15 Ιουλίου 1974: Το πραξικόπημα της χούντας «υπογράφει» την τουρκική εισβολή

«Ας όψονται που τα εκάμασιν». Μία φράση που στην Κύπρο την άκουγα όλα μου τα χρόνια, συνοδευόμενη από ένα αναστεναγμό. Από ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους.

Από όσους τουλάχιστον μπορούσαν να αναγνωρίσουν ότι η εισβολή της 20ης Ιουλίου του 1974 δεν ξεκίνησε εκείνη τη μέρα. Ακόμα και αν οι κυβερνήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας υποκρίνονται ότι η μαύρη επέτειος της 15ης Ιουλίου δεν υπάρχει.

Για όσους δεν φοβούνται τον καθρέφτη τους στην Κύπρο η 15η Ιούλη 1974 ήταν η κορύφωση ενός σχεδίου προδοσίας που είχε αρχίσει να καταστρώνεται χρόνια πριν. Ίσως και πριν την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ανεξάρτητο κράτος το 1960.

Με την χούντα των συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου να προσφέρει τις πλέον αποτελεσματικές υπηρεσίες, στα σχέδια για τον έλεγχο του «αβύθιστου αεροπλανοφόρου», όπως χαρακτηριζόταν το νησί. Με το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και τον τότε υπουργό Εξωτερικών, Χένρι Κίσιγκερ, γνωστό και ως «δήμιο της Κύπρου», να έχουν το δικό τους ρόλο στις εξελίξεις.

Ο Γρίβας και η ΕΟΚΑ Β’

Ο Γεώργιος Γρίβας, επέστρεψε στην Κύπρο από τις 31 Αυγούστου του 1971, οπότε και άρχισε την οργάνωση παράνομων τρομοκρατικών ομάδων, με στόχο τη δυναμική ανατροπή της ανεξάρτητης υπόστασης του νησιού, την ανατροπή του Μακαρίου και την επιβολή της «Ενωσης» της Κύπρου με την Ελλάδα. Κάτι που ήταν συνώνυμο της διχοτόμησης και θα οδηγούσε στο μοίρασμά της Κύπρου σε Ελλάδα και Τουρκία.

Ο Γρίβας ιδρύει την ΕΟΚΑ Β την οποία τροφοδοτούσαν με οπλισμό οι έλληνες αξιωματικοί της Εθνικής Φρουράς. Μία οργάνωση η οποία έφερε το νησί σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου, υποχρεώνοντας τον Μακάριο να τη θέσει εκτός νόμου. Αν και ο Γεώργιος Γρίβας (ο οποίος υπήρξε και εκ των ιδρυτικών στελεχών της Οργάνωσης Χ στην κατοχή) πέθανε στις 27/1/1974 η ΕΟΚΑ Β΄συνέχισε τη δράση της και αξιοποιήθηκε στο πραξικόπημα του Ιούλη του ’74. Αυτοδιαλύθηκε μετά την εισβολή και την διχοτόμηση της Κύπρου.

Από την ίδρυση της ΕΟΚΑ Β’ η συνομωσία οργίαζε καθώς επίσης και η αντικομμουνιστική προπαγάνδα, υπήρξε απόπειρα δολοφονίας κατά του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, δολοφονίες, απαγωγές, εμπρησμοί και κλοπές στρατιωτικού οπλισμού από στρατόπεδα.

Στην Κύπρο τόσο οι αριστεροί όσο και οι δημοκράτες οπαδοί του Μακαρίου, ο οποίος από τις ΗΠΑ χαρακτηριζόταν ως ο «Κάστρο της Μεσογείου», αντιμετώπιζαν καθημερινά τη φασιστική βία και μετρούσαν νεκρούς. Ενώ η χούντα είχε τον έλεγχο της Εθνικής Φρουράς, πέραν της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου που υπήρχε στο νησί.

Πραξικόπημα

Το πραξικόπημα στην Κύπρο εκδηλώθηκε στις 8.20 π.μ. της 15ης Ιούλη 1974, με τη CIA να το υποστηρίζει παρασκηνιακά. Άρματα μάχης και μηχανοκίνητα της Εθνικής Φρουράς, με επικεφαλής έλληνες χουντικούς αξιωματικούς, οι οποίοι κινήθηκαν εναντίον του προεδρικού μεγάρου, του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου, της Αρχιεπισκοπής, του υπουργείου Εξωτερικών και άλλων δημόσιων κτιρίων της Λευκωσίας.

Οι δυνάμεις που έλαβαν μέρος ήταν η 31η και η 33η μοίρες καταδρομών, η ύλη αρμάτων της 21ης επιλαρχίας μέσων αρμάτων και της 23ης επιλαρχίας αναγνώρισης , 2 τάγματα πεζικού από την Κερύνεια και 2 λόχοι της ΕΛΔΥΚ. Διοικητής των αρμάτων της 21ης ήταν ο επίλαρχος Κορκόντζελος, της 23ης ο αντισυνταγματάρχης Λαμπρινός, ενώ των καταδρομών ο ταγματάρχης Δαμασκηνός.

Οι αριστεροί στις φυλακές

Στην πρωινή αναφορά της 15ης Ιουλίου οι φαντάροι που υπηρετούσαν και ήταν γνωστοί ως «αριστεροί» ή έστω «δημοκρατικοί» και ως εκ τούτου θα αντιδρούσαν σε ένα πραξικόπημα βρέθηκαν να κλείνονται στα κελιά της απομόνωσης. Κάποιοι υπέστησαν ξυλοδαρμούς, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες και για περιπτώσεις προοδευτικών στρατιωτών που εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από τους χουντικούς γιατί αρνήθηκαν να ταχθούν με το πραξικόπημα.

Οι πραξικοπηματίες φρόντισαν να κλείσουν στις φυλακές και πολλά από τα μέλη του ΑΚΕΛ που παρουσιάστηκαν στα αστυνομικά τμήματα ζητώντας να τους δοθούν όπλα για να υπερασπιστούν τη Δημοκρατία.

Η αντίσταση των ανδρών του Εφεδρικού Σώματος και της προεδρικής φρουράς δεν είναι ικανή να σταματήσει το πραξικόπημα.

«Ο Μακάριος είναι νεκρός»

Η μαριονέτα της χούντας, Νίκος Σαμψών τοποθετήθηκε ως «πρόεδρος», προχωρώντας στην ανακήρυξη της «Ελληνικής Δημοκρατίας της Κύπρου».

Από το ΡΙΚ μεταδίδεται η πρώτη ανακοίνωση της χούντας: «Σήμερον την πρωίαν η Εθνική Φρουρά επενέβη διά να σταματήση τον αδελφοκτόνον εμφύλιον πόλεμον. Η Εθνική Φρουρά είναι την στιγμήν αυτήν κυρία της καταστάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός».

Η απάντηση του Μακαρίου

Ο Μακάριος διαφεύγει αρχικά από το Προεδρικό, στην Πάφο και νωρίς το απόγευμα στέλνει από εκεί το δικό του μήνυμα:

«Ελληνικέ Κυπριακέ Λαέ! Γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποιος σου ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος. Είμαι εκείνος τον οποίο συ εξέλεξες διά να είναι ο ηγέτης σου. Δεν είμαι νεκρός. Είμαι ζωντανός. Και είμαι μαζί σου, συναγωνιστής και σημαιοφόρος εις τον κοινόν αγώνα. Το πραξικόπημα της χούντας απέτυχε. Εγώ ήμουν ο στόχος της και εγώ, εφόσον ζω, η Χούντα εις την Κύπρον δεν θα περάσει».

Όπως έλεγε «η Χούντα απεφάσισε να καταστρέψει την Κύπρο. Να την διχοτομήσει. Αλλά δεν θα το κατορθώσει». Καλούσε το λαό να προβάλει παντοιοτρόπως αντίσταση και να ενταχθεί στις νόμιμες δυνάμεις του κράτους, χωρίς να υπακούει σε καμία από τις οδηγίες που μεταδιδόταν από το ΡΙΚ.

Στις ΗΠΑ

Μέσω Μάλτας και Λονδίνου ο Μακάριος φτάνει στη Νέα Υόρκη, όπου στις 19 Ιουλίου έλαβε μέρος στη σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου κατήγγειλε τη χούντα των Αθηνών για εισβολή.

Η Βρετανία αρνείται να επέμβει ως εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο για την αποκατάσταση της νόμιμης κυβέρνησης κι έτσι άφησε ελεύθερο το έδαφος στην Τουρκία, ώστε να επιβάλει την κατοχή της.

Ενώ οι ΗΠΑ δέχτηκαν στο έδαφός τους τον Μακάριο ως αρχιεπίσκοπο της Κύπρου κι όχι ως πρόεδρο, πράγμα που σήμαινε έμμεση αναγνώριση του πραξικοπήματος.

Η χούντα είχε υπογράψει την εισβολή

Η χούντα των Αθηνών, η δικτατορία της 21ης Απριλίου είχε υπογράψει την αφορμή για την τουρκική εισβολή, με την Άγκυρα να έχει εξασφαλίσει την ανοχή των δύο μεγάλων δυνάμεων του δυτικού κόσμου…

Πέντε μέρες μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου ακολούθησε ο πρώτος Αττίλας, στις 20 Ιουλίου 1974, με την «Αϊσέ να πηγαίνει διακοπές» και το έγκλημα να ολοκληρώνεται στις 14 Αυγούστου 1974, με τη δεύτερη εισβολή…

Με τον αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο να προειδοποιεί την Ελλάδα να μην ξεκινήσει πόλεμο με την Τουρκία, γιατί δεν θα είχε την υποστήριξη της Αμερικής και θα έχανε τον πόλεμο και άρα τμήμα της Ελλαδικής επικράτειας…