«Οφθαλμόν αντί οφθαλμού» από τη Ρωσία για τις κατασχέσεις των κεφαλαίων της

Δυτικές εταιρείες φαίνεται πως θα πληρώσουν τη «λυπητερή» για τη δανειοδότηση της Ουκρανίας, μετά τις πρόσφατες αποφάσεις των κρατών της G-7, οι οποίες σπρώχνουν το μαχαίρι των κυρώσεων στο ρωσικό κόκκαλο, κάνοντας όμως τις ίδιες τις δυτικές εταιρείες να ματώσουν.

Τον Ιούνιο, τα κράτη της G-7 αποφάσισαν να αξιοποιήσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που είχαν παγώσει στη Δύση, για να χρηματοδοτήσουν το πολυετές δάνειο 50 δισ. δολ. στην Ουκρανία. Υπενθυμίζεται ότι τα ρωσικά κεφάλαια, ύψους περίπου 300 δισ. δολ., παραμένουν δεσμευμένα έως ότου η Μόσχα τερματίσει τον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας και αποπληρώσει το Κίεβο για τη ζημιά που προκάλεσε, ανέφερε η G-7.

Το δάνειο αναμένεται να φτάσει στο Κίεβο μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, με συνεισφορές από όλα τα κράτη της G-7.

Αυτή η κίνηση όμως της Δύσης, δεν μένει αναπάντητη από τη Μόσχα, όπως αναλύει ο Ιταλός δημοσιογράφος Τζιοβάνι Λεγκοράνο στο αμερικανικό περιοδικό Poreign Policy.

Οι δυτικές εταιρείες βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος, καθώς η αποχώρησή τους από τη Ρωσία είναι μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, ενώ η παραμονή τους εξοργίζει τα δυτικά κράτη που χρηματοδοτούν τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε η Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου και αναλύθηκαν από τον Άρμιν Στάινμπαχ, από τη δεξαμενή σκέψης στις Βρυξέλλες, Bruegel, οι εταιρείες της ΕΕ και των ΗΠΑ έχουν αποσύρει περίπου το 40% των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων τους από τον Φεβρουάριο του 2022.

Ωστόσο παραμένουν στη Ρωσία ξένα περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 194 δισ. δολ.

Η πολύ μεγαλύτερη κατοχή ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη και η πολύ μεγαλύτερη παρουσία ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στη Ρωσία καθιστούν τις ευρωπαϊκές εταιρείες πιο ευάλωτες

Από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, αξίας 32 δισ. δολ. ανήκουν σε αμερικανικές εταιρείες, ενώ 90 δισ. δολ. ανήκουν σε ευρωπαϊκές εταιρείες, έδειξαν τα στοιχεία. Οι επιχειρήσεις που παρέμειναν βρίσκονται σε διαφορετικές καταστάσεις: Ενώ άλλες ήταν έτοιμες να αποχωρήσουν, στη συνέχεια υπαναχώρησαν ή ανέβαλαν τα σχέδιά τους. Κάποιες μείωσαν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία, μερικές φορές στο ελάχιστο, ενώ οι υπόλοιπες εξακολουθούν να προσπαθούν να φύγουν από τη χώρα.

Πολλές δυτικές επιχειρήσεις είχαν δεσμευτεί να εγκαταλείψουν τη Ρωσία μετά την εισβολή του 2022 στην Ουκρανία, αλλά κατέληξαν να παραμείνουν, καθώς αυξήθηκαν τα γραφειοκρατικά εμπόδια και ο κίνδυνος πιθανών απωλειών. Σε κάποιες κατασχέθηκαν τα περιουσιακά τους στοιχεία μετά την ανακοίνωση των σχεδίων τους να αποχωρήσουν, ενώ η απόφαση της G-7 δεν έμεινε ανταπάντητη από τη Μόσχα.

«Η χώρα μας έχει σημαντικά ποσά δυτικών κεφαλαίων και περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται υπό τη ρωσική δικαιοδοσία—όλα αυτά μπορεί να υπόκεινται σε ρωσικές πολιτικές αντιποίνων και αντίποινα», δήλωσε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα. «Φυσικά, κανείς δεν θα σας αποκαλύψει τη φύση αυτών των αντίποινων. Αλλά το οπλοστάσιο των πολιτικών και οικονομικών αντίμετρων είναι ευρύ».

Έχουν λίγες επιλογές για έξοδο από τη Ρωσία, αλλά παραμένοντας, αντιμετωπίζουν περισσότερες πιθανότητες να χάσουν τον έλεγχο των περιουσιακών τους στοιχείων εκεί. «Σε αυτό το φόντο, μοιάζουν με τους ηττημένους», είπε η Αλεξάνδρα Προκοπένκο, συνεργάτης στο Carnegie Russia Eurasia Center στο Βερολίνο.

Για παράδειγμα, η γαλλική εταιρεία παραγωγής βιομηχανικού αερίου Air Liquide δήλωσε τον Σεπτέμβριο του 2022 ότι είχε υπογράψει μνημόνιο συμφωνίας για την πώληση της ρωσικής επιχείρησής της στους τοπικούς διευθυντές που τη διοικούσαν, αλλά χρειάζεται την έγκριση των ρωσικών αρχών.

Η βρετανική Reckitt ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2022 ότι είχε αρχίσει να μεταβιβάζει την ιδιοκτησία της ρωσικής επιχείρησής της, αλλά πιο πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλός, Kris Licht, προειδοποίησε ότι η διαδικασία είχε γίνει όλο και πιο περίπλοκη.

Η βρετανική Unilever δήλωσε ότι εξακολουθεί να επανεξετάζει τις επιλογές της, ενώ ο ελβετικός γίγαντας τροφίμων Nestlé είπε ότι συνεχίζει να πουλά καταναλωτικά αγαθά στη Ρωσία αλλά μόνο «βασικά τρόφιμα».

Όλες αυτές οι εταιρείες δήλωσαν ότι μείωσαν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία μετά την επίθεση στην Ουκρανία. «Ακόμη και με μειωμένες δραστηριότητες, ορισμένοι αποκομίζουν κέρδη και αυτό μπορεί εν μέρει να εξηγήσει γιατί παρέμειναν. Ωστόσο, η επιβράδυνση της διαδικασίας εξόδου, η μη πραγματοποίηση δηλώσεων σχετικά με αυτό, μπορεί επίσης να είναι μέρος της στρατηγικής για την ομαλή έξοδο από αυτήν την αγορά», είπε η Προκοπένκο.

Η Ρωσία κάνει τη ζωή των εταιρειών δύσκολη

Οι δυτικές κυρώσεις έχουν κάνει όλο και πιο δύσκολο να βρεθούν ντόπιοι αγοραστές που να είναι αποδεκτοί τόσο από τον πωλητή όσο και από τις αρχές της Ρωσίας. Επιπλέον, η Ρωσία επέβαλε υποχρεωτική έκπτωση 50% σε περιουσιακά στοιχεία από «μη φιλικές» χώρες που πωλούνται σε Ρώσους αγοραστές, συν φόρο εξόδου 15%. Η εταιρική έξοδος περίπου 1.000 ξένων εταιρειών από τη Ρωσία από την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022 τους κόστισε περισσότερα από 107 δισ. δολ. σε απομειώσεις και απώλεια εσόδων, σύμφωνα με το Reuters.

Είναι επίσης σχεδόν αδύνατο για τις δυτικές επιχειρήσεις να στείλουν τα κέρδη που πραγματοποιήθηκαν στη Ρωσία πίσω στα κεντρικά γραφεία τους. Αυτά τα κεφάλαια πρέπει να τηρούνται σε ειδικούς λογαριασμούς στη Ρωσία, που ονομάζονται λογαριασμοί C. «Μίλησα με δεκάδες ξένους πελάτες και μόνο δύο κατάφεραν να επαναπατρίσουν αυτά τα χρήματα», είπε ο Nabi Abdullaev, στέλεχος της συμβουλευτικής εταιρεία Control Risks.

Πολλές εταιρείες έχουν επίγνωση του πόνου που προκλήθηκε σε ορισμένες δυτικές επιχειρήσεις μετά την κατάσχεση των περιουσιακών τους στοιχείων ως απάντηση στις ανακοινώσεις για σχέδια αποχώρησης, όπως η παραγωγός γιαουρτιού Danone και η μπίρα Carlsberg ήταν από τα πιο σημαντικά θύματα το 2023.

Αυτά τα μέτρα «λήφθηκαν ως απάντηση σε εχθρικές ενέργειες, αντίθετες με το διεθνές δίκαιο, από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα ξένα κράτη που έχουν προσχωρήσει σε αυτά, με στόχο να στερήσουν παράνομα τη Ρωσία, τα νομικά της πρόσωπα και διάφορα άτομα από το δικαίωμα ιδιοκτησίας» σε αυτές τις χώρες , ανέφερε σε ανακοίνωσή της η ρωσική πρεσβεία στη Ρώμη.

Η πολύ μεγαλύτερη κατοχή ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη και η πολύ μεγαλύτερη παρουσία ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στη Ρωσία καθιστούν τις ευρωπαϊκές εταιρείες πιο ευάλωτες στα αντίποινα της Μόσχας. «Η σχέση μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ είναι εξίσου εχθρική όσο και μεταξύ της Ρωσίας και της ΕΕ, αλλά με αριθμούς, οι ευρωπαϊκές εταιρείες είναι πιο εκτεθειμένες από τις αμερικανικές», δήλωσε ο Steinbach του Bruegel.

Είναι δύσκολο να προβλεφθεί εάν κάποιος συγκεκριμένος εταιρικός τομέας θα μπορούσε να κινδυνεύει περισσότερο. Ορισμένοι αναλυτές είπαν ότι η απόφαση μπορεί να βαρύνει εταιρείες των οποίων η απαλλοτρίωση θα προκαλούσε μικρή αναστάτωση στη ρωσική οικονομία.