Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Οι επαφές της ελληνικής με την ετρουσκική γλώσσα (Μέρος Γ’)

Σε κάθε περίπτωση, το αρχαιότερο στρώμα ελληνικών δανείων στην ετρουσκική δεν είναι ιωνικής προέλευσης –οι Ευβοείς, που εγκαταστάθηκαν πρώτοι στη Μεγάλη Ελλάδα, ήταν ως γνωστόν κομμάτι του ιωνικού κόσμου–, αλλά δωρικής. Το σχετικό υλικό συνίσταται κατά βάση από κύρια ονόματα της ελληνικής μυθολογίας, καθώς και από ορισμένα προσηγορικά ονόματα. Οι Ετρούσκοι, όπως μαρτυρούν και τα αρχαιολογικά δεδομένα, ήλθαν σε επαφή με το δωρικό λεξιλόγιο διαμέσου των πυκνών εμπορικών συναλλαγών που πραγματοποιούσαν οι Κορίνθιοι στη Δύση, προπάντων στο β’ μισό του 7ου και στο α’ μισό του 6ου αιώνα π.Χ. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των ελληνο-ετρουσκικών γλωσσικών επαφών διαδραμάτισαν επίσης οι δωρικές και αχαϊκές αποικίες της Κάτω Ιταλίας (στη Σικελία, στον κόλπο του Τάραντος και στις ακτές της Καλαβρίας).

Σε ό,τι αφορά τώρα το ιωνικό (ή και αττικό) στρώμα δανείων στην ετρουσκική, πιστεύεται ευρέως ότι είναι στο σύνολό του νεότερο από το προαναφερθέν δωρικό («κορινθιακό») – το παλαιότερο ασφαλές ιωνικό δάνειο ανάγεται στον 6ο αιώνα π.Χ. Και εδώ, διάφορα μυθολογικά ονόματα αλλά και προσηγορικά μαρτυρούν τον πολιτισμικό εξελληνισμό της Ετρουρίας στην Αρχαϊκή Εποχή, την έντονη πολιτισμική και καλλιτεχνική διείσδυση των Ελλήνων στο κομμάτι αυτό της ιταλικής χερσονήσου. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι οι τελευταίοι, και ιδιαίτερα οι Δωριείς, υπήρξαν παιδαγωγοί των Ετρούσκων κατά τους Αρχαϊκούς Χρόνους.

Η σχέση αυτή μεταξύ Ελλήνων και Ετρούσκων από τον 7ο έως τον 5ο αιώνα π.Χ. μεταβλήθηκε άρδην με την πάροδο του χρόνου. Τη νέα εποχή στις ελληνο-ετρουσκικές επαφές σηματοδότησε κατεξοχήν η αθρόα εισαγωγή ελλήνων δούλων στην Ετρουρία κατά τους Ελληνιστικούς Χρόνους, από τον 3ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, ο ρόλος των Ελλήνων στη νέα αυτήν ιστορική συγκυρία ήταν πλέον εντελώς διαφορετικός, καθώς αυτοί αγοράζονταν από τους Ετρούσκους ως δούλοι και χρησιμοποιούνταν ως εργατικό δυναμικό, είτε ως εργάτες σε μεγάλες έγγειες ιδιοκτησίες είτε ως αγγειοπλάστες. Η χρυσή εποχή των ελληνο-ετρουσκικών σχέσεων είχε παρέλθει οριστικά, μολονότι κάποιοι έλληνες δούλοι είχαν υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις τη δυνατότητα να αποκτήσουν δικαιώματα ετρούσκου πολίτη και να συγκροτήσουν δικό τους «γένος».

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, χάρτης όπου απεικονίζονται, μεταξύ άλλων, η Ετρουρία και η Μεγάλη Ελλάδα.

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Οι επαφές της ελληνικής με την ετρουσκική γλώσσα (Μέρος Α’)

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Οι επαφές της ελληνικής με την ετρουσκική γλώσσα (Μέρος Β’)