Γιατί οι άνθρωποι λέμε ιστορίες;

Της Τερέζας Πεσμαζόγλου

Με άσπρα μαλλιά, clip-on σκουλαρίκια, και μια ισχυρή φαντασία, η γιαγιά μου αφηγείται ιστορίες. Ιστορίες δικές της, των άλλων, πραγματικές και φανταστικές. Από ιστορίες για τον μικρό Νικόλα, ιστορίες για ένα ελεφαντάκι με το όνομα Τζαμπολίνο και ιστορίες της Πηνελόπης Δέλτα, μέχρι και ιστορίες για την οικογένεια της, την παιδική της ηλικία, και ιστορίες για το πώς γνώρισε τον παππού μου. Και εγώ πάντα, ως πιστή ακροάτρια, κάθομαι δίπλα της και την ακούω.

Τις προάλλες ενώ διηγείτο μια ιστορία για το παρελθόν της και τα εφηβικά της χρόνια, συνειδητοποίησα ότι η αφήγηση δεν έχει, και δεν πρέπει να έχει, κανόνες και σκοπό. Αφηγούμαστε ιστορίες πολύ απλά, γιατί είμαστε άνθρωποι.

Η ενστικτώδεις μας τάση για την αφήγηση ιστοριών

Ως άνθρωποι, έχουμε μια ενστικτώδη τάση να αφηγούμαστε ιστορίες για το ποιοι είμαστε, από που προερχόμαστε, και τι σημαίνουμε ο ένας για τον άλλον. Παλαιότερα, οι αφηγήσεις ιστοριών μεταδίδονταν από άτομα σε άτομα μέσα από αρχαία κείμενα, πάπυρους και περγαμηνές. Άλλες, ζωγραφίζονταν μέσα σε σπήλαια και μεταδίδονταν μέσω επικών ποιημάτων, ενώ πλέον έχουν εξελιχθεί σε λογοτεχνία, όπερες, μηνύματα στο Twitter, μέχρι και βιντεάκια στο Tik tok.

Παρόλα αυτά, η κλίση μας προς την αφήγηση, παραμένει το βασικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ύπαρξης. Σημασία, δεν έχει μόνο ο τρόπος με τον οποίο διηγούμαστε μία ιστορία, αλλά και το γεγονός ότι ο ανθρώπινος βίος αποκτά αξία όταν παίρνει την μορφή μιας ιστορίας. Όταν η ζωή μας αποκτά την μαγεία ενός παραμυθιού.

Η πραγματικότητα και η σύνδεση

Οι ιστορίες επιτρέπουν μια σύνδεση με τα γεγονότα, τις στιγμές και τις σκέψεις. Μια ιστορία είναι η εξέλιξη από το ένα σημείο στο άλλο που εξηγεί και συνδέει, γεμίζει κενά και αποτελεί αφετηρία για κάτι παραπάνω.

Σε σχετικό άρθρο, η Michelle Thaller, αστρονόμος, εξηγεί ότι το μυαλό είναι γεμάτο συνδέσεις. Ένας μεμονωμένος νευρώνας, μια σκέψη ή ένα γεγονός, δεν βγάζει νόημα από μόνο του. Χρειάζεται κάποια σύνδεση. Το ίδιο και η πραγματικότητα μας.

Η πραγματικότητα του καθενός μας, έχει να κάνει με τις συσχετίσεις που δημιουργούμε για τις στιγμές που ζούμε. Έχει να κάνει με μια προσωπική δομή ουσιαστικής σύνδεσης. Έτσι, η πραγματικότητα μας, δεν είναι τίποτε άλλο παρά συνθέσεις εικόνων και συναισθημάτων, οι οποίες οδηγούν σε μια αλληλουχία αφηγήσεων.

Αμέτρητες μεμονωμένες ιστορίες ενώνονται για να δημιουργήσουν μια συλλογική ιστορία της ανθρώπινης πραγματικότητας

Ιστορίες πάντα θα ξεπηδούν

Σε όποιο στάδιο και αν βρίσκεται η ανθρωπότητα, οι ιστορίες υπάρχουν και αφηγούνται. Αμέτρητες μεμονωμένες ιστορίες ενώνονται για να δημιουργήσουν μια συλλογική ιστορία της ανθρώπινης πραγματικότητας, της γνώσης και των συναισθημάτων μας.

Κάποιες ιστορίες είναι σύντομες, άλλες μακροσκελείς, και άλλες, δεν τελειώνουν ποτέ. Κάποιες ιστορίες είναι σαφείς, ενώ άλλες είναι ελλιπείς. Όλες όμως, είναι κομμάτι της ύπαρξής μας και όλες είναι κομμάτι της εξέλιξης μας.

Η αφήγηση της δικής μας αλήθειας

Οι ιστορίες που αφηγούμαστε είναι μια πύλη προς την αλήθεια. Οι ιστορίες μας αποκαλύπτουν τις βαθύτερες πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας και του κόσμου γύρω μας. Είναι ένα εργαλείο που συμβάλλει στην ενημέρωση των απόψεών μας, στη λήψη αποφάσεων μας, και στην αυτό-αντίληψη μας.

Μέσω της αφήγησης, οι άνθρωποι μοιράζονται τον δικό τους κόσμο, τα βιώματα τους, και τα μονοπάτια που έχουν πάρει στη ζωή. Μοιράζονται τα θετικά, τα αρνητικά, την ελπίδα, την απορία, και τα επιτεύγματα. Μέσω των ιστοριών, μοιράζονται τα ήθη, τις αξίες τους, πως θα ήθελαν να είναι ο κόσμος και εν τέλη, η δική τους πραγματικότητα.

Έτσι, μέσω των ιστοριών, μαθαίνουμε για αρχές και συνθήκες όπως η δικαιοσύνη, οι τελετές, η σοφία ακόμα και τι σημαίνει να έχεις πίστη, αγάπη, θάρρος. Μαθαίνουμε για τον πολιτισμό, την κουλτούρα, και την παράδοση. Τη φρόνηση και την άγνοια.

Η αφήγηση ιστοριών, ικανοποιεί μια έμφυτη τάση να αφήσουμε ένα αντίκτυπο στον κόσμο

Αφήνοντας ένα αποτύπωμα στον κόσμο

Όταν μοιραζόμαστε τις ιστορίες μας, τις πνευματικές δημιουργίες μας, αφήνουμε ένα κομμάτι μας στον κόσμο. Μοιραζόμαστε τα πιστεύω μας, τα ήθη και τις αξίες μας, και αφήνουμε ένα αποτύπωμα στον κόσμο. Ως εκ τούτου, η αφήγηση ιστοριών, ικανοποιεί μια έμφυτη τάση να αφήσουμε ένα αντίκτυπο στον κόσμο.

Αυτό το αποτύπωμα είναι μόνιμο. Η δημιουργία μας αντηχεί στον χρόνο και επιδιώκει μια αθανασία. Συνδέεται με άλλες αφηγήσεις και σιγά σιγά, χτίζεται η ιστορία της πραγματικότητας μας που επηρεάζει το παρόν και το μέλλον μας.

Η δική μου ιστορία

Όπως και όλων των ανθρώπων η δική μου ιστορία δεν αποτελείται μόνο από τις δικές μου εμπειρίες, αλλά οι ιστορίες των άλλων μπλέκονται με τη δική μου και γίνονται μέρος της. Οι ιστορίες της γιαγιάς μου, υφαίνονται με τις δικές μου και μου δίνουν μια αίσθηση ταυτότητας. Γνωρίζω όχι μόνο ποια είμαι από τις δικές μου εμπειρίες, αλλά και το παρελθόν μου από τις δικές τις.

Μαθαίνω τις αξίες της και έτσι όταν φτάσω κάποια στιγμή να αφηγούμαι τη δική μου ζωή σε άλλους, ένα κομμάτι της ιστορίας μου θα είναι μια επιστολή αγάπης προς εκείνη, και όλους εκείνους που βοήθησαν να χτίσουν την δική μου πραγματικότητα γεμίζοντας τα κενά και δίνοντας μου μια αφετηρία να ξεκινήσω τη δική μου.