Δημοψήφισμα 2015: Όσα συνέβησαν μετά το άνοιγμα της κάλπης

Εννέα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από  τις 5 Ιουλίου 2015, την ημέρα που πάνω από 6 εκατομμύρια έλληνες πολίτες προσήλθαν στις κάλπες για να συμμετάσχουν στο δημοψήφισμα που είχε διοργανώσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα.

Το ερώτημα που τέθηκε προς τον ελληνικό λαό ήταν το εξής:

«Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015 και αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους;

Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται “Reforms for the completion of the Current Program and Beyond” (“Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού”) και το δεύτερο “Preliminary Debt sustainability analysis» («Προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους”).

Παραπλεύρως του ερωτήματος οι πολίτες επιλέγουν βάζοντας σταυρό στο πλαίσιο που βρίσκεται κάτω από τη φράση:

ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΟΧΙ ή ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΝΑΙ»

«ΟΧΙ»

Η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στήριξαν το «ΟΧΙ», την καταψήφιση δηλαδή του σχεδίου συμφωνίας. Η Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ συντάχθηκαν με το «ΝΑΙ».

Το 61,31% όσων ψήφισαν επέλεξαν το «ΟΧΙ».

Το βράδυ εκείνο της 5ης Ιουλίου, λίγα λεπτά μετά την επίσημη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ανέφερε, μεταξύ άλλων, στο διάγγελμά του:

«Ελληνίδες, Έλληνες,

Σήμερα, με δεδομένες τις δυσμενείς συνθήκες που διαμορφώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, κάνατε μια πολύ γενναία επιλογή. Ωστόσο, έχω πλήρη συνείδηση ότι η εντολή που μου δίνετε δεν είναι εντολή ρήξης με την Ευρώπη αλλά εντολή ενίσχυσης της διαπραγματευτικής μας δύναμης για την επίτευξη βιώσιμης συμφωνίας. Με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης, με όρους προοπτικής και απεγκλωβισμού από τον φαύλο κύκλο της λιτότητας».

Το κύριο άρθρο της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ», σημείωνε την επομένη:

«Το εκκωφαντικό Οχι της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού συνιστά ασφαλώς θρίαμβο για τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα: με τις τράπεζες κλειστές και την ελληνική οικονομία σε κατάσταση ανάγκης, οι ψηφοφόροι επέλεξαν να στηρίξουν την επιλογή του – που ήταν και η αιτία των δεινών που ζούμε από τα ξημερώματα του προηγούμενου Σαββάτου.

Πύρρειος θρίαμβος

»Πρόκειται ωστόσο για έναν πύρρειο θρίαμβο: έχοντας εξασφαλίσει πάνω από 60% υποστήριξης στο Οχι, ο κ. Τσίπρας αυτοπαγιδεύεται – και παγιδεύει τη χώρα – σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή, που οδηγεί σε απόλυτη αδυναμία για οποιαδήποτε συμφωνία κρατάει την Ελλάδα στο ευρώ.

»Το ισχυρό Οχι δεν ισχυροποιεί τη διαπραγματευτική θέση του Πρωθυπουργού. Αντιθέτως, ανοίγει την όρεξη εκείνης της μερίδας του κόμματός του που ονειρεύεται την απόλυτη ρήξη με την Ευρώπη και η οποία διαφωνούσε ακόμα και με την πρόταση της ίδιας της κυβέρνησης προς τους δανειστές.

»Μέσα σε μία εβδομάδα ο λογαριασμός της συμφωνίας εκτοξεύθηκε προς τα πάνω. Επομένως οι όποιες νέες προτάσεις θα είναι ακόμα πιο οδυνηρές για τον ελληνικό λαό, καθιστώντας αδύνατη την προσέγγιση με τους πιστωτές της χώρας – από τη στιγμή που ουδείς θα μπορεί να την περάσει στην Ελλάδα. Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα – για όλους».

Παραίτηση Αντώνη Σαμαρά

Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος δημιουργούν μεγάλους τριγμούς στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τη Νέα Δημοκρατία. Ο Αντώνης Σαμαράς, πρωθυπουργός της χώρας ως λίγους μήνες πριν, ανακοινώνει την παραίτησή του από την αρχηγία του κόμματος.

Όπως σημείωναν «ΤΑ ΝΕΑ» της 6ης Ιουλίου:

«Με την παραίτηση του Αντώνη Σαμαρά από την κομματική ηγεσία η ΝΔ αναζητεί νέο προσανατολισμό στο πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται μετά τη χαμηλή πτήση του Ναι στο δημοψήφισμα. Η αποχώρηση του πρώην πρωθυπουργού είχε χαρακτηριστικά ακαριαίου χτυπήματος, αιφνιδίασε ακόμη και τον πυρήνα των σαμαρικών βουλευτών, αλλά  θεωρήθηκε αναγκαία κίνηση για να διασώσει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης τον ζωτικό του χώρο».

Η συνομιλία Ολαντ – Τσίπρα

Η Ευρώπη παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Όλοι, εντός και εκτός Ελλάδος αναρωτιούνται για τις εξελίξεις μετά την επικράτηση του «ΟΧΙ». Λίγη ώρα μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος, ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ επικοινωνεί με τον Αλέξη Τσίπρα.

«ΤΑ ΝΕΑ» της 7ης Ιουλίου, δημοσιεύουν πληροφορίες του γαλλικού περιοδικού «L’ Obs»:

«Οι δύο ηγέτες άρχισαν να μιλούν στα αγγλικά. Ο έλληνας Πρωθυπουργός εμφανίστηκε καθησυχαστικός και χωρίς καμία θριαμβευτική διάθεση. «Θέλουμε να μείνουμε στην Ευρώπη και φυσικά στην ευρωζώνη, να μην έχεις καμία αμφιβολία γι’ αυτό» φέρεται να δήλωσε στον γάλλο πρόεδρο. Και προς απόδειξη των λεγομένων του,  ενημέρωσε τον συνομιλητή του ότι ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης (σ.σ. persona non grata για τους ευρωπαίους ηγέτες, από καιρό)  θα υπέβαλλε την παραίτησή του.

»Επειτα από λίγο, όμως, ο γάλλος πρόεδρος διέκοψε τον έλληνα Πρωθυπουργό. Και όπως αναφέρει το γαλλικό περιοδικό, μίλησε σε έναν τόνο που δεν συνηθίζει να μιλάει:

«Αλέξη, θα συνεχίσω στα γαλλικά για να μην υπάρχει καμία παρανόηση σχετικά με αυτό που θα σου πω και τα πράγματα να είναι ξεκάθαρα μεταξύ μας. Εσύ πρέπει στο εξής να κάνεις προτάσεις. Η μπάλα είναι στο γήπεδό σου. Πρέπει να ξέρεις ότι πολλά ευρωπαϊκά κράτη υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα πρέπει να βγει από το ευρώ. Εάν θέλεις να διαπραγματευτείς σήμερα, πρέπει να το κάνεις σε σοβαρές βάσεις. Είμαι έτοιμος να σε βοηθήσω, αλλά πρέπει να κάνεις κάτι κι εσύ γι’ αυτό. Βοήθησέ με για να σε βοηθήσω!».

Ο χρόνος τελειώνει

Ο Αλέξης Τσίπρας απάντησε ότι θα καταθέσει τις προτάσεις του πολύ γρήγορα και χωρίς να κρύψει τίποτα.

»Παρόντες στο Μέγαρο των Ηλυσίων εκείνη τη στιγμή ήταν ο πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς, ο γενικός γραμματέας της προεδρίας Ζαν Πιερ Ζουγέ, ο διπλωματικός σύμβουλος Ζαν Οντιμπέρ και ο επικεφαλής του γραφείου Τύπου Γκασπάρ Γκαντζέρ. Ολοι τους εισέπραξαν με έκπληξη τον σοβαρό, σχεδόν απειλητικό τόνο του γάλλου προέδρου, ο οποίος γενικά είναι πολύ ήρεμος. Αυτή τη φορά, όμως, η ένταση είναι αισθητή.

«Αλέξη, ο χρόνος τελειώνει. Από εδώ και μπρος κάθε ώρα μετράει. Τα περιθώρια έχουν στενέψει. Πρέπει να κινηθείς άμεσα» διεμήνυσε.

Την επομένη, η Ελλάδα και η Ευρώπη πληροφορήθηκαν την απομάκρυνση του Γιάνη Βαρουφάκη από τη θέση του Υπουργού Οικονομικών. Ήταν μια σαφής ένδειξη προς την Ευρώπη πώς παρά τον θρίαμβο του «ΟΧΙ», ο Αλέξης Τσίπρας θα λειτουργούσε σαν να έχει επικρατήσει το «ΝΑΙ». Ήταν μια από τις πρωτές κινήσεις που πρόδιδαν την πρόθεση του τότε πρωθυπουργού για κυβίστηση.

Η αποχώρηση Βαρουφάκη

Γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 7ης Ιουλίου:

«Ηδη πριν από το Σαββατοκύριακο αποτελούσε κοινό μυστικό στο Μέγαρο Μαξίμου ότι ο Πρωθυπουργός θα προχωρούσε στον ανασχηματισμό του Βαρουφάκη – ανεξαρτήτως αποτελέσματος στο δημοψήφισμα – το βράδυ της Κυριακής ή το αργότερο χθες.

»Ο Γιάνης απλώς τους διευκόλυνε. Δεν πέρασε απαρατήρητο ότι ο Βαρουφάκης έσπευσε να κάνει δηλώσεις χθες το απόγευμα πριν τοποθετηθεί ο Τσίπρας. Ωστόσο, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ήταν η δήλωσή του στην «Daily Telegraph» περί εισαγωγής παράλληλου νομίσματος, λίγες ώρες μετά τη διαβεβαίωση του Πρωθυπουργού στο διάγγελμά του ότι η Ελλάδα θέλει να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης!

»Η δήλωση που ο Βαρουφάκης έσπευσε, ως είθισται, να διαψεύσει προκάλεσε εγκεφαλικά στο Μέγαρο Μαξίμου. Ηταν πλέον βέβαιο ότι θα απομακρυνθεί. Εμενε μόνο να αποφασιστεί η ώρα. Σύμφωνα με μια γραμμή πληροφόρησης, ήταν ξημερώματα Δευτέρας όταν ο Τσίπρας του τηλεφώνησε και συμφωνήθηκε το πρωί να αποστείλει την επιστολή παραίτησής του.

»Κατόπιν τούτων, μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι τα κλειστά τηλέφωνα ευρωπαίων αξιωματούχων που, σύμφωνα με πληροφορίες, βρήκε απέναντί του το βράδυ της Κυριακής ο Πρωθυπουργός άνοιξαν χθες, μετά την είδηση της παραίτησης Βαρουφάκη»

Επιχείρηση Συναίνεσης

Οι επόμενες ώρες βρήκαν τον πρωθυπουργό να επιχειρεί να πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους, ότι το «Όχι» δεν σημαίνει επιθυμία ρήξης με την Ευρώπη και ένας από τους τρόπους να το πετύχει αυτό ήταν μέσω της σύγκλησης σύσκεψης πολιτικών αρχηγών υπό τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο.

Όπως σημείωνε η στήλη «Μικροπολιτικός» των «ΝΕΩΝ» στις 7 Ιουλίου:

«Επιχείρηση να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις ότι το 61% του Οχι είναι αντιευρωπαϊκή ψήφος, ειδικά μετά τον χαιρετισμό του αποτελέσματος από δυνάμεις όπως η Μαρίν Λεπέν, ο Μπέπε Γκρίλο και ο Νάιτζελ Φάρατζ, ήταν η χθεσινή σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών στο Προεδρικό Μέγαρο.

»Τούτων δοθέντων, η σύσκεψη δεν είχε μόνο τον προφανή στόχο της ενημέρωσης των αρχηγών από τον Πρωθυπουργό για τις επόμενες κινήσεις της κυβέρνησης.

»Ανάμεσα στις γραμμές, πληροφορούμαι ότι ο βασικός στόχος ήταν να δοθεί προς τα έξω η εντύπωση ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι μόνος του. Οτι δηλαδή, ανεξαρτήτως του Οχι, υπάρχει κοινό μέτωπο των ελληνικών δημοκρατικών κομμάτων στην Ελλάδα για συμφωνία με τους ευρωπαίους εταίρους. Και ο νοών νοείτω».

Μία από τις χαρακτηριστικότερες εικόνες του Δημοψηφίσματος του 2015, είναι αυτή των χορών που στήθηκαν από τους υποστηρικτές του Οχι στο Σύνταγμα, το βράδυ της 5ης Ιουλίου.

Η Ιστορία έδειξε αν τελικά η πλειοψηφία του ελληνικού λαού είχε δίκιο να πανηγυρίζει για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ή όχι.