Τι είναι η θερμική καταπόνηση – Γιατί και οι ελάχιστες θερμοκρασίες περνούν απ’ τα ραντάρ των ειδικών

Για έβδομη συνεχόμενη ημέρα καταγράφονται στη χώρα μας πολύ υψηλές θερμοκρασίες με τους μετεωρολόγους να αντλούν συνεχώς δεδομένα εξετάζοντας εκτός από τις μέγιστες και τις ελάχιστες εξάγωντας κρίσιμα συμπεράσματα.

Ο διευθυντής ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Κώστας Λαγουβάρδος, παρατηρώντας το κύμα ακραίας ζέστης που πλήττει τη χώρα, επιχειρεί στην τελευταία του ανάρτηση μια διαφορετική προσέγγιση εστιάζοντας στις ελάχιστες θερμοκρασίες.

Κύμα ακραίας ζέστης και τρια σημαντικά συμπεράσματα σύμφωνα με τον Κώστα Λαγουβάρδο

Όπως προκύπτει από τις μετρήσεις 497 σταθμών του meteo.gr / Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (το πρωί της Κυριακής 14/07), τρία σημαντικά συμπεράσματα προκύπτουν:

1) Οι περισσότερες περιοχές της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας αλλά και αρκετές περιοχές της Δυτικής Ελλάδας, όπου σημειώνονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες την ημέρα, έχουν χαμηλές ελάχιστες θερμοκρασίες (18-24 βαθμούς), βοηθώντας με τον τρόπο αυτό στον περιορισμό της θερμικής καταπόνησης μέσα στη νύχτα και τις πρώτες πρωινές ώρες.

2) Στα μεγάλα αστικά κέντρα (π.χ Αττική) οι ελάχιστες θερμοκρασίες παραμένουν σε υψηλά επίπεδα (άνω των 28 βαθμών). Σε συνδυασμό και με τις υψηλές μέγιστες της ημέρας, οι περιοχές αυτές έχουν διαρκή ισχυρή θερμική καταπόνηση.

3) Στα νησιά οι ελάχιστες θερμοκρασίες παραμένουν επίσης σε υψηλά επίπεδα (άνω των 26 βαθμών) αλλά τουλάχιστον οι μέγιστες θερμοκρασίες της ημέρας δεν φτάνουν σε υψηλά επίπεδα (με εξαίρεση περιοχές στη νότια Κρήτη και στην ανατολική Ρόδο).

Δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία

Η θερμική καταπόνηση ή αλλιώς θερμικό στρες είναι η αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού στην εξωτερική θερμοκρασία, όταν αυτή είναι υψηλότερη ή χαμηλότερη από την επιθυμητή.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 100 χρόνων, η μέση θερμοκρασία της γης έχει αυξηθεί κατά περίπου 0,85°C. Το αποτέλεσμα αυτής της κλιματικής αλλαγής, είναι η επικράτηση εξαιρετικά θερμών ημερών και νυχτών με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία.

Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου μιας και οι υψηλές θερμοκρασίες αναμένεται να διατηρηθούν μέχρι και το τέλος της επόμενης εβδομάδας.

Όπως εξηγεί στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η διευθύντρια Ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Δήμητρα Φουντά, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τον World Health Organization,( WHO) από το 2000 μέχρι το 2019 καταγράφηκαν περίπου 489.000 θάνατοι ανά έτος που σχετίζονται με τη ζέστη.

Ανάμεσα στο 2000 και το 2016, σύμφωνα με μια άλλη μελέτη, ο αριθμός των ανθρώπων οι οποίοι εκτίθενται σε συνθήκες ακραίας ζέστης και καυσώνων αυξήθηκε περίπου κατά 125 εκατομμύρια.

«Τις επόμενες δεκαετίες, περίπου το 30% του πληθυσμού του παγκόσμιου θα είναι εκτεθειμένο σε συνθήκες ακραίας ζέστης», τονίζει.

Ιδιαίτερα επιβαρυμένα είναι τα μεγάλα αστικά κέντρα, καθώς εκτός από τις ήδη γνωστές επιπτώσεις λόγω παγκόσμιας θέρμανσης υπάρχει και το επιβαρυντικό στοιχείο του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.

«Περιοχές που είναι πάρα πολύ πυκνά δομημένες όπως είναι πχ τα Πατήσια ή το Παγκράτι, έχουν μεγαλύτερη επιβάρυνση και κατά τη διάρκεια της ημέρας και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Αλλά εξαρτάται πάρα πολύ και από τις υπόλοιπες συνθήκες, τις μετεωρολογικές», επισημαίνει. Και προσθέτει ότι η πυκνή δόμηση αλλά και η ανθρωπογενής δραστηριότητα συντελούν στην περαιτέρω επιβάρυνση κάποιων αστικών περιοχών.

Η ζέστη τη νύχτα

Αυτό ωστόσο που δημιουργεί ανησυχία στους επιστήμονες είναι οι θερμοκρασίες που καταγράφονται κατά τις νυχτερινές ώρες.

«Πρέπει να χτυπήσει καμπανάκι για το τι συμβαίνει τη νύχτα, για τις νυχτερινές θερμοκρασίες. Διαβάζοντας πριν λίγες μέρες μία μελέτη για τη Γερμανία στην οποία αναλύθηκαν δεδομένα των τελευταίων 15 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν αυξημένο αριθμό στα εγκεφαλικά επεισόδια λόγω υψηλών νυχτερινών θερμοκρασιών. Οι επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό δεν έχουν μελετηθεί όπως πρέπει. Χρειάζεται μελέτη πολλών ετών για να δούμε ακριβώς πώς εξελίσσονται και ποιες είναι οι επιπτώσεις τους στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από τις υψηλές θερμοκρασίες ή από τους καύσωνες, δεν είναι τόσο άμεσα μετρήσιμες πάντα κι ίσως έχουν λίγο υποτιμηθεί», σημειώνει η κ. Φουντά.

Παράλληλα η κ. Φουντά εξηγεί ότι οι θερμοκρασίες που επικρατούν στο Λεκανοπέδιο εξαρτώνται πολύ και από το ανεμολογικό πεδίο. Η αύρα προκαλεί δροσισμό στις παραθαλάσσιες περιοχές, αλλά σε συνδυασμό με υψηλότερα ποσοστά υγρασίας μπορούν να προκαλέσουν περισσότερη θερμή επιβάρυνση.

Τονίζει ότι ο κίνδυνος από την θερμή επιβάρυνση και καταπόνηση έχει λίγο υποτιμηθεί.

«Όλοι πλέον έχουμε την εύκολη λύση ότι βάζω το κλιματιστικό μου και νιώθω κάπως καλύτερα. Εδώ δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, γιατί με τη χρήση των κλιματιστικών πάλι αυξάνεις το ενεργειακό σου αποτύπωμα. Από την άλλη υπάρχουν ευάλωτες κοινωνικά ομάδες που δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο από τις υψηλές θερμοκρασίες. Χρειάζεται να το δούμε και κοινωνικά το θέμα. Πρέπει να δούμε πάρα πολλές παραμέτρους. Χρειάζεται να υπάρξουν ενέργειες και παρεμβάσεις από την πολιτεία και τις τοπικές αρχές για να αντιμετωπιστεί το σοβαρό αυτό κοινωνικό θέμα», σημειώνει.

Καυτός Ιούνιος και εξίσου καυτός Ιούλιος

Σύμφωνα με το δίκτυο 53 μετεωρολογικών σταθμών του meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) που λειτουργούν ανελλιπώς από το 2010 μέχρι σήμερα, τον φετινό Ιούνιο η μέση τιμή των μεγίστων ημερήσιων θερμοκρασιών κυμάνθηκε σε ακραία υψηλά επίπεδα στο σύνολο της χώρας, σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 2010-2019.

Μάλιστα ο φετινός Ιούνιος, σύμφωνα με το meteo.gr, ήταν ο πιο θερμός Ιούνιος από το 2010 σε όλη την χώρα με πολύ μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο.

Ο Ιούλιος έχει μπει εξίσου δυναμικά με παρατεταμένη περίοδο υψηλών θερμοκρασιών.

Η μέγιστη θερμοκρασία την Κυριακή 14/07 καταγράφηκε στην Κερκίνη Σερρών και  ήταν ίση με 40.9 °C. Επιπλέον, η μέση μέγιστη θερμοκρασία στη χώρα ήταν ίση με 34.8 °C, ενώ 158 από τους 501 ενεργούς σταθμούς (έως τις 18.10) κατέγραψαν θερμοκρασίες άνω των 37 °C, από τους οποίους οι 11 κατέγραψαν θερμοκρασία άνω των 40 °C.