Οι τραγικές, τελευταίες ημέρες της Billie Holiday – «Προσπάθησα να κόψω αλλά δε μπορώ»

Υπήρχε μια πλευρά της Μπίλι Χολιντέι (Billie Holiday) που οι οπαδοί δεν είδαν ποτέ. Και οι αφηγήσεις της ποπ κουλτούρας γι’ αυτήν την αγνοούν – για τον θλιβερό, απλό λόγο ότι οι θετικές λεπτομέρειες για τη Lady Day (όπως την αποκαλούσαν) δεν ταιριάζουν με την προτιμώμενη ιστορία των σκανδαλοθηρικών εφημερίδων.

Ωστόσο, στο σπίτι της, η διάσημη τραγουδίστρια της τζαζ έβαζε ένα άνετο φόρεμα, άνοιγε το ραδιόφωνο και χαλάρωνε πλέκοντας με βελονάκι. Μερικές φορές έπαιρνε βελόνες πλεξίματος μαζί της στο δρόμο – αν και είναι ένα άλλο είδος βελόνας που είχε την περισσότερη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης.

Τα κατοικίδια σαν παιδιά  

Ήταν αφοσιωμένη στον σκύλο της – ίσως όχι περίεργο για κάποια που απαιτούσε απόλυτη αφοσίωση από τους γύρω της και σπάνια την έπαιρνε. «Ήταν εξαιρετικά κτητική», εξήγησε ο επί χρόνια πιανίστας της Χολιντέι, ο Carl Drinkard. «Όποιος της ανήκε, της ανήκε αυστηρά».

Με την πάροδο των χρόνων, υπήρχαν η Τσικίτα, ο Πέπε και ο Μίστερ για να μοιράζονται την οικογενειακή της ζωή – και κανένα rhythm section ή εραστής δεν θα αποδεικνυόταν ποτέ τόσο αξιόπιστος.

Η Χολιντέι έλεγε μερικές φορές ότι ήθελε παιδιά, αλλά τα κατοικίδια της ήταν η κύρια διέξοδος για τη μητρική στοργή που δεν μπορούσε να δώσει αλλού. Ένας μουσικός την είδε μάλιστα να βάζει πάνα στον σκύλο της και να τον ταΐζει από μπουκάλι.

Με την πάροδο των χρόνων, υπήρχαν η Τσικίτα, ο Πέπε και ο Μίστερ για να μοιράζονται την οικογενειακή της ζωή

Τα προβλήματα κατάχρησης ουσιών

Ο εθισμός την κατέστρεψε, αλλά ονειρευόταν κάτι καλύτερο. «Έχω σιχαθεί τόσο πολύ αυτή τη μ@λακία», είπε στον κιθαρίστα John Collins λίγους μήνες πριν από το θάνατό της. «Δοκίμασα τα πάντα. Προσπάθησα να κόψω τη συνήθεια και δεν μπορώ να την κόψω».

Τα προβλήματα κατάχρησης ουσιών δεν είναι ασυνήθιστα στον κόσμο της ψυχαγωγίας, αν και τα περισσότερα από αυτά κρατούνται κρυφά. Αλλά με τη Μπίλι Χολιντέι, οι αδιακρισίες έγιναν πρωτοσέλιδα. Και αν η πραγματικότητα δεν ήταν αρκετά καλή, ο κόσμος επινόησε ακόμη πιο ακραίες ιστορίες.

Ο Drinkard, ο οποίος πέρασε πολλούς μακρινούς μήνες με τη Lady Day στο δρόμο, έμεινε έκπληκτος με τα ψέματα που κυκλοφορούσαν για εκείνη – οι άνθρωποι της Ανατολικής Ακτής που διηγούνταν κάποιο κουτσομπολιό ισχυρίζονταν ότι συνέβη στη Δυτική Ακτή, ενώ στην Καλιφόρνια το περιστατικό υποτίθεται ότι έλαβε χώρα στην Ανατολή. Δεν συνειδητοποιούσαν ότι ο Drinkard την είχε συνοδεύσει και στα δύο μέρη και γνώριζαν ότι οι αφηγήσεις της κάθε πλευράς ήταν συχνά καθαρή επινόηση.

Με τη Μπίλι Χολιντέι, οι αδιακρισίες έγιναν πρωτοσέλιδα. Και αν η πραγματικότητα δεν ήταν αρκετά καλή, ο κόσμος επινόησε ακόμη πιο ακραίες ιστορίες

Η Μπίλι και οι αρχές των ΗΠΑ

Αλλά οι κυβερνητικές αρχές ήταν οι πιο καχύποπτες από όλους. Λίγες ημέρες αφότου η Χολιντέι επέστρεψε από την περιοδεία της στην Ευρώπη τον Ιανουάριο του 1959, ένας υπάλληλος των αμερικανικών τελωνείων τηλεφώνησε στην τραγουδίστρια -αναγγέλλοντας ότι είχε παραβιάσει έναν νέο νόμο που απαιτούσε από τους εγκληματίες ναρκωτικών, όπως εκείνη, να ενημερώνουν την κυβέρνηση για όλα τα ταξίδια από και προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο νόμος αυτός, για τον οποίο η Χολιντέι δεν γνώριζε τίποτα, ίσχυε αναδρομικά ακόμη και για καταδίκες για ναρκωτικά στο μακρινό παρελθόν. Η Μπίλι φοβόταν τόσο πολύ τις συνέπειες που δεν ήθελε καν να το πει στον ατζέντη της – γνωρίζοντας ότι η φήμη της ήδη δυσκόλευε την εύρεση κρατήσεων.

Έτσι ταξίδεψε κρυφά σε ένα ομοσπονδιακό κτίριο και, αφού υποβλήθηκε σε ανάκριση από τρεις ομοσπονδιακούς ερευνητές, της είπαν ότι αυτή τη φορά δεν θα υπάρξει ποινική δίωξη.

Αιώνια δόξα αλλά χωρίς μέλλον

Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο στενότερος μουσικός συνεργάτης της Χολιντέι, ο σαξοφωνίστας Lester Young, πέθανε λίγες ώρες μετά την επιστροφή του από μια υποχρέωση στο Παρίσι. Ήταν 49 ετών – και, όπως η Χολιντέι, εξαντλημένος από την κατάχρηση αλκοόλ.

Η Μπίλι ήταν σχεδόν έξι χρόνια νεότερη από τον Young, αλλά είχε διαγνωστεί με κίρρωση και μόνο τέσσερις μήνες ζωής. Δύο χρόνια νωρίτερα, είχαν κάνει μια σύντομη εμφάνιση στην τηλεόραση για μια εκπομπή του CBS ως μέρος μιας all-star μπάντας, και η μουσική τους χημεία ερμηνεύοντας το τραγούδι «Fine and Mellow» κατατάσσεται ως η πιο αγαπημένη μου στιγμή τζαζ που έχει καταγραφεί σε φιλμ.

Αλλά αυτή θα ήταν η τελευταία στιγμή δόξας για το δίδυμο, το μεγαλείο τους προοριζόταν για τους αιώνες, αλλά όχι για το άμεσο μέλλον.

Η τελευταία δημόσια εμφάνιση  

Στην κηδεία του Young, η Χολιντέι προέβλεψε το δικό της τέλος. Η Sylvia Sims, η οποία συνάντησε τη Μπίλι στο δρόμο, τη θυμάται να λέει: «Μωρό μου, όλοι όσοι αγαπώ είναι νεκροί – κι εσύ νεκρή κι εγώ νεκρή». Όταν η Sims της απάντησε: «Εσύ είσαι ζωντανή και εγώ είμαι ζωντανή», η Χολιντέι ανταποκρίθηκε: «Το εννοείς;»

Συνέχισε να εργάζεται και μερικές φορές οι συναυλίες πήγαιναν καλά. Μια εβδομάδα στη Βοστώνη στο Storyville τον Απρίλιο είχε εξαιρετικά καλή υποδοχή. Αλλά όταν ο Λέοναρντ Φέδερ τη συνάντησε στα παρασκήνια στο Γκρίνουιτς Βίλατζ τον Μάιο, σοκαρίστηκε με την εμφάνισή της – η Χόλιντεϊ είχε χάσει είκοσι κιλά από την τελευταία φορά που την είχε δει, μόλις λίγες εβδομάδες πριν. Ήταν τόσο εύθραυστη εκείνο το βράδυ, που χρειάστηκε βοήθεια για να ανέβει στη σκηνή και μπόρεσε να ερμηνεύσει μόνο δύο τραγούδια πριν εγκαταλείψει -ήταν πολύ αδύναμη για να συνεχίσει.

Αυτή θα ήταν η τελευταία δημόσια εμφάνιση της Μπίλι Χόλιντεϊ.

Η επίσημη διάγνωση ήταν «εθισμός στα ναρκωτικά και αλκοολισμός» -αν και στην πραγματικότητα επρόκειτο για καρδιακή ανακοπή και ηπατική βλάβη- και η Χολιντέι δεν έγινε δεκτή

Αρνούνταν να την περιθάλψουν

Παρά τις προτροπές των φίλων της, αρνήθηκε να μπει σε νοσοκομείο. Αλλά την τελευταία ημέρα του Μαΐου, κατέρρευσε ενώ μαγείρευε στο σπίτι της και έπεσε σε κώμα. Ένα ασθενοφόρο τη μετέφερε στο νοσοκομείο Knickerbocker, όπου βρισκόταν σε ένα φορείο στα επείγοντα για μια ώρα πριν την δουν.

Η επίσημη διάγνωση ήταν «εθισμός στα ναρκωτικά και αλκοολισμός» -αν και στην πραγματικότητα επρόκειτο για καρδιακή ανακοπή και ηπατική βλάβη- και η Χολιντέι δεν έγινε δεκτή. Ένα δεύτερο ταξίδι με ασθενοφόρο την έφερε στο Metropolitan Hospital στο Χάρλεμ, όπου περίμενε και πάλι χωρίς φροντίδα.

Τελικά, η Χολιντέι τοποθετήθηκε σε φιάλη οξυγόνου. Τις επόμενες 72 ώρες, δεν έδειξε κανένα σημάδι στέρησης των ναρκωτικών και άρχισε να αναρρώνει. Η Χολιντέι ανταποκρίθηκε στη θεραπεία, πήρε βάρος και οραματίστηκε ακόμη και την επιστροφή της στο σπίτι. Όμως η αστυνομία, ελπίζοντας σε μια σύλληψη που θα εκτίναζε την επικαιρότητα, εμφανίστηκε στις 12 Ιουνίου για να πραγματοποιήσει έρευνα στο νοσοκομείο Metropolitan και φέρεται να βρήκε ένα μικρό περιτύλιγμα από αλουμινόχαρτο που περιείχε ηρωίνη – πιθανώς ένα φυτό ή ένα δώρο από έναν καλοπροαίρετο αλλά παραπλανημένο επισκέπτη.

Δείτε το τρέιλερ της ταινίας  The United States vs. Billie Holiday για τη ζωή της 

Απαγγελία κατηγοριών στο κρεβάτι της ανάρρωσης

Οι αρχές κατηγόρησαν τη Μπίλι Χολιντέι για κατοχή ναρκωτικών, και παρόλο που ήταν ακόμη πολύ αδύναμη για να τεθεί υπό κράτηση, αστυνομικοί φρουροί ανέλαβαν υπηρεσία έξω από το δωμάτιο του νοσοκομείου της.

Υπήρχε μια βαριά ειρωνεία εδώ. Μόλις λίγες ημέρες πριν, το γραφείο του δημάρχου είχε ανακοινώσει ένα νέο πρόγραμμα που θα αντιμετώπιζε τον εθισμό στα ναρκωτικά ως ιατρικό πρόβλημα και όχι ως στόχο για τιμωρητικά μέτρα. Αλλά μέχρι ένα δικαστήριο να διατάξει τελικά την απομάκρυνσή τους, οι αστυνομικοί επιτηρούσαν κάθε βήμα στην προσπάθεια της Χολιντέι να αναρρώσει από την τελευταία της ασθένεια, όπως θα αποδεικνυόταν.

Ακόμη και σε αυτό το προχωρημένο στάδιο, ο εισαγγελέας επιστράτευσε τη νοσοκόμα της Χολιντέι ως μάρτυρα κατηγορίας και προσπάθησε να προγραμματίσει την απαγγελία κατηγοριών στο κρεβάτι της ασθενούς στο νοσοκομείο.

Δεν άντεξε άλλο

Τέτοια ήταν η τραγική κατάσταση της Μπίλι Χολιντέι τις τελευταίες ημέρες της. Αν έβγαινε ποτέ από το νοσοκομείο, θα έπρεπε να βρεθεί αντιμέτωπη με ένα μεγάλο σώμα ενόρκων. Οι δυνατότητές της να εμφανίζεται και να συντηρεί τον εαυτό της θα συνέχιζαν να μειώνονται μπροστά στη δημόσια διαπόμπευση μιας σταρ της τζαζ. Και θα έπρεπε να σταματήσει τη χρήση αλκοόλ και των άλλων ουσιών που την είχαν φέρει τόσο κοντά στο θάνατο – όχι για να ευχαριστήσει την αστυνομία, αλλά απλώς για να εξασφαλίσει την επιβίωσή της.

Ωστόσο, ακόμη και καθώς η καρδιά και το συκώτι της σταθεροποιούνταν, διαγνώστηκε μια νέα μόλυνση των νεφρών. Κάποιοι φίλοι τη συμβούλευσαν να μεταφερθεί σε ιδιωτικό νοσοκομείο, αλλά η Χολιντέι ήταν πλέον πολύ εύθραυστη για άλλη μια μετεγκατάσταση.

Η καρδιά της αποδυναμωνόταν επίσης, και στις 15 Ιουλίου ένας ιερέας έψαλε την τελευταία προσευχή. Η Χολιντέι άντεξε μέχρι τις 17 Ιουλίου του 1959, όταν υπέκυψε στη μέση της νύχτας. Το πιστοποιητικό θανάτου τοποθετεί την ώρα στις 3:20 π.μ. Η αιτία θανάτου ανακοινώθηκε ως «συμφόρηση των πνευμόνων, συνοδευόμενη από ανεπάρκεια της καρδιάς».

Η τραγική λεπτομέρεια

Το πιο θλιβερό μέρος της ιστορίας είναι αυτό που συνέβη λίγες ώρες αργότερα. Οι εργαζόμενοι του νοσοκομείου, που φρόντιζαν το σώμα της νεκρής τραγουδίστριας, βρήκαν 750 δολάρια κολλημένα σε ένα από τα πόδια της. Άλλοι αστέρες της μουσικής έχουν μεγάλους τραπεζικούς λογαριασμούς και φίλους για να τους βοηθήσουν σε περίπτωση ανάγκης. Αλλά η Μπίλι Χόλιντεϊ είχε μάθει με τον δύσκολο τρόπο να εμπιστεύεται μόνο τον εαυτό της και τα μετρητά που είχε στα χέρια της.

Η ζωή της Χολιντέι έχει παρουσιαστεί σε διάφορες ταινίες και μέσα ενημέρωσης, τα οποία συχνά παίζουν με τα γεγονότα. Η αληθινή ιστορία είναι αρκετά τραγική και δεν χρειάζεται κέντημα ή μυθοποίηση τύπου Χόλιγουντ.

Η Μπίλι Χόλιντεϊ ήταν η μεγαλύτερη τραγουδίστρια της τζαζ της γενιάς της και άξιζε κάτι καλύτερο. Χρειαζόταν βοήθεια, αλλά αντ’ αυτού δέχτηκε κυβερνητική παρακολούθηση και νομική παρενόχληση. Ακόμα και όταν δημιούργησε μια καλλιτεχνική κληρονομιά ανυπολόγιστης αξίας, η ίδια απογοητεύτηκε από όλους εκτός, ίσως, από την Τσικίτα, τον Πέπε και τον Μίστερ.

*Με στοιχεία από honest-broker.com