία διαφωνούμε», γράφουν στο κείμενο της παραίτησης και αναφέρονται στο «μανιφέστο» Κασσελάκη, το οποίο δεν έχει εγκριθεί από το κορυφαίο κομματικό όργανο, δηλαδή την Κεντρική Επιτροπή.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ειδικά η παραίτηση του Αντώνη Κοτσακά είναι βαθύτατα συμβολική. Ο κος Κοτσακάς ήταν ο πρόεδρος της επιτροπής δεοντολογίας του κόμματος.

Ταυτόχρονα, οι αιχμές Κασσελάκη κατά του Αλέξη Τσίπρα, αν και αναμενόμενες, έχουν προκαλέσει πολύ μεγάλη δυσαρέσκεια στα ιστορικά στελέχη του κόμματος και σε νεότερα, όπως είναι ο Χρήστος Σπίρτζης.

Συν των παραπάνω αναχωμάτων, ο Στέφανος Κασσελάκης θέτει ακόμη ένα βέτο: οι αυτοί ή εγώ. Εννοώντας την Νέα Αριστερά, με την οποία ιστορικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και της ίδιας της Αριστεράς δε διατήρησαν καθόλου κακές επαφές και βλέπουν θετικά μια συνένωση με τους «παλιούς συντρόφους».

Από το περιβάλλον της Νέας Αριστεράς, είναι εξαιρετικά πιθανό να φέρει αντιρρήσεις το καλοκαίρι το κομμάτι των πρώην «53» του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά μια συνεργασία με το κεντροαριστερό τμήμα του ΠΑΣΟΚ και με τους… αντιρρησίες εντός του ΣΥΡΙΖΑ, που είναι και το πιο δραστήριο και έμπειρο πολιτικά κομμάτι, δεν θα αποτελούσε ένα απίθανο ενδεχόμενο για το μέλλον.

Ποιος μπορεί να ηγηθεί;

Αυτό είναι, ίσως, το πιο κρίσιμο ερώτημα, καθώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έχει ουσιαστικό πολιτικό αντίπαλο, ούτε στο πρόσωπο του Στέφανου Κασσελάκη, ούτε σε εκείνο του Νίκου Ανδρουλάκη. Κι εξάλλου, όπως αναφέρθηκε ήδη, οι δύο πρόεδροι αντιμετωπίζουν εσωτερική κριτική.

Από τη δε Νέα Αριστερά, ειδικά μετά το ποσοστό των ευρωεκλογών, δεν μπορεί να υπάρχει απαίτηση ηγεσίας.

Θα μπορούσε να κληθεί ο Αλέξης Τσίπρας να αναλάβει αυτόν τον δύσκολο ρόλο, με τις δημοσκοπήσεις να τον θέλουν ως πρώτη επιλογή των ψηφοφόρων που ανήκουν στον προοδευτικό χώρο;

Ο Αλέξης Τσίπρας υπήρξε πρωθυπουργός, ήταν ο μεγάλος αντίπαλος του Κυριάκου Μητσοτάκη, είναι μόλις 50 ετών και είναι ένα πρόσωπο που χαίρει εκτίμησης, αλλά και διατηρεί φιλίες με δυνάμεις της κεντροαριστεράς στην Ευρώπη.

Εκτός αυτού, ο Αλέξης Τσίπρας είχε ακόμη μια ικανότητα, η οποία φάνηκε έντονα μετά την παραίτησή του: μπορούσε να κρατήσει τις ισορροπίες. Ακόμη κι αν το υποψιαζόμασταν, μόνο αφότου παραιτήθηκε έγιναν εμφανείς οι τεράστιες εσωτερικές αντιπαλότητες εντός τον ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίες, τελικά, οδήγησαν και στη διάσπαση.

Στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει ένα κομμάτι και μάλιστα ένα κομμάτι πολύ δυνατό, που θα μπορούσε να συμπορευτεί με τον Αλέξη Τσίπρα. Είναι τα μέλη και τα στελέχη γύρω από τον Γιάννη Δραγασάκη, την Όλγα Γεροβασίλη, τον Χρήστο Σπίρτζη, τον Κώστα Ζαχαριάδη και τον Διονύση Τεμπονέρα.

Για το ΠΑΣΟΚ ο Αλέξης Τσίπρας θα μπορούσε να αποτελέσει μέχρι και λύση. Οι εσωτερικές διαμάχες γύρω από το πρόσωπο του Νίκου Ανδρουλάκη, θα μπορούσαν αν όχι να πάψουν, έστω να διευθετηθούν. Τουλάχιστον για λίγο.

Όσο για την Νέα Αριστερά, ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει κακή σχέση ούτε με τον Αλέξη Χαρίτση, ούτε με άλλα στελέχη, όπως είναι ο Νάσος Ηλιόπουλος και η Έφη Αχτσιόγλου. Και, φυσικά, ας μην ξεχνάμε τον τρόπο που πρόσφατα του απευθύνθηκε ο πρώην πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, ζητώντας απαντήσεις για τους υπαινιγμούς του Θανάση Οικονόμου: «σύντροφε Αλέξη Τσίπρα».

Μετά το κλείσιμο της Βουλής για καλοκαίρι κι ελπίζοντας να μην απασχολήσουν τη χώρα φρικτές ειδήσεις για δασικές πυρκαγιές, είναι πιθανό το ενδεχόμενο να μην ευθύνεται μόνο το θέρος για τις… υψηλές θερμοκρασίες στα κομματικά επιτελεία. Σίγουρα, όμως, θα έχουμε εξελίξεις. Το πολύ από φθινόπωρο.

ΥΓ. Ας μου επιτραπεί ένα μικρό σχόλιο για το κλείσιμο του καθημερινού φύλλου της εφημερίδας «η Αυγή». Η «Αυγή» δεν αποτελεί μόνο μια κομματική εφημερίδα. Είναι μια από τις ιστορικότερες της χώρας. Είναι η εφημερίδα που κρατούσε στα χέρια του κατά τη δίκη του ο Νίκος Πλουμπίδης, είναι η εφημερίδα που (ανάμεσα σε άλλους) δημοσίευε τα ποιήματά του ο Μανώλης Αναγνωστάκης και είναι η εφημερίδα της Αριστεράς. Αποτελεί ιστορικό ντοκουμέντο. Πρέπει να μείνει ανοιχτή, γιατί πρόκειται για κομμάτι της ελληνικής ιστορίας. Οφείλει να μείνει ανοιχτή κι αυτό το χρέος υπερβαίνει και το κόμμα και τον αρχηγό του.