Η μετεκλογική Γαλλία, ο μακιαβελισμός του Μακρόν και το Νέο Λαϊκό Μέτωπο

Kατά τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, η λύση του γρίφου με τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης στη Γαλλία προφανώς μπορεί να περιμένει.

Έχει διαμηνύσει ότι θα πάρει το χρόνο του για να λάβει αποφάσεις.

Ειδικά τώρα που το κοινοβούλιο είναι μετεκλογικά κατακερματισμένο, οι συσχετισμοί πολιτικών δυνάμεων ρευστοί και ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες Παρίσι 2024, που αρχίζουν στις 26 του μήνα.

Ως εκ τούτου ο Γάλλος πρόεδρος κράτησε ως υπηρεσιακό τον απερχόμενο πρωθυπουργό Γκαμπριέλ Ατάλ και την ατζέντα του για τις επόμενες ημέρες σχεδόν γεμάτη.

Η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ, στην Ουάσιγκτον, αποτελεί μιας πρώτης τάξεως αφορμή για να ενισχύσει το διεθνές προφίλ του, ενώ στο εσωτερικό της χώρας του έχει «κοντύνει» πολιτικά μετά τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές, που προκήρυξε ο ίδιος.

Οι δε εθνικοί εορτασμοί της 14ης Ιουλίου θα λειτουργήσουν στη συνέχεια ως μια σημειολογική υπενθύμιση στους Γάλλους ότι ο πρόεδρός τους είναι ο εγγυητής των θεσμών της Πέμπτης Δημοκρατίας.

Αυτή έχει αρχίσει βέβαια να θυμίζει έντονα πια την Τέταρτη Δημοκρατία της πολιτικά ασταθούς μεταπολεμικής περιόδου, όταν ο πρόεδρος ήταν αποδυναμωμένος και ρυθμιστής το κοινοβούλιο.

Παρ’ όλα αυτά, το Σύνταγμα είναι σαφές.

Ο Γάλλος πρόεδρος επιλέγει και διορίζει τον πρωθυπουργό.

Είθισται να προέρχεται από τις τάξεις του νικητή της κάλπης -αν και αυτό δεν είναι δεσμευτικό.

Επί του πρακτέου, η επιλογή θα πρέπει να αντανακλά τη βούληση της πλειοψηφίας στην Εθνοσυνέλευση, που μπορεί να ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις με προτάσεις δυσπιστίας.

Από τις κάλπες των τελευταίων βουλευτικών εκλογών ωστόσο βγήκε χωρισμένη σε τρία μεγάλα μπλοκ, χωρίς κανένα από αυτά να έχει εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία των 289 εδρών.

Σχετική, με 182 έδρες σε σύνολο 577, κατέχει ο μεγάλος και απρόσμενος νικητής της κάλπης: το Νέο Λαϊκό Μέτωπο.

Μαζί με τις έδρες 13 ανεξάρτητων αριστερών βουλευτών, το μπλοκ τους θα μπορούσε θεωρητικά να αγγίξει τις 195 έδρες.

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμαουέλ Μακρόν, με το βλέμμα στραμμένο στο μετεκλογικό τοπίο (Aurelien Morissard/Pool via REUTERS)

Το «στοίχημα» του Νέου Λαϊκού Μετώπου

Προεκλογικά ανασυσταθείς, μέσα σε μόλις τέσσερις ημέρες, ο συνασπισμός των κομμάτων του ευρύτερου χώρου της Αριστεράς συγκρότησε το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP).

Έχει ως «ραχοκοκαλιά» τη ριζοσπαστική Αριστερά της Ανυπότακτης Γαλλίας -τη μεγαλύτερη παράταξη στις τάξεις του- τους Σοσιαλιστές, τους Οικολόγους και τους Κομμουνιστές.

Είχαν ξαναενώσει τις δυνάμεις τους πριν από τις βουλευτικές εκλογές του 2022. Τότε, ο συνασπισμός τους ονομάστηκε NUPES (Νέα Οικολογική και Κοινωνική Λαϊκή Ένωση).

Από τα τέλη του περασμένου έτους όμως άρχισε να διαλύεται στα εξ ων συνετέθη.

Αφορμή είχε τότε σταθεί η άρνηση του ηγέτη της Ανυπότακτης Γαλλίας, Ζαν-Λικ Μελανσόν, να χαρακτηρίσει «τρομοκρατική οργάνωση» την ισλαμιστική παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς, στον απόηχο της φρικαλέας επίθεσης της στο νότιο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου.

Όμως οι πολιτικές διαφορές στους κόλπους του NUPES ήταν πολλές, κυρίως μεταξύ των πιο ριζοσπαστών και των μετριοπαθών.

Οι συνιστώσες τους ακολούθησαν χωριστούς δρόμους στις ευρωεκλογές του Ιουνίου, ένεκα και του συστήματος της αναλογικής.

Μετά την αιφνιδιαστική ωστόσο προκήρυξη βουλευτικών εκλογών από τον πρόεδρο Μακρόν -που διεξάγονται με βάση ένα περίπλοκο πλειοψηφικό σύστημα μονοεδρικών εδρών και δύο γύρων- καθώς και υπό τον κίνδυνο ανόδου της Ακροδεξιάς στην εξουσία, ένωσαν ξανά τις δυνάμεις τους.

Παρά την ανασύσταση της εκλογικής συμμαχίας τους υπό τη «σκέπη» του Νέου Λαϊκού Μετώπου και την ιστορική νίκη τους στον δεύτερο γύρο της 7ης Ιουλίου, οι διαφορές τους παραμένουν.

Με το κλείσιμο της κάλπης ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, ηγέτης της Ανυπότακτης Γαλλίας -δαιμονοποιημένος από τη ρητορική του προέδρου Μακρόν περί «δύο άκρων», αλλά και αμφισβητούμενος από μετριοπαθέστερους μέσα στο ίδιο του το κόμμα- ζήτησε την ανάθεση της εντολής σχηματισμού κυβέρνησης μειοψηφίας στο Νέο Λαϊκό Μέτωπο, για να εφαρμόσει «ολόκληρο το πρόγραμμά μας».

Προσώρας ωστόσο παραμένει εκκρεμής η πρόταση των κομμάτων της γαλλικής Αριστεράς στον Γάλλο πρόεδρο ως προς τον πιθανό εντολοδόχο πρωθυπουργό.

Ο ηγέτης της ριζοσπαστικής Αριστεράς της Ανυπότακτης Γαλλίας, Ζαν-Λικ Μελανσόν, στην επινίκια ομιλία (REUTERS/Fabrizio Bensch)

Συντροφικό… μπρα ντε φερ για μια νέα Γαλλία

Τα τρία μεγαλύτερα κόμματα του Νέου Λαϊκού Μετώπου -η Ανυπότακτη Γαλλία, οι Σοσιαλιστές και οι Οικολόγοι- διχάζονται ως προς το προφίλ του πιθανού μελλοντικού πρωθυπουργού.

Από το στρατόπεδο του Μελανσόν πιέζουν για μια ριζοσπαστική αριστερή φυσιογνωμία. Από τον χώρο της κεντροαριστεράς προκρίνεται μια πιο συναινετική προσωπικότητα.

Προαναγγέλλοντας ότι μέχρι τα τέλη της εβδομάδας θα έχει λάβει τις τελικές του αποφάσεις, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο δημοσιοποίησε ανακοίνωση-προειδοποίηση προς τον πρόεδρο Μακρόν κατά «οποιασδήποτε απόπειρας υφαρπαγής των θεσμών», με διαιώνιση της παραμονής του Γκαμπριέλ Ατάλ στην πρωθυπουργία.

Ως μειοψηφική, πάντως, μια κυβέρνηση του Νέου Λαϊκού Μετώπου προδικάζεται ως ευάλωτη σε προτάσεις μομφής, σε εσωτερικούς διχασμούς, αλλά και στους μετεκλογικούς υπολογισμούς του ίδιου του Μακρόν.

Η στάση του ερμηνεύεται από πολλούς ως ακόμη ένας μακιαβελικός ελιγμός, με στόχο να διαταραχθεί η συνοχή της αριστερής συμμαχίας και να ανοίξει ο δρόμος για μια κυβέρνηση συνασπισμού, με κορμό το κεντρώο προεδρικό στρατόπεδο και με κατεύθυνση μακριά από το πρόγραμμα του Νέου Λαϊκού Μετώπου.

Σε αυτό, ο αριστερός συνασπισμός υπόσχεται «ρήξη» μέσα στις πρώτες 15 ημέρες διακυβέρνησης και ριζικές αλλαγές στις επόμενες 100.

Στοχεύει σε ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης και της οικονομικής δραστηριότητας, στήριξη των δημόσιων υπηρεσιών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ανάπτυξη ποιοτικής απασχόλησης και αναδιάταξη των φορολογικών βαρών, με ρυθμιστή το κράτος.

Μεταξύ άλλων ζητά κατάργηση της επίμαχης συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης, με επαναφορά του ηλικιακού ορίου στα 60 και αυξήσεις στις συντάξεις.

Αύξηση επίσης του κατώτατου μισθού από 1.400 στα 1.600 ευρώ, αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών, πάγωμα των τιμών της ενέργειας, των καυσίμων και των βασικών τροφίμων, επανεκκίνηση της κατασκευής κοινωνικών κατοικιών.

Στον αντίποδα, προβλέπονται αύξηση των εργοδοτικών εισφορών για τις συντάξεις γήρατος, νέα φορολογική κλίμακα, επανεισαγωγή του φόρου για τους πλούσιους, αύξηση του φόρου κληρονομιάς, νέος φόρος στα υπερκέρδη μεγάλων εταιρειών, καθώς και ένας νέος φόρος για το κλίμα.

«Αναδιανομή πλούτου, όχι μιζέριας», «Σύνταξη στα 60» αναγράφεται σε προεκλογικές αφίσες του Νέου Λαϊκού Μετώπου (REUTERS/Violeta Santos Moura)

Δημοσιονομικός «πονοκέφαλος», κοινωνικός αναβρασμός

Τούτων και πολλών άλλων δοθέντων, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο ζητά στο μανιφέστο του κατάργηση του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος στις βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία.

Κατάργηση του άρθρου 49.3, που επιτρέπει τη θέσπιση νόμων με διάταγμα χωρίς ψηφοφορία στην Εθνοσυνέλευση.

Καλεί σε σύγκληση συντακτικής συνέλευσης για την ίδρυση της Έκτης Δημοκρατίας.

Ζητά επίσης άρση του Συμφώνου Σταθερότητας της ΕΕ, σε μια περίοδο που η Γαλλία -δεύτερη οικονομία της ευρωζώνης- εξελίσσεται σε ένα από τα «μαύρα πρόβατα» του ευρώ.

Κατά της χώρας έχουν κινηθεί διαδικασίες λόγω υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος.

Σήμερα βρίσκεται στο 5,5% του ΑΕΠ και το Παρίσι θα πρέπει μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου να παρουσιάσει αξιόπιστες προτάσεις για τη μείωσή του στο 5,1% έως το τέλος του έτους και στο 3% έως το 2027.

Σε διαφορετική περίπτωση, θα μπορούσαν να επιβληθούν κυρώσεις.

Η απερχόμενη μακρονική κυβέρνηση υπό τον Γκαμπριέλ Ατάλ είχε υποσχεθεί πρόσθετες περικοπές των δημοσίων δαπανών κατά 30 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα χρόνια.

Όμως ακόμη και η ίδια πήρε προεκλογικά πίσω ορισμένα δρομολογημένα αντιλαϊκά μέτρα, όπως η λεγόμενη μεταρρύθμιση των επιδομάτων ανεργίας.

Παρ’ όλα αυτά, κατά των Γάλλο οικονομολόγο και πρώην πρόεδρο της ΕΚΤ, Ζαν-Κλοντ Τρισέ, «τα δύο πιο επικίνδυνα από οικονομική και χρηματοπιστωτική άποψη» προγράμματα είναι «του Νέου Λαϊκού Μετώπου και του [ακροδεξιού] Εθνικού Συναγερμού».

Μιλώντας στο περιοδικό Le Point, υποστήριξε ότι οι προτάσεις κοινωνικής πολιτικής του Νέου Λαϊκού Μετώπου θα αύξαναν το γαλλικό έλλειμμα κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ σε τρία χρόνια.

Μόνο η πρόταση για μείωση του ΦΠΑ σε ενέργεια και τρόφιμα, ανέφερε, θα κόστιζε στα κρατικά ταμεία 20 δισεκατομμύρια ευρώ.

Σπάζοντας ένα φαύλο κύκλο;

Προφανώς πρόκειται για τη λογική ότι οι αριθμοί πρέπει να ευημερούν, ενώ οι άνθρωποι δυστυχούν.

Κατάσταση, που -συνυπολογιζομένων και των υβριδικών συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία, με εκτίναξη των αμυντικών δαπανών- έχει διευρύνει τις ανισότητες, διογκώνοντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια στην Ευρώπη.

Σε σημαντικό βαθμό, όπως αποδεικνύεται, την καρπώνονται και την «κεφαλαιοποιούν» πολιτικά εθνικιστικά και ακροδεξιά κόμματα, την ώρα που η Αριστερά καλείται να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ανταποκριθεί στις ιστορικές ευθύνες.

Στο μεσοδιάστημα, ο δρόμος είναι στρωμένος με αγκάθια.

Σε έναν φαύλο κύκλο, η προοπτική της πολιτικής αστάθειας στη Γαλλία έχει ήδη αναστατώσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, που ασκούν πιέσεις.