Κερδίζοντας τους φτωχούς από την Ακροδεξιά

Γιατί οι φτωχοί ψηφίζουν την Ακροδεξιά; Αυτό το ερώτημα επανέρχεται όταν συζητάμε είτε για τους «φτωχούς λευκούς» που ψηφίζουν Ντόναλντ Τραμπ, είτε για το πώς στη Γαλλία ο Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν και του Ζορντάν Μπαρντελά έχει ιδιαίτερη απήχηση στους εργάτες, είτε για την επιρροή της άκρας δεξιάς στα φτωχότερα στρώματα σε αρκετές χώρες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης.

Και είναι ένα σοβαρό ερώτημα γιατί φαίνεται να ακυρώνεται η σύνδεση των φτωχότερων και λαϊκότερων στρωμάτων με τις αριστερόστροφες εκδοχές του πολιτικού συστήματος.

Μάλιστα, ορισμένοι όπως ο κοινωνιολόγος Τομά Πικετί έχουν υποστηρίξει ότι πλέον τα αριστερά κόμματα γίνονται τα κόμματα των πιο μορφωμένων τμημάτων της κοινωνίας παρά των πιο φτωχών.

Διάφοροι λόγοι έχουν συντελέσει σε αυτό. Καταρχάς η διαρκής υποχώρηση της αναφοράς στην εργασία και τα συμφέροντά της μέσα στην πολιτική συζήτηση, προς όφελος πιο υπερταξικών προταγμάτων όπως ο εκσυγχρονισμός ή η ανάπτυξη, σήμαιναν μια πολιτική περιθωριοποίηση αυτών των στρωμάτων.

Έπειτα, η αποσύνδεση της σοσιαλδημοκρατίας από κάθε ίχνος αντικαπιταλισμού σήμαινε ότι δεν προσέφερε ορατό αντίπαλο για τη δυσαρέσκεια αυτών των στρωμάτων, την ώρα που η Ακροδεξιά μπορούσε να επενδύει στον κοινωνικό κανιβαλισμό του ρατσισμού και της στοχοποίησης του «Άλλου».

Και σίγουρα η αλλαγή στην κοινωνική σύνθεση ιδίως του στελεχιακού δυναμικού των αριστερών κομμάτων σήμαινε και μια απομάκρυνση όχι μόνο από την λαϊκή ταυτότητα αλλά και την ίδια την πραγματικότητα αυτών των στρωμάτων, που ήταν ως να ζουν σε παράλληλο σύμπαν.

Αυτό σημαίνει ότι χωρίς μια μετατόπιση από τη συζήτηση για την ανάπτυξη στη συζήτηση για την αναγκαία ριζική αναδιανομή πλούτου – συμπεριλαμβανομένου του δίκαιου επιμερισμού του κόστους της κλιματικής μετάβασης – και χωρίς μια προσπάθεια τα αιτήματα που αφορούν τις πολιτικές των ταυτοτήτων να προταχθούν όχι ως βήματα προς τον παραπέρα κατακερματισμό σε πλήθος «ατομικών επιλογών», αλλά ως πράξεις αλληλεγγύης στην κατεύθυνση της ενότητας των «από κάτω», η ακροδεξιά δεν θα ανακοπεί.