Τεχνητή νοημοσύνη: Μήπως η AI δεν είναι και τόσο δημιουργική όσο πιστεύουμε;

Λένε ότι παρθενογένεση στην τέχνη δεν υπάρχει. Άλλο όμως η έμπνευση από το έργο ενός ομότεχνου για τη δημιουργία ενός μουσικού, λογοτεχνικού ή άλλου πνευματικού δημιουργήματος και άλλο η λογοκλοπή. Στις μέρες μας τους «ποιητίσκους» τούς δημιουργεί πανεύκολα το Διαδίκτυο (τεχνική «copy paste»). Το Διαδίκτυο όμως επίσης πανεύκολα με μια απλή αναζήτηση τους αποκαλύπτει. Τι γίνεται όμως με το νέο «φρούτο», την τεχνητή νοημοσύνη, κοινώς ΑΙ; Θα μας κάνει όλους μουσικούς και λογοτέχνες;

Όχι βέβαια, απαντούν Βρετανοί ερευνητές, που προσπάθησαν να μετρήσουν τη δυνατότητα διατύπωσης πρωτότυπης και καινοτόμου σκέψης και εν γένει τις δημιουργικές ικανότητες της περιβόητης Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (Generative AI) στη συγγραφή ιστοριών. Τα συμπεράσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν την περασμένη Παρασκευή, 12 Ιουλίου, στο περιοδικό «Science Advances» και δεν είναι ενθαρρυντικά για το «bot».

Ο στόχος

«Στόχος μας ήταν να διερευνήσουμε τον βαθμό στον οποίο η Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να είναι δημιουργικοί», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) ο Άνιλ Ντόσι του University College του Λονδίνου, που συνυπογράφει την έρευνα. «Η επιστημονική μελέτη δημοσιοποιείται εν μέσω φόβων για τον αντίκτυπο των ραγδαίων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να μετατρέψουν απλά μηνύματα σε μουσική ή τέχνη», γράφει χαρακτηριστικά το AFP.

Για τη μελέτη τους ο Άνιλ Ντόσι και ο συνυπογράφων Όλιβερ Χάουζερ από το βρετανικό University of Exeter «στρατολόγησαν» περίπου 300 εθελοντές στους οποίους ανέθεσαν συγγραφική δουλειά. Δεν ήταν επαγγελματίες συγγραφείς και η δημιουργικότητά τους μετρήθηκε με ένα ψυχολογικό τεστ που τους ζητούσε να δώσουν δέκα λέξεις με τελείως διαφορετικό νόημα και καμία απολύτως συσχέτιση μεταξύ τους.

Συμπεραίνει κανείς ότι οι επιστήμονες προσπάθησαν να βρουν «κοινούς θνητούς» που δεν ήσαν μεν συγγραφείς. Δεν είχαν αποτολμήσει να γράψουν κάτι για να το εκδώσουν και να εκτεθούν στον «άγνωστο αναγνώστη», όμως είχαν τη φλόγα της γραφής μέσα τους και τους γοήτευαν οι λέξεις. Αφού τους βρήκαν, τους χώρισαν τυχαία σε τρεις ομάδες για να γράψουν μια ιστορία οκτώ προτάσεων. Θεματικά η επιλογή ήταν τριπλή: μια περιπέτεια στην ανοιχτή θάλασσα, μια περιπέτεια στη ζούγκλα ή μια περιπέτεια σε άλλο πλανήτη.

Ιδιωτικά κέρδη, συλλογικές απώλειες

Μία από τις τρεις αυτές επιλογές ανατέθηκε τυχαία στους συμμετέχοντες στην έρευνα, οι οποίοι τοποθετήθηκαν επίσης τυχαία σε τρεις ομάδες που έλαβαν διαφορετικά επίπεδα βοήθειας από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η πρώτη ομάδα δεν έλαβε καμία βοήθεια, η δεύτερη έλαβε μέσω του γνωστού εργαλείου ChatGPT τρεις προτάσεις της ιστορίας που θα έγραφε, ενώ η τρίτη ομάδα έλαβε ως βοήθεια πέντε ιδέες για την υπό συγγραφή ιστορία.

Οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι κατά μέσον όρο η τεχνητή νοημοσύνη βελτίωσε έως και κατά 10% την ατομική δημιουργικότητα του συγγραφέα

Αφού ολοκλήρωσαν τις ιστορίες τους, οι συμμετέχοντες έπρεπε να αξιολογήσουν τη δουλειά τους με βάση διάφορα κριτήρια, όπως τη δυναμική που αυτή έχει ή την ευχαρίστηση που αποκόμισαν διαβάζοντάς την. Μια άλλη ομάδα 600 ατόμων αξιολόγησε επίσης τις ιστορίες με βάση τα ίδια κριτήρια.

Οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι κατά μέσον όρο η τεχνητή νοημοσύνη βελτίωσε έως και κατά 10% την ατομική δημιουργικότητα του συγγραφέα. Βελτίωσε επίσης την απόλαυση της ανάγνωσης κατά 22%, ειδικά σε στοιχεία όπως είναι η δομή της ιστορίας ή οι ανατροπές. Οι βελτιώσεις ήταν εμφανέστερες στα κείμενα όσων είχαν θεωρηθεί λιγότερο δημιουργικοί.

Η μεγάλη εικόνα

Σε συλλογικό επίπεδο ωστόσο, αν δει κανείς τη μεγάλη εικόνα οι ιστορίες που γράφτηκαν με χρήση τεχνητής νοημοσύνης μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους σε σύγκριση με αυτές που γράφτηκαν χωρίς τεχνητή νοημοσύνη! Κι αυτό επειδή οι συγγραφείς εμφανίστηκαν υπερβολικά «δεσμευμένοι» από τις ιδέες του «bot». Ιδέες πεπερασμένης ποικιλίας και μέτριας έμπνευσης και φαντασίας.

Για τον Άνιλ Ντόσι, η μελέτη ανέδειξε τον κίνδυνο οι άνθρωποι να βασίζονται υπερβολικά σε εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης προτού αναπτύξουν το δικό τους ταλέντο στη γραφή κειμένων ή στη σύνθεση μουσικής. Υπό την έννοια αυτή η ΑΙ μπορεί να εξελιχθεί σε τροχοπέδη για τη δημιουργικότητά τους.

Κατά τον βρετανό ερευνητή η σωστή σκέψη που πρέπει να κάνει όποιος αναζητεί την αρωγή του «bot» για να δημιουργήσει είναι: «Πού στη δουλειά μου μπορώ να τοποθετήσω αυτό το εργαλείο για να το αξιοποιήσω στο έπακρο, διατηρώντας παράλληλα τη δική μου φωνή στο έργο και στο τελικό αποτέλεσμα»;

Gen ΑΙ στη δουλειά

Όλα αυτά ισχύουν στη δημιουργική πνευματική εργασία, τη σύνθεση πρωτότυπου λογοτεχνικού ή μουσικού κειμένου που προορίζεται να διατεθεί στην αγορά ή απλώς να εκτεθεί ως αυτούσιο και αυτοτελές. Δεν ισχύει το ίδιο στη χρήση Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης στο πλαίσιο μιας καθημερινής πνευματικής εργασίας που εκτελούν οι μισθωτοί για τους εργοδότες τους, για να δημιουργήσουν δηλαδή ένα προϊόν που είναι το συνεργατικό αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας.

Εν προκειμένω πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε η Boston Consulting Group σε 15 χώρες έδειξε ότι η πλειονότητα όσων χρησιμοποιούν Gen AI στη δουλειά τους κερδίζει τουλάχιστον πέντε ώρες εργασίας την εβδομάδα.

«Με την εμφάνιση του ChatGPT πολλαπλασιάστηκαν τα ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις που θα έχουν οι νέες τεχνολογίες στην εργασία και την απασχόληση. Όμως, ενάμιση χρόνο μετά την εμφάνιση της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης αποδεικνύεται ότι αυτή επιτρέπει στο 58% των τακτικών χρηστών της να εξοικονομούν τουλάχιστον πέντε ώρες εργασίας την εβδομάδα», σημειώνει η Boston Consulting Group.

Η έρευνα αποκάλυψε εξάλλου ότι το τελευταίο 12μηνο έχει εκτιναχθεί σε παγκόσμιο επίπεδο η χρήση της τεχνολογίας Gen AI. «Το 43% των εργαζομένων χρησιμοποιεί πλέον σε καθημερινή βάση εργαλεία της Gen AI. Πρόκειται για ποσοστό χρήσης τριπλάσιο συγκριτικά με ένα χρόνο πριν», αναφέρεται στην έρευνα.