Οι αρχαίες εορτές με τους ποιητικούς τους αγώνες συνεχίστηκαν μεν επί μακρόν, αλλά η μεγάλη τέχνη της Κλασικής Εποχής, ο αρχαίος μύθος από τον οποίον τρεφόταν η ποίηση του 5ου αιώνα π.Χ., έπαψε να κυριαρχεί στην πνευματική ζωή της Αθήνας του 4ου αιώνα π.Χ. Στο προσκήνιο ήλθε πλέον ο πεζός λόγος, και μαζί του το πρόβλημα της παιδείας. Πρωταγωνιστές –και αντίπαλοι– στο νέο αυτό πνευματικό πεδίο αναδείχθηκαν ο Πλάτων και ο Ισοκράτης. Οι δύο αυτοί άνδρες –ο πρώτος ως αντίπαλος της σοφιστικής και ο δεύτερος ως μαθητής του λεοντίνου σοφιστή Γοργία– έθεσαν τα θεμέλια του ανταγωνισμού μεταξύ φιλοσοφίας και ρητορικής αναφορικά με την αγωγή των νέων, που έμελλε να συνεχιστεί επί αιώνες. Πάντως, τόσο οι ριζοσπαστικές αντιλήψεις του φιλοσόφου Πλάτωνος, η απόπειρά του να αντικαταστήσει την παλαιά τάξη πραγμάτων με ένα τελείως νέο οικοδόμημα, όσο και η εξιδανίκευση της αρχαίας Αθήνας, το εγκώμιο του αθηναϊκού μεγαλείου, από το ρήτορα Ισοκράτη στον Πανηγυρικό του καταδεικνύουν ότι η αθηναϊκή κοινωνία του 4ου αιώνα π.Χ. βρισκόταν σε μια περίοδο έντονων ιδεολογικών ζυμώσεων και αναζητήσεων.

Μια από τις εμβληματικές φυσιογνωμίες του 4ου αιώνα π.Χ. για ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο και όχι μόνο για την Αθήνα υπήρξε ο Πλάτων, ο οποίος κατά την κρατούσα αντίληψη γεννήθηκε το 428/427 π.Χ., όταν ήταν επώνυμος άρχοντας ο Διότιμος. Ήταν γιος του Αρίστωνος και της Περικτιόνης, που καταγόταν από μια παλαιά αρχοντική γενιά (μέλη της ήταν, μεταξύ άλλων, ο Κριτίας, αξιόλογος συγγραφέας και επικεφαλής των Τριάκοντα Τυράννων, και ο Χαρμίδης, πολιτικός του οποίου το όνομα επίσης ενεπλάκη στα δραματικά γεγονότα της περιόδου των Τριάκοντα). Ύστερα από το θάνατο του Αρίστωνος η Περικτιόνη παντρεύτηκε τον εύπορο Πυριλάμπη, έναν αριστοκράτη που ανήκε στον κύκλο του Περικλή. Αξιοσημείωτο ως προς το οικογενειακό περιβάλλον του Πλάτωνος είναι επίσης το γεγονός ότι εκείνος που τον διαδέχτηκε στη διεύθυνση της περίφημης Ακαδημίας του ήταν ο ανιψιός του Σπεύσιππος, γιος της αδελφής του Ποτώνης. Η σύνδεση αυτή του Πλάτωνος με τον κόσμο της παλαιάς αττικής αριστοκρατίας, μολονότι δεν είχε ως συνέπεια και μια πνευματική συγγένεια, είναι ευδιάκριτη στο όλο έργο του.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Πλάτων, μια από τις εμβληματικές φυσιογνωμίες του 4ου αιώνα π.Χ. για ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο και όχι μόνο για την Αθήνα.

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Α’)

Headlines