Διακοπές και κλιματική αλλαγή: Κι όμως το coolcation δεν είναι λύση

Πληθαίνουν τα αφιερώματα στο διεθνή Τύπο για το πώς η κλιματική αλλαγή επιδρά στις διακοπές και τον τουρισμό, με την Ελλάδα να πρωταγωνιστεί. Oι θάνατοι έξι τουριστών μέσα στον Ιούνιο, από αιτίες που σχετίζονται με τις υψηλές θερμοκρασίες, πυροδότησαν πλήθος από αρνητικά δημοσιεύματα για το πώς «η ακραία ζέστη σκοτώνει τουρίστες στην Ελλάδα».

Οι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη είναι όλο και πιο συνηθισμένοι όσο εξελίσσεται η κλιματική αλλαγή, σχολιάζει άρθρο του Inside Climate News, με αφορμή τα περιστατικά στην Ελλάδα. Ο βραβευμένος με Pulitzer ειδησεογραφικός οργανισμός, που ειδικεύεται σε θέματα για την κλιματική αλλαγή, φιλοξενεί εκτενές αφιέρωμα για τις επιπτώσεις της ζέστης στην υγεία των τουριστών.

Ωστόσο, σε αντίθεση με κινδυνολογικά δημοσιεύματα που παροτρύνουν τους τουρίστες απλώς να αποφεύγουν τους θερμούς προορισμούς, η συμβουλή που δίνει είναι να…προσαρμοστούμε, παίρνοντας τις κατάλληλες προφυλάξεις.

Οι ειδικοί, σημειώνει το δημοσίευμα, παραδέχονται ότι πράγματι οι υψηλές θερμοκρασίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν ιδιαίτερο κίνδυνο για τους τουρίστες. Ιδίως όταν εκείνοι είναι «ψυχικά και σωματικά απροετοίμαστοι για τη ζέστη που μπορεί να συναντήσουν σε ένα νέο μέρος».

Η ζέστη προκαλεί «τουριστικά δυστυχήματα»

Τα λεγόμενα «τουριστικά δυστυχήματα» που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τη ζέστη, πολλαπλασιάζονται σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Πολλές φορές τα θύματα είναι πεζοπόροι που επισκέπτονται απομακρυσμένα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, αλλά και υψηλής επικινδυνότητας (αν δεν είσαι κατάλληλα προετοιμασμένος). Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το δικό μας φαράγγι της Σαμαριάς στην Κρήτη, όπου έχασε πέρυσι τη ζωή του Δανός τουρίστας.

Αντίστοιχα περιστατικά έχουν συμβεί  σε προστατευόμενα φυσικά πάρκα – άνυδρα τοπία, από το το Νοτιοδυτικό Τέξας μέχρι την Αυστραλίας. Πλέον αξιωματούχοι δημόσιας υγείας σε πολλές χώρες συνιστούν στους τουρίστες να αλλάξουν συμπεριφορά για να «νικήσουν» τη ζέστη.

Ηδη η τουριστική αγορά προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα που φέρνει η κλιματική αλλαγή. Πρόκειται για το γνωστό πλέον φαινόμενο του coolcation. Όλο και περισσότεροι ταξιδιώτες επιλέγουν «δροσερές διακοπές» αντί για αποδράσεις σε άλλοτε εύκρατες και πλέον ημιτροπικές ή τροπικές ζώνες. Αν το φαινόμενο των colocations εξαπλωθεί, ολόκληρες περιοχές ή και χώρες που η οικονομία τους βασίζεται στον τουρισμό, μπορεί να δεχθούν ισχυρό πλήγμα.

«Εγκλιματισμός»: Η φυσική ασπίδα του οργανισμού

Το επίπεδο ανοχής κάθε ανθρώπου στη ζέστη είναι διαφορετικό. Συνδέεται με παράγοντες όπως το φύλο, η ηλικία, το αν έχει κάποια ασθένεια όπως διαβήτη ή καρδιοπάθεια.

Ένας άλλος παράγοντας είναι σε ποιες θερμοκρασίες έχει συνηθίσει ο κάθε οργανισμός, ανάλογα με τον τόπο διαμονής. Αν κάποιος εκτίθεται συστηματικά σε υψηλές θερμοκρασίες ή υγρασία, το σώμα του προσαρμόζεται ανάλογα, μια διαδικασία γνωστή ως εγκλιματισμός.

Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, ο εγκλιματισμός περιλαμβάνει μικρές αλλαγές στις σωματικές λειτουργίες: Αλλάζουν τα επίπεδα εφίδρωσης, ως ένα φυσικό «αιρ-κοντίσιον» του οργανισμού, σταθεροποιείται η κυκλοφορία του αίματος και αυξάνεται η αιμάτωση του δέρματος.

Θέματα  υγείας όπως η παχυσαρκία ή ο διαβήτης, θα μπορούσαν να μειώσουν την ικανότητα ενός ατόμου να εγκλιματιστεί

Οι ειδικοί δεν λένε τίποτα διαφορετικό από ό,τι λέει και η κοινή λογική: Ενας τουρίστας από το Ισραήλ ή το Λίβανο στην Ελλάδα θα είναι σχεδόν σαν στο σπίτι του. Αντίθετα ένας Σκανδιναβός ή ακόμα και Άγγλος, θα έχει μικρότερη ανοχή στην ελληνική ζέστη – πόσο μάλλον στον αθηναϊκό καύσωνα.

«Για να εγκλιματιστεί κανείς στο θερμικό στρες χρειάζονται τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Αυτό σημαίνει ότι ένας τουρίστας που ζει σε ένα ψυχρότερο κλίμα και ταξιδεύει για διακοπές μιας εβδομάδας σε ένα θερμότερο κλίμα ή σε μια περιοχή που βιώνει κύμα καύσωνα δεν θα έχει χρόνο να εγκλιματιστεί κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη ζεστή περιοχή», δήλωσε στο Inside Climate η Αλίσια Χας, γεωγράφος στο Middle Tennessee State University που μελετά τις επιπτώσεις του κλίματος.

Επιβαρυντικοί παράγοντες

Αντίστοιχα, όπως είχε δηλώσει στο Associated Press ο Χρήστος Γιάνναρος, καθηγητής στο ΕΚΠΑ που μελετά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής,  θέματα  υγείας όπως η παχυσαρκία ή ο διαβήτης, θα μπορούσαν να μειώσουν την ικανότητα ενός ατόμου να εγκλιματιστεί. Αυτό είχε καταγράψει μεταξύ άλλων έρευνα του 2023, που ανέλυσε την αυξανόμενη απειλή για τους ταξιδιώτες σε προορισμούς με θερμό κλίμα. Σύμφωνα με τον  καθηγητή, η έλλειψη εγκλιματισμού στη ζέστη μπορεί να έπαιξε ρόλο στους θανάτους των τουριστών στην Ελλάδα.

Επιβαρυντικοί παράγοντες μπορεί να είναι μια σειρά από συνήθειες που συνδέονται με τις διακοπές: Κατανάλωση αλκοόλ, λιγότερος ύπνος, ανεπαρκής ενυδάτωση (πόσες φορές ξεχνάμε  να πιούμε νερό;)

Η ζέστη είναι ακόμη πιο θανατηφόρα όταν συνδυάζεται με επίπονες υπαίθριες δραστηριότητες που συνηθίζονται στις διακοπές, όπως η πεζοπορία. Πέρυσι, τουλάχιστον επτά επισκέπτες σε εθνικά πάρκα σε όλες τις ΗΠΑ πέθαναν από ασθένειες που σχετίζονται με τη ζέστη από τον Ιούνιο έως τα τέλη Ιουλίου – μια τάση που θα επιδεινωθεί όσο επιταχύνεται η κλιματική αλλαγή.

Μετά τα περσινά κύματα καύσωνα σε όλη την Ευρώπη, έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων (European Travel Comission) κατέγραψε 7% αύξηση στις ανησυχίες των ευρωπαίων τουριστών για την κλιματική αλλάγη.  Ειδικοί λένε ότι αυτή η ανησυχία είναι μία από τις αιτίες που οι τουρίστες αλλάζουν συνήθειες και προορισμούς τα τελευταία χρόνια.  Δεν είναι τυχαίο ότι το  coolcationing ανακυρήχθηκε ως «μία από τις μεγαλύτερες ταξιδιωτικές τάσεις για το 2024», σύμφωνα με το Conde Naste Traveller »

Χαλαρώστε και… απολαύστε τις διακοπές ακόμα και με ζέστη

Ορισμένοι ειδικοί δεν είναι πεισμένοι ότι το coolcationing θα συνεχιστεί. Επιπλέον παραδέχονται ότι θα διαταρράξει το σύνολο της τουριστικής οικονομίας. Γι’αυτό και παροτρύνουν τις χώρες με θερμούς τουριστικούς προορισμούς να βοηθήσουν τους επισκέπτες να προετοιμαστούν για τη ζέστη. Ένας τρόπος είναι να μεταθέτουν δημοφιλείς εκδηλώσεις σε λιγότερο θερμούς μήνες.

Ο Ανδρέας Ματζαράκης,  καθηγητής περιβαλλοντικής μετεωρολογίας  στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ στη Γερμανία, μελετά μεταξύ άλλων την αλληλεπίδραση της κλιματικής αλλαγής με τον τουρισμό. Όπως δήλωσε στο Inside Climate, οι βιομηχανίες που επικεντρώνονται στον τουρισμό, όπως τα ξενοδοχεία ή τα θέρετρα, πρέπει να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν το κοινό, για τους κινδύνους της ζέστης και τα μέσα προφύλαξης. Ακόμα και ένα φυλλάδιο την ώρα του πρωινού αρκεί, είπε ο κ. Ματζαράκης.

Όμως αυτοί που πρέπει να προετοιμαστούν είναι οι ίδιοι οι τουρίστες. Για παράδειγμα να ξέρουν τι θα αντιμετωπίσουν στις διακοπές τους, να παραμένουν σε εσωτερικούς κλιματιζόμενους χώρους σε ώρες αιχμής, να ενυδατώνονται συχνά  κ.λπ.

Η συμβουλή του ειδικού είναι να πηγαίνουμε διακοπές, με ζέστη η χωρίς, να μην αγχωνόμαστε και να τις απολαμβάνουμε, απλώς να έχουμε στο νου μας ότι κάποια πράγματα πρέπει να τα αποφεύγουμε. Το να μένουμε στον ήλιο ντάλα μεσημέρι με 40 και 45 βαθμούς είναι ένα από αυτά. Είναι όμως πάντα εφικτό;