Το «Κέντρο» δεν υπήρξε ποτέ – ήταν απλώς η παράταξη των «ακροκεντρώων»

Τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται συστηματική προσπάθεια να πειστούμε ότι η μόνη πολιτική τοποθέτηση που είναι «νόμιμη» και συνετή είναι αυτή του «κεντρώου», στο «κέντρο» σε ασφαλή και ίση απόσταση από τα «καταδικαστέα» άκρα. Και αυτό εάν κανείς παραδεχτεί ότι έχουν ακόμη νόημα οι αναφορές στα πολιτικά ρεύματα με όρους γεωμετρίας.

Μόνο που αυτό σημαίνει να αναφερθούμε σε έναν πολιτικό χώρο που επιμένω πως απλώς δεν υπάρχει, είναι μια μαγική εικόνα για την πολιτική, η οποία έχει στον πυρήνα της την σύγκρουση απόψεων, ιδεολογιών, οραμάτων.

Και μην μου πείτε για την Ένωση Κέντρου, γιατί στην Ελλάδα αυτό που ονομαζόταν «Κέντρο» προδικτατορικά δεν ήταν κάτι στο «μέσο» του πολιτικού χάρτη, αλλά εκείνο το κομμάτι του προοδευτικού χώρου που ήταν σαφώς αντίθετο στον αυταρχισμό του μετεμφυλιακού κράτους αλλά δεν ανήκε στην κομμουνιστική Αριστερά.

Σήμερα το «Κέντρο» είναι ο πολιτικός χώρος που βασικά λέει ότι «ζούμε στον καλύτερο δυνατό κόσμο», εννοώντας ότι τίποτα δεν πρέπει ή δεν είναι εφικτό να αλλάξει, και ότι οι βασικές πολιτικές επιλογές είναι αυτές που ορίζουν οι «αυτόματοι πιλότοι» των αγορών και της παγκοσμιοποίησης, δημιουργώντας φοβισμένες κοινωνίες χαμηλών προσδοκιών.

Ο χώρος που αντιμετωπίζει με δυσπιστία, ενίοτε και εχθρότητα – συχνά αυταρχική – κάθε κοινωνικό κίνημα, που διεκδικεί αλλαγή πόσο μάλλον αν επιδιώκει ανατροπή κατεστημένων οικονομικών και κοινωνικών δομών.

Ο χώρος που ναι μεν επιμένει και υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά άμα χρειαστεί και τον βολεύει κάνει και τα στραβά μάτια στα pushbacks. Γιατί η βασική αρχή των «ισαποστάκηδων», είναι ότι όλα είναι σχετικά, θέμα ανάγνωσης κατά το δοκούν και το επιβληθέν από τη συγκυρία και το συμφέρον, δεν υπάρχουν κόκκινες γραμμές, ούτε σαφείς τοποθετήσεις.

Είναι ουσιαστικά η πολιτική ταυτότητα των πολιτικών που δεν θέλουν να κάνουν πραγματικά πολιτική – αλλά εμφανώς επιδιώκουν να διαχειριστούν εξουσία – και των πολιτών που ολοένα και περισσότερο δεν κάνουν διάκριση ανάμεσα σε πολιτική και κατανάλωση και κατά βάση θέλουν να τους αντιμετωπίζουν ως πελάτες. Όποιος κάνει την καλύτερη προσφορά κερδίζει την εύνοιά τους, η πολιτική ως συναλλαγή, ο ορισμός της πελατειακής σχέσης.

Η ανάδειξη του Κέντρου στη μόνη «θεμιτή» πολιτική ταυτότητα είναι αυτή που μπορεί να εξηγήσει γιατί η Σοσιαλδημοκρατία περνά τόσο σοβαρή κρίση αλλά και γιατί τα παραδοσιακά συντηρητικά κόμματα χάνουν μέρος της κοινωνικής βάσης τους.

Γιατί ιδίως στην Ευρώπη αυτή η επιβολή της ταυτότητας του «Κέντρου» ως κυρίαρχη, στην πραγματικότητα εξηγεί την αυξανόμενη δυσπιστία των πολιτών απέναντι στο πολιτικό σύστημα, καθώς πολύ απλά είναι μια ταυτότητα που δεν επιτρέπει πραγματικές σχέσεις εκπροσώπησης, δεν μπορεί δηλαδή ο άλλος να αναγνωρίσει τον εαυτό του, τις ανάγκες του, τα συμφέροντά του.

Και βέβαια αυτή η προνομιμοποίηση του «Κέντρου», μαζί βέβαια με την κρίση της Αριστεράς, είναι που εξηγεί γιατί σήμερα ενισχύεται η Ακροδεξιά και μάλιστα κερδίζοντας ολοένα και περισσότερο στα λαϊκά στρώματα, στους φτωχούς, σε όσους είναι δυσαρεστημένοι, σε όσους αισθάνονται αδικημένοι και παραμελημένοι από το πολιτικό σύστημα.

Γιατί αυτό που ονομάζουμε «Κέντρο» θα έπρεπε πιο σωστά να ονομάζεται «Ακραίο Κέντρο», δηλαδή να χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον φαινομενικά αντιφατικό νεολογισμό που όμως αποτυπώνει ακριβώς ότι έχουμε να κάνουμε με μια ιδεολογία πάνω από όλα νεοφιλελεύθερη και επιθετική απέναντι σε όποιον επιμένει ότι προτεραιότητα πρέπει να είναι τα κοινωνικά δικαιώματα και η αναδιανομή του εισοδήματος.

Στην Ελλάδα αυτούς τους «ακροκεντρώους» τους είδαμε σε πλήρη δράση στην εποχή των Μνημονίων, όταν η λογική τους ήταν «εάν δεν υπήρχε ο Σόιμπλε, θα έπρεπε να τον είχαμε εφεύρει» και τους βλέπουμε ακόμη και σήμερα ακροβολισμένους ιδίως στη δημόσια σφαίρα και τα ΜΜΕ όποτε βγαίνουν κοινωνικές ομάδες και ζητούν δικαιοσύνη.

Είναι αυτοί που επειδή ακολουθούν ορθή στάση στα θέματα δικαιωμάτων και ταυτοτήτων, θεωρούν ότι έχουν το άλλοθι για να προτείνουν τις πιο αντιλαϊκές πολιτικές σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής.

Μόνο που πλέον αυτή η ταυτότητα περνάει κρίση και την απορρίπτει μεγάλο τμήμα του εκλογικού σώματος σε όλη την Ευρώπη.

Και αυτό σημαίνει ότι όντως μπορεί να επιστρέψει η πολιτική.

Με τις «μεγάλες αφηγήσεις», με τις διαφορετικές ιδεολογίες της, με τα οράματα και τα προγράμματά της, αντί για την απλή διαχείριση του υπάρχοντος.

Και αυτή η επιστροφή της πολιτικής, ιδίως στην δημοκρατική, αριστερή και προοδευτική εκδοχή της είναι η μόνη που θα αποτρέψει το να είναι η Ακροδεξιά αυτή που θα ωφεληθεί από την κατάρρευση του «Κέντρου».