Πέντε συμβουλές των Στωικών φιλοσόφων για να ζούμε καλύτερα

Από την Τερέζα Πεσμαζόγλου

Την περασμένη δεκαετία, παρατηρήθηκε ένα ενδιαφέρον για την ευεξία, η οποία εντάθηκε ιδιαίτερα κατά την έναρξη του κορονοϊού. Οι άνθρωποι στράφηκαν σε θεωρίες αυτοβοήθειας και αυτοφροντίδας, προσπαθώντας να βρουν τα πατήματά τους σε αυτή την ομολογουμένως  δύσκολη περίοδο.

Ο τεχνολογικά προηγμένος κόσμος του 21ου αιώνα έχει φέρει μεγάλη ελευθερία, αλλά και χάος. Οι αυξημένες απαιτήσεις, αποτέλεσμα της τεχνολογικής προόδου, έχουν οδηγήσει σε μια τόσο έντονη εμμονή με την παραγωγικότητα και τα επιτεύγματα, που οι άνθρωποι δεν προλαβαίνουν να χαρούν μια νίκη τους πριν προχωρήσουν στην επόμενη. Οι άνθρωποι βυθίζονται όλο και πιο βαθιά μέσα στο άγνωστο και τον θόρυβο, ξεχνώντας τα πιο ήρεμα και μεθοδικά βήματα μιας απλούστερης ζωής.

Η πολύτιμη ζωή μας

Όταν εμφανίστηκε ο κορονοϊός, αναγκαστήκαμε όλοι να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να επιβραδύνουμε τους ρυθμούς μας. Μας υποχρέωσε να μείνουμε μόνοι με τις σκέψεις μας και πολλοί από εμάς άρχισαν να αναρωτιούνται για τη ζωή που ζουν και αν είναι πραγματικά ευτυχισμένοι.

Πολλοί συνειδητοποίησαν πόσο πολύτιμη είναι η ζωή και, για να μην έχουν αμφιβολίες ότι τη σπαταλούν ή τη ζουν λανθασμένα, στράφηκαν σε θεωρίες ευεξίας ώστε να μάθουν πώς να παίρνουν σωστές αποφάσεις και να φροντίζουν τον εαυτό τους σε αυτόν τον κόσμο.

Tο πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι η ευτυχία, η ψυχική γαλήνη, και το να νιώθει κάποιος πλήρως παρόν και ολοκληρωμένος

Αρχαίες Ελληνικές Φιλοσοφίες

Ενώ το θέμα της ψυχικής υγείας φαίνεται να απασχολεί την κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες, μπορούμε να βρούμε μια ευθύγραμμη συσχέτιση με αρχαίες ελληνικές φιλοσοφίες. Οι περισσότεροι φιλόσοφοι της αρχαίας Ελλάδας περνούσαν τον χρόνο τους σκεπτόμενοι, συζητώντας και γράφοντας για το πώς μπορεί κανείς να ζήσει μια καλή ζωή.

Συγκεκριμένα, η φιλοσοφία των Στωικών συνδέεται άμεσα με τις σύγχρονες θεωρίες αυτοβελτίωσης και αυτοφροντίδας καθώς βασίζονται και οι δύο στην εκπαίδευση του νοητικού και συναισθηματικού χαρακτήρα. Πίστευαν ότι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι η ευτυχία, η ψυχική γαλήνη, και το να νιώθει κάποιος πλήρως παρόν και ολοκληρωμένος. Θεωρούσαν ότι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της εκπαίδευσης του ηθικού και διανοητικού χαρακτήρα.

Η Τέχνη της Ζωής

Ενώ η φιλοσοφία των Στωικών είναι εκτενής, υπάρχουν κάποιες θεραπευτικές έννοιες, στρατηγικές και τεχνικές που μπορούμε να υιοθετήσουμε ώστε να ζήσουμε καλύτερα.

1.    Προσοχή

Σύμφωνα με το «Εγχειρίδιον» του Επίκτητου, ένα φιλοσοφικό κείμενο, πρέπει να ταυτιστούμε με την ουσιώδη φύση μας ως λογικά όντα και να εκτιμούμε τη σοφία και τις άλλες αρετές ως το κύριο αγαθό στη ζωή. Το «Εγχειρίδιον» μας συμβουλεύει να επαναφέρουμε συνεχώς την προσοχή μας στον χαρακτήρα μας, στις αποφάσεις και στις πράξεις μας, παραμένοντας παρόντες σε κάθε περίσταση.
Σήμερα μας δίνονται συμβουλές όπως να εξασκούμε την ενσυνειδητότητα, μέσω του συλλογισμού, της γιόγκα, ή και πολύ απλά να αφιερώνουμε λίγο χρόνο κάθε μέρα ώστε να παίρνουμε βαθιές ανάσες. Αυτές οι συμβουλές και πολλές άλλες, μας βοηθάνε να ασκήσουμε το να βρισκόμαστε «στη στιγμή».

2.    Έλεγχος

Σημαντικό είναι να επικεντρωνόμαστε στο τι είναι υπό τον έλεγχό μας και τι όχι. Πολύ σημαντικό, είναι να εξοικονομούμε την ενέργειά μας σωστά. Πρέπει να εστιάζουμε στις σκέψεις, στις πράξεις και στις αντιδράσεις μας, αντί να αφοσιωνόμαστε σε εξωτερικούς παράγοντες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε.

Σήμερα, αυτή η Στωική τεχνική, μπορεί να πάρει την μορφή του επαναπροσδιορισμού της προοπτική μας. Συμβουλές όπως, να προσπαθήσουμε να κοιτάμε τα πράγματα από μια νέα οπτική γωνία, μας βοηθάει να απομακρυνθούμε από αυτή αρνητική νοοτροπία. Εάν δεν μπορούμε να ελέγξουμε κάτι, σημαντικό είναι να αλλάζουμε την προοπτική μας και να αφοσιωνόμαστε στις αντιδράσεις και στις πράξεις μας.

3.    Νοητική Αποστασιοποίηση

Όταν μας αναστατώνει κάτι, είναι σημαντικό να πούμε στον εαυτό μας ότι είναι η κρίση μας που μας αναστατώνει και όχι το εξωτερικό γεγονός ή οι πράξεις των άλλων. Όταν συμβαίνει κάτι, είναι σημαντικό να μην παρασυρόμαστε από την εντύπωση που μας κάνει, αλλά να αντιδρούμε μόνο αφού έχουμε ανακτήσει την ψυχραιμία μας, ανεξαρτήτως αν το συμβάν είναι θετικό ή αρνητικό. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε την εντύπωση που μας κάνει ένα συμβάν ή μια πράξη, αλλά αφού αποστασιοποιηθούμε, μπορούμε να ελέγξουμε την αντίδρασή μας.

Σήμερα, μας δίνονται συμβουλές όπως, να κρατάμε ημερολόγιο. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πώς αισθανόμαστε και καταγράφοντας τις σκέψεις μπορούμε να ανακτήσουμε την ψυχραιμία μας και να διαχωρίσουμε τα συναισθήματά μας. Σημαντικό είναι να παίρνουμε τον χώρο και χρόνο μας πριν πάρουμε μια απόφαση η οποία μας έχει αναστατώσει, ώστε να μπορέσουμε να ελέγξουμε την αντίδρασή μας.

Tα πάντα συνδέονται μεταξύ τους και όλα καθορίζονται μέσα από αυτό το σύνολο της σύνδεσης

4. Κοσμική Συνείδηση

Για να μας βοηθήσουν με την επαφή με τον εαυτό μας, οι Στωικοί, μας δίνουν την εξής συμβουλή: Σκεφτείτε τον εαυτό σας ως ένα μικρό κομμάτι του σύμπαντος. Ένα μεμονωμένο κύτταρο στο σώμα του σύμπαντος. Σκεφτείτε ολόκληρο το χώρο και το χρόνο, και τη θέση σας μέσα σε αυτόν τον χώρο και τον χρόνο του σύμπαντος. Φανταστείτε ότι τα πάντα συνδέονται μεταξύ τους και ότι όλα καθορίζονται μέσα από αυτό το σύνολο της σύνδεσης. Σκεφτείτε τη θέση σας μέσα σε αυτό το σύνολο. Τη σύνδεσή σας με άλλους ανθρώπους, με την φύση, και τον ίδιο τον κόσμο.

Σήμερα, συμβουλές για μια ρεαλιστική στάση και διατήρηση της πραγματικότητας, εξηγούν ότι πρέπει να σκεφτούμε τη σύνδεσή μας με άλλους ανθρώπους, τη φύση, και όλο τον κόσμο, και να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε δεσμούς. Οι δεσμοί αυτοί παίρνουν μια πνευματική μορφή η οποία περιλαμβάνει από τη θρησκεία, τον ακτιβισμό, και μια βόλτα στον καθαρό αέρα ενός βουνού, στην ομαδική δημιουργία τέχνης όπως μιας μπάντας μουσικής. Πνευματικοί δεσμοί όμως, μπορούν να πάρουν και μια πολύ απλούστερη μορφή, όπως μια συζήτηση μεταξύ δύο άτομα, από της οποίας και οι δύο μαθαίνουν κάτι και δημιουργούν μια σύνδεση.

Αυτοί οι δεσμοί έχουν τη δυνατότητα να μα δείξουν πόσο στενά είναι συνυφασμένα όλα και η αναγνώριση τους είναι αυτό που μας επαναφέρει στην επαφή με τον εαυτό μας.

5. Αυτοέλεγχος

Οι Στωικοί εξηγούν ότι πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας, ώστε να δυναμώσουμε το σώμα μας και το μυαλό μας. Πρέπει να μπορούμε να απαρνιόμαστε τις περιττές επιθυμίες και να μην ασχολούμαστε με ό,τι δεν είναι υπό τον έλεγχό μας. Αυτή η σωματική και νοητική ενδυνάμωση δεν πρέπει να γίνεται για επίδειξη.

Ο αυτοέλεγχος στη σύγχρονη εποχή, είναι πάρα πολύ σημαντικός, καθώς, μας βοηθά να υιοθετήσουμε υγιείς συμπεριφορές. Κάτι το οποίο δεν είναι εύκολο στον σύγχρονο κόσμο που όλες οι επιθυμίες μας βρίσκονται στο πάτημα ενός κουμπιού. Οι σημερινές συμβουλές για τον αυτοέλεγχο είναι παρόμοιες με αυτές των Στωικών. Ειδικοί μας εξηγούν ότι πρέπει να ασκούμε το σώμα και το μυαλό μας και να ασχολούμαστε με τη σωματική άσκηση για να αναπτύξουμε την ψυχολογική μας αντοχή και την αυτοπειθαρχία μας. Σημαντικό επίσης, είναι να βρίσκουμε τα σωστά κίνητρα και να ασκούμε το σώμα και το μυαλό μας για τους σωστούς λόγους.

Συνοψίζωντας, η θεωρία των Στωικών, ενέπνευσε τις σύγχρονες θεωρίες ευεξίας καθώς δημιούργησε τεχνικές οι οποίες έχουν απήχηση εώς και σήμερα.