Cenotes: Βουτιά στους υπόγειους υδάτινους παραδείσους του Μεξικού

Όση ομορφιά υπάρχει στην επιφάνεια της Γης, άλλη τόση κρύβεται και από κάτω της.

Τρανό παράδειγμα το —μοναδικής ομορφιάς και πολυπλοκότητας— σύστημα σπηλαίων και υδάτινων οδών που φιλοξενούν άφθονη χλωρίδα και πανίδα, τα cenotes του Μεξικού.

Αυτές οι 7.000 και πλέον ασβεστολιθικές καταβόθρες σχηματίζονται στη χερσόνησο Γιουκατάν εδώ και εκατομμύρια χρόνια, χρονολογούμενες από την πρόσκρουση του αστεροειδούς Chicxulub που εξαφάνισε σχεδόν όλη τη ζωή των δεινοσαύρων.

Τα cenotes έχουν λατρευτεί σε όλη την ιστορία. Για περισσότερα από 2.500 χρόνια, οι Μάγια χρησιμοποιούσαν κάποια ως πηγάδια νερού και άλλα ως ιερούς τόπους. Πίστευαν ότι αποτελούσαν την πύλη προς την Xibalba, τον κάτω κόσμο, όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν όταν πεθαίνουν.

Πολλοί ντόπιοι εξακολουθούν να μένουν πιστοί στους μύθους και τις τελετουργίες στις οποίες πίστευαν οι πρόγονοί τους. Σήμερα, αποτελούν τη μοναδική φυσική πηγή γλυκού νερού της περιοχής Γιουκατάν.

Ο παράδεισος των ελεύθερων δυτών

Οι τουρίστες απολαμβάνουν τα cenotes με τους δικούς τους τρόπους. Η δομή τους τα καθιστά ιδανικά κολυμβητήρια και ιδανική διαφυγή από την έντονη ζέστη της περιοχής. Ορισμένα από αυτά είναι εξοπλισμένα ακόμη και με σχοινιά, ξαπλώστρες, πλατφόρμες κατάδυσης και μπαρ.

Τα cenotes απειλούνται από την κακή διαχείριση της γης, την υπερανάπτυξη και την κακή διαχείριση των λυμάτων και των αποβλήτων

πηγή: Alex St-Jean/BBC

Τα cenotes αποτελούν την απόλυτη πρόκληση για τους ελεύθερους δύτες. Ο λόγος η μοναδική διαμόρφωση ορισμένων που τα απομονώνει από τις επιδράσεις των ρευμάτων, των κυμάτων και του ανέμου. Δεδομένου ότι οι ελεύθεροι δύτες χρησιμοποιούν ελάχιστο εξοπλισμό και δεν δεσμεύονται από τους κανόνες της κατάδυσης (χρονικά όρια, στάσεις ασφαλείας, αργή ανάδυση στην επιφάνεια), μπορούν να ελίσσονται μέσα στο νερό και να προσεγγίζονται από θαλάσσια πλάσματα.

Η απειλή

Τα cenotes απειλούνται από την κακή διαχείριση της γης, την υπερανάπτυξη και την κακή διαχείριση των λυμάτων και των αποβλήτων. Δεδομένου ότι οι καταβόθρες συνδέονται μεταξύ τους, μπορεί να είναι θέμα χρόνου να καταστραφούν ή να μολυνθούν όλες.

Ευτυχώς, υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός οικολογικά συνειδητοποιημένων επιχειρήσεων, τουριστών και ακτιβιστών που κάνουν το καθήκον τους για την προστασία των ιερών cenotes του Μεξικού. Ειδικότερα, οι ελεύθεροι δύτες αναδεικνύουν το μεγαλείο τους μέσω των οπτικών μέσων, δημιουργώντας μια ισχυρή κοινότητα – και γίνονται ακόμη και πρεσβευτές και υποστηρικτές της προστασίας τους.

πηγή: Alex St-Jean/BBC

Μια αξιοσημείωτη ιστορία

Η χερσόνησος Γιουκατάν αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από πορώδη ασβεστόλιθο. Πριν από περισσότερα από 65 εκατομμύρια χρόνια, ήταν πλήρως βυθισμένη κάτω από τη θάλασσα ως μέρος ενός συστήματος κοραλλιογενών υφάλων.

Η πρόσκρουση του αστεροειδούς Chicxulub μετατόπισε τις υποκείμενες τεκτονικές πλάκες και σήκωσε τον ύφαλο έξω από το νερό. Με την πάροδο εκατομμυρίων ετών, η βροχή και το θαλασσινό νερό χάραξαν το δρόμο τους μέσα στο υπόβαθρο και δημιούργησαν υδροφόρους ορίζοντες μόλις λίγα μέτρα κάτω από το έδαφος.

Όταν το έδαφος καταρρέει και δημιουργεί μια καταβόθρα, όπως συμβαίνει συχνά στη χερσόνησο Γιουκατάν, μερικές φορές αποκαλύπτει αυτούς τους υδροφόρους ορίζοντες με τη μορφή φυσικών πισινών ή cenotes (από τη λέξη ts’ono’ot των Μάγια, που σημαίνει «τρύπα γεμάτη νερό»). Η πρωτοφανής και μοναδική ιστορία της περιοχής κέρδισε το 2012 την προσωρινή ένταξη της στην Παγκόσμια Κληρονομιά της Unesco.

Είσοδος στον κάτω κόσμο

Η είσοδος σε ένα cenote είναι σαν να μπαίνεις στον κάτω κόσμο: Xibalba. Σύμφωνα με την πεποίθηση των Μάγια, πρέπει πρώτα να ζητήσει κανείς άδεια και να εκτελέσει τελετουργίες για να εισέλθει με ασφάλεια.

Πρέπει να γίνουν προσφορές και πριν από πολλά χρόνια αυτές είχαν τη μορφή χρυσού, νεφρίτη, χαλκού ή και ζωντανών ανθρώπων. Αυτές οι προσφορές γίνονταν για να εξευμενίσουν θεούς όπως ο Chaac, ο θεός της βροχής που οι Μάγια πιστεύουν ότι κατοικεί μέσα στα cenotes.

Φορώντας μια μάσκα ή γυαλιά θα μπορέσετε να δείτε μια ποικιλία από μικρά ψάρια, χελώνες, κροκόδειλους και ενδιαφέροντες βραχώδεις σχηματισμούς ακριβώς κάτω από την επιφάνεια

Σήμερα, οι προσφορές αποτελούνται κυρίως από κοπάλ (ρητίνη δέντρου), κακάο, σπόρους, καλαμπόκι, πέταλα λουλουδιών, ζάχαρη και άλλα μικρά αντικείμενα. Οι τουρίστες μπορούν να κλείσουν πολιτιστικές περιηγήσεις για να παρακολουθήσουν τελετουργίες και παραστάσεις σε διάφορα cenotes – χωρίς φυσικά να φοβούνται ότι θα θυσιαστούν.

πηγή: Alex St-Jean/BBC

Εξερεύνηση

Οι περισσότεροι ταξιδιώτες που επισκέπτονται τα cenotes θα περάσουν την ημέρα τους εξερευνώντας τις σπηλιές και πηγαίνοντας για μπάνιο. Φορώντας μια μάσκα ή γυαλιά θα μπορέσετε να δείτε μια ποικιλία από μικρά ψάρια, χελώνες, κροκόδειλους και ενδιαφέροντες βραχώδεις σχηματισμούς ακριβώς κάτω από την επιφάνεια. Αλλά αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Όσο πιο βαθιά μπαίνετε, τόσο περισσότερα βλέπετε.

πηγή: Alex St-Jean/BBC

Κατά την ελεύθερη κατάδυση, κρατάτε την αναπνοή σας και καταδύεστε σε ένα συγκεκριμένο βάθος χωρίς τη χρήση οξυγόνου. Απαιτεί βαθιά συγκέντρωση καθώς και επίγνωση του εαυτού σας και του περιβάλλοντος, και σας επιτρέπει να βυθιστείτε πλήρως σε ένα cenote με τον λιγότερο δυνατό ενοχλητικό τρόπο. Θα βρείτε σταλαγμίτες και σταλακτίτες που χρονολογούνται εδώ και εκατομμύρια χρόνια, σωρούς από πεσμένα δέντρα και συντρίμμια, απολιθώματα εξαφανισμένων ζώων, υποβρύχια πλάσματα που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στη Γη και αμέτρητα άλλα συναρπαστικά χαρακτηριστικά.

πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Alex St-Jean/BBC