Αυτό είναι το μόνο ζώο που εφαρμόζει χειρουργικούς ακρωτηριασμούς

Τραυματισμένος από εχθρικά πυρά, ο στρατιώτης θα έχανε τη ζωή του αν οι σύντροφοί του δεν έπαιρναν τη δύσκολη απόφαση να του ακρωτηριάσουν το πόδι.

Δεν μιλάμε όμως για ανθρώπους αλλά για το μυρμήγκι Camponotus floridanus, ένα καφεκόκκινο έντομο με μήκος 1,5 εκατοστά που ζει στις νοτιοανατολικές ΗΠΑ.

Μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Current Biology περιγράφει πώς τα μυρμήγκια ακρωτηριάζουν τους συντρόφους τους όταν τραυματιστούν στα πόδια. Ο άνθρωπος είναι το μόνο άλλο είδος που εφαρμόζει την πρακτική.

Όπως και οι άνθρωποι, τα μυρμήγκια φαίνεται ότι λαμβάνουν την  απόφαση ανάλογα με το σημείο του τραύματος. Όταν το τραύμα βρίσκεται ψηλά στον μηρό, το πόδι πάντα ακρωτηριάζεται. Όταν βρίσκεται χαμηλότερα, δεν ακρωτηριάζεται ποτέ.

«Περιγράφουμε για πρώτη φορά ένα ζώο που εφαρμόζει ακρωτηριασμό σε άλλα άτομα για να σώσει τις ζωές τους» δήλωσε ο Έρικ Φρανκ του Πανεπιστημίου του Βύρτσμπουργκ, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.

«Τα μυρμήγκια μπορούν να διαγνώσουν το τραύμα, να δουν αν είναι μολυσμένο ή στείρο και να το φροντίσουν ανάλογα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Είναι το μόνο σύστημα υγείας που μπορεί να συγκριθεί με το ανθρώπινο» είπε σε ανακοίνωση του πανεπιστημίου.

Το μυρμήγκι στα δεξιά δαγκώνει το πόδι του συντρόφου του στα αριστερά (Bart Zijlstra via Reuters)

Πολλά ακόμα είδη μυρμηγκιών έχουν παρατηρηθεί να φροντίζουν τα τραύματα των συντρόφων τους με τις αντιμικροβιακές εκκρίσεις ενός ειδικού αδένα. Στο μυρμήγκι C.floridanus ο αδένας αυτός απουσιάζει.

Για να δουν πώς τα μυρμήγκια αντιμετωπίζουν τους τραυματισμούς, ο Φρανκ και οι συνεργάτες του μετέφεραν μια αποικία στο εργαστήριο και ξεκίνησαν ένα μάλλον μακάβριο πείραμα, στο οποίο έκοβαν τα πόδια των μυρμηγκιών, είτε στον μηρό είτε στην κνήμη, και τα μόλυναν με το βακτήριο της ψευδομονάδας, το οποίο απαντά συχνά στο χώμα.

Κάποια από τα τραυματισμένα μυρμήγκια επιστράφηκαν στην αποικία, ενώ τα υπόλοιπα, η ομάδα ελέγχου, κρατήθηκαν σε απομόνωση.

Τα μυρμήγκια που επέστρεψαν στη φωλιά ακρωτηριάστηκαν από τα δαγκώματα ενός ή δύο άλλων μυρμηγκιών. Το 90% επέζησε, συγκριτικά με 40% στην ομάδα ελέγχου.

Όταν όμως το τραύμα βρισκόταν στην κνήμη, οι σύντροφοι του τραυματία δεν τον ακρωτηρίαζαν αλλά απλώς έγλειφαν το τραύμα. Σε αυτή την περίπτωση η πιθανότητα επιβίωσης ήταν 70%, ποσοστό που έπεφτε στο 10% στην ομάδα ελέγχου.

Πώς εξηγείται αυτή η διαφορά; Όπως λένε οι ερευνητές, τα τραύματα στην κνήμη είναι πιο επικίνδυνα για τα μυρμήγκια λόγω μεγάλης απώλειας αιμολέμφου, το αντίστοιχο του αίματος στα ασπόνδυλα.

Σε αυτή την περίπτωση ο ακρωτηριασμός δεν έχει νόημα, αφού η διαδικασία του ακρωτηριασμού διαρκεί από 40 λεπτά έως τρεις ώρες. Στο διάστημα αυτό τα μικρόβια θα έχουν ήδη προλάβει να εισέλθουν στο τραύμα.

Σε κάθε περίπτωση, οι επιζώντες σύντομα επιστρέφουν στα καθήκοντά τους στην αποικία.

Εξάλλου, ακόμα και με ένα πόδι λιγότερο, τα μυρμήγκια είναι πλήρως λειτουργικά.

Αν πάλι το τραύμα είναι μεγάλο, τα έντομα δεν μπαίνουν στον κόπο να φροντίσουν τους τραυματίες -απλά τους αφήνουν να πεθάνουν.