Γίνε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – Oι έξι που το κατάφεραν

Στις 3 Σεπτεμβρίου το ΠΑΣΟΚ θα συμπληρώσει μισό αιώνα ζωής. Σε αυτά τα πενήντα χρόνια που συμβαδίζουν με τη Μεταπολίτευση και τη μετάβαση από τη Χούντα στη Δημοκρατία το κόμμα πέρασε από σαράντα κύματα, άλλαξε 6 προέδρους, έβγαλε 3 πρωθυπουργούς κι έφτασε από το ζενίθ στο ναδίρ.

Επ’ ευκαιρία των εσωκομματικών εκλογών και με ορίζοντα τον Οκτώβριο όπου θα προκύψει ο νέος-α πρόεδρος του κόμματος, θυμόμαστε εκείνους κι εκείνες που το κατάφεραν στο παρελθόν και τις αντίστοιχες διαδικασίες εκλογής τους.

3 Σεπτεμβρίου 1974 – Ανδρέας Παπανδρέου

Το ΠΑΣΟΚ ιδρύεται από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Σύμφωνα με τον επίσημο ιστότοπο του κόμματος «το τρίπτυχο που προσδιορίζει τον προσανατολισμό του ΠΑΣΟΚ είναι Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση». Προάγγελος του ΠΑΣΟΚ ήταν το ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα), μια αντιστασιακή οργάνωση που ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε ιδρύσει στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της Χούντας.

Το ΠΑΚ διαλύεται στις αρχές του Αυγούστου του 1974, σε μια συνεδρίαση που λαμβάνει χώρα στη μικρή πόλη Βίντερτουρ, της Ελβετίας, και αποφασίζεται η μετατροπή του σ΄ ένα σοσιαλιστικό κόμμα. Στις 16 Αυγούστου ο Ανδρέας Παπανδρέου επιστρέφει στην Αθήνα έχοντας πάρει την απόφαση να ηγηθεί ενός νέου κόμματος και να κόψει τους δεσμούς με την Ένωση Κέντρου, της οποίας υπήρξε και υπουργός πριν την Δικτατορία.

Για αρκετά από τα παλιά στελέχη της Ένωσης Κέντρου ο Ανδρέας Παπανδρέου θεωρείτο ένας «ξενόφερτος» που δεν είχε ουσιαστική σχέση με την πολιτική. Προκειμένου να εισέλθει σ’ ένα πεδίο ανώφελης σύγκρουσης η οποία θα κόστιζε πολιτικά και μάλιστα σε μια ιδιαίτερη δύσκολη περίοδο κι έχοντας στο πλευρό του στελέχη από την Ένωση που πίστεψαν σε αυτόν, αποφάσισε να ξεκαθαρίσει το τοπίο από την αρχή, ιδρύοντας το δικό του κόμμα.

Το κάνει στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974 και θα μείνει πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επί 22 συναπτά έτη, έως το θάνατό του, το 1996.

Στο διάστημα αυτό θα εκλεγεί πρωθυπουργός της χώρας τρεις φορές (1981, 1985, 1993) και η διαδρομή του θα σημαδευτεί από πολλά γεγονότα, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά. Οι μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης της Αλλαγής στην πρώτη τετραετία θεωρούνται και όχι άδικα από τις πιο εμβληματικές στιγμές της Μεταπολίτευσης.

30 Ιουνίου 1996 – Κώστας Σημίτης

Μία εβδομάδα μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, το σώμα του 4^ου συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ εκλέγει πρόεδρο του κινήματος τον Κώστα Σημίτη. Λίγους μήνες νωρίτερα, τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς, ο Κώστας Σημίτης είχε αναλάβει και πρωθυπουργός μετά την παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου για λόγους υγείας. Χαρακτηριστική ήταν η φράση του προς τους συνέδρους: «Αν δεν εκλεγώ πρόεδρος, θα παραιτηθώ και από πρωθυπουργός», η οποία και αποδοκιμάστηκε από μερίδα του σώματος. Τελικά, επικρατεί με ποσοστό 53,7% έναντι 46,3% του Άκη Τσοχατζόπουλου. Ο κύκλος της παπανδρεϊκής εποχής κλείνει και ανοίγει εκείνη του «εκσυγχρονισμού».

Η συζήτηση για τη διαδοχή ωστόσο, είχε ξεκινήσει ήδη δύο χρόνια νωρίτερα. Στο τρίτο συνέδριο του κόμματος, το 1994, ο Ανδρέας Παπανδρέου στέλνει το δικό του μήνυμα στους δελφίνους: «Το ΠΑΣΟΚ δεν κληρονομείται, δεν χαρίζεται και δεν τεμαχίζεται σε τιμάρια». Ο Κώστας Σημίτης θα επανεκλεγεί πρόεδρος του κόμματος το 2001, ένα χρόνο μετά τις νικηφόρες εκλογές του 2000.

8 Φεβρουαρίου 2004 – Γιώργος Παπανδρέου

Είναι η εποχή που το δαχτυλίδι της ηγεσίας δίνεται από τον Κώστα Σημίτη, στον γιο του ιδρυτή της παράταξης. Είχε προηγηθεί η στήριξη του Γιώργου Παπανδρέου στην υποψηφιότητα Σημίτη, 8 χρόνια πριν, και κάπως έτσι ανταποδίδεται η χάρη. Ποιός να φανταζόταν ότι λίγα χρόνια αργότερα ο Γιώργος Παπανδρέου θα διέγραφε από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, τον πρώην πρωθυπουργό;

Για την ιστορία και μόνο, μοναδικός υποψήφιος για την ηγεσία ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου ο οποίος και ψηφίστηκε σε μια διαδικασία στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 1 εκατ. πολίτες. Χαρακτηριστικά είναι ορισμένα από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της επόμενης μέρας.

ΤΑ ΝΕΑ: «Έχω εντολή ρήξης με 1.017.085 ναι. Ο Γιώργος μιλάει στα ΝΕΑ μετά την εκλογή»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ: «Εκατομμυριούχος! Ο Γιώργος ξύπνησε το ΠΑΣΟΚ».

ΑΥΡΙΑΝΗ: «Τελείωσε το σάπιο ΠΑΣΟΚ. Καταργούνται πρασινοφρουροί, βαρώνοι και λαμόγια».

Την ίδια ώρα ο φιλοδεξιός Τύπος κάνει λόγο για ψηφοφορία-παρωδία και για «μαεστρία του ΠΑΣΟΚ στην παραπλάνηση».

Ένα μήνα αργότερα διεξάγονται οι εθνικές εκλογές και η ΝΔ του Κώστα Καραμανλή θα επανέλθει στην εξουσία. Στο επόμενο διάστημα ο Γιώργος Παπανδρέου θα πάρει σαφείς αποστάσεις από την εποχή της διακυβέρνησης Σημίτη, κάτι που θα επαναληφθεί και την περίοδο που θα αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας, ορισμένα χρόνια μετά.

Στο μεσοδιάστημα χάνει άλλη μια εκλογική μάχη, τις εθνικές εκλογές του 2007, στον απόηχο των καταστροφικών πυρκαγιών με τους δεκάδες νεκρούς, ειδικά στην περιοχή της Ηλείας. Το ίδιο βράδυ των εκλογών ο Ευάγγελος Βενιζέλος αμφισβητεί ευθέως τον Γιώργο Παπανδρέου.

11 Νοεμβρίου 2007 – Γιώργος Παπανδρέου (επανεκλογή)

Στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ συμμετέχουν 769.156 πολίτες. Πρόεδρος αναδεικνύεται και πάλι ο Γιώργος Παπανδρέου με ποσοστό 55.91% και ακολουθούν ο Ευάγγελος Βενιζέλος με 38.18% και ο Κώστας Σκανδαλίδης με 5.74%.

18 Μαρτίου 2012 – Ευάγγελος Βενιζέλος

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος εκλέγεται πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ από ανοιχτή εκλογική διαδικασία στην οποία συμμετείχαν 236.151 ψηφοφόροι, με το εντυπωσιακό ποσοστό του 97,44%.

Στην προηγούμενη πενταετία έχει προηγηθεί η τελευταία διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπό τον Γιώργο Παπανδρέου, η φημισμένη ατάκα «λεφτά υπάρχουν» και η ανακοίνωση της προσφυγής στο ΔΝΤ για οικονομική βοήθεια από το Καστελόριζο, η παραίτηση της κυβέρνησης Παπανδρέου και ο σχηματισμός νέας, υπό τον Λουκά Παπαδήμο.

Είναι η εποχή της μεγάλης πτώσης του ΠΑΣΟΚ που συνοδεύεται από διαγραφές στελεχών, αποχωρήσεις, αλλά και διασπάσεις. Κάπως έτσι, στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 καταγράφει το ιστορικό αρνητικό ρεκόρ του 4,68%, εκλέγοντας μόλις 13 βουλευτές.

14 Ιουνίου 2015 – Φώφη Γεννηματά

Η Φώφη Γεννηματά εκλέγεται πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 51,2% από εκλογές στις οποίες συμμετέχουν μόλις 52.388 μέλη και φίλοι του κινήματος. Στις εκλογές συμμετέχουν οι Ανδρέας Λοβέρδος και Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος. Λίγες μέρες νωρίτερα και κατά τη διάρκεια του 10^ου συνεδρίου του κόμματος αποφασίζεται η μετεξέλιξή του σε πολιτικό φορέα της ευρύτερης Κεντροαριστεράς. Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ κατεβαίνουν μαζί στις εκλογές με το όνομα Δημοκρατική Συμπαράταξη. Καταφέρνουν να αυξήσουν τα ποσοστά, λαμβάνοντας 6,28%.

12 Νοεμβρίου 2017 – Φώφη Γεννηματά, επανεκλογή στο Κίνημα Αλλαγής

Τον Ιούλιο του 2017 η Φώφη Γεννηματά ανακοινώνει τη δημιουργία ενός νέου, ενιαίου κεντροαριστερού φορέα πριν από το τέλος του έτους, με εκλογή του προέδρου από τη βάση. Οι εκλογές διεξάγονται στις 12 Νοεμβρίου και συμμετέχουν 212.000 πολίτες. Υποψήφιοι είναι η Φώφη Γεννηματά, ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο επικεφαλής της κίνησης Ποτάμι, Σταύρος Θεοδωράκης, ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, ο Γιάννης Ραγκούσης κ.α. Στον δεύτερο γύρο θα περάσουν η Φώφη Γεννηματά και ο Νίκος Ανδρουλάκης με την πρώτη να εκλέγεται πρόεδρος, με ποσοστό 56,7%. Ο νέος φορέας φέρει τον τίτλο Κίνημα Αλλαγής και το ΠΑΣΟΚ αποτελεί πλέον συνιστώσα του.

12 Δεκεμβρίου 2021 – Νίκος Ανδρουλάκης

Οι χαμηλές εκλογικές πτήσεις του ΠΑΣΟΚ συνεχίζονται και πλέον οι μουρμούρες προς το πρόσωπο της Φώφης Γεννηματά είναι κάτι παραπάνω από έντονες, ήδη από το Φθινόπωρο του 2020.

Η τότε πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ ανακοινώνει την πρόθεσή της να είναι εκ νέου υποψήφια και στις 3 Οκτωβρίου του 2021 η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος αποφασίζει να προκηρύξει εσωκομματικές εκλογές για τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Εννέα μέρες μετά η Φώφη Γεννηματά δηλώνει ότι αποσύρεται για λόγους υγείας και 13 μέρες αργότερα, στις 25 Οκτωβρίου αφήνει την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός.

Οι εκλογές του Δεκεμβρίου γίνονται στη σκιά της απώλειάς της, με τον Νίκο Ανδρουλάκη και τον Γιώργο Παπανδρέου να παίρνουν το χρίσμα για τον β’ γύρο. Διεξάγεται στις 12 Δεκεμβρίου και ο Νίκος Ανδρουλάκης αναδεικνύεται νικητής με ποσοστό 67,6%.