Brain drain: H Ελλάδα διώχνει τα παιδιά της… Φεύγουν αυτοί που βρίσκονται στην πιο παραγωγική ηλικία τους

Η ελληνική οικονομία ανακάμπτει όμως αδυνατεί να ανακόψει τη μαζική φυγή εργαζομένων στο εξωτερικό. Το brain drain (διαρροή εγκεφάλων) συνεχίζεται -όχι με την ίδια ένταση- και μετά τη μνημονιακή περίοδο (2010-2018) με την ανάλυση των στοιχείων να αναδεικνύει ένα σοβαρό πρόβλημα.

Τα στοιχεία είναι αμείλικτα και φανερώνουν ένα το σημαντικό τραύμα που έχει υποστεί η ελληνική οικονομία την περίοδο των βίαιων περικοπών που επέβαλαν οι δανειστές της χώρας μας.

Η ανάλυση του Ινστιτούτου ΕΝΑ φέρνει στην επιφάνεια πτυχές του ζητήματος που προκαλούν διπλή ανησυχία. Εκτός του ότι το κύμα του brain drain δεν ανακόπηκε και πολύ περισσότερο δεν αντιστράφηκε ύστερα από το 2018 και τη συμφωνία εξόδου από τη μνημονιακή εποπτεία μπορεί εύκολα να παρατηρήσεις κανείς είναι πως οι άνθρωποι που βρίσκονται στην ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών, που είναι στην πιο παραγωγική ηλικία τους, εγκαταλείπουν τη χώρα, με κάπως μικρότερο ρυθμό συγκριτικά με την περίοδο των μνημονίων αλλά σαφώς μεγαλύτερο ρυθμό συγκριτικά με την περίοδο πριν τα μνημόνια.

Η ηλικιακή ομάδα που βρίσκεται στην παραγωγικότερη ηλικία της μεταναστεύει με μεγαλύτερο ρυθμό συγκριτικά με την περίοδο πριν τα μνημόνια

Σύμφωνα με τους συγγραφείς της ανάλυσης «η αποχώρησή τους δεν στερεί μόνο πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο από την ελληνική οικονομία αλλά συνιστά άλλη μια απόδειξη ότι οι απώλειες που υπέστη στη διάρκεια των μνημονίων είχαν μακροχρόνιες συνέπειες».

«Διαβάζοντας» τους αριθμούς του brain drain

Στην 9ετή περίοδο των μνημονίων 2010-18 εγκατέλειψαν τη χώρα συνολικά 796.191 άνθρωποι που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Από αυτούς, οι 162.591 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 472.657 ηλικίας 25-44 ετών και οι 160.943 ηλικίας 45-64 ετών.

Είναι φανερό ότι το σχεδόν το 60% των ανθρώπων που μετανάστευσαν στην περίοδο των μνημονίων βρίσκεται στην ενδιάμεση και πιο παραγωγική ηλικιακή κατηγορία των 25-44 ετών.

Πόσο άλλαξε αυτό στα χρόνια μετά το μνημόνιο; 

Στην 4ετία 2019-22, εγκατέλειψαν τη χώρα συνολικά 283.801 άνθρωποι που ανήκουν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Οι 71.467 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 161.023 ηλικίας 25-44 ετών και οι 51.311 ηλικίας 45-64 ετών. Η ενδιάμεση ηλιακή ομάδα 25-44 ετών και πάλι αποτελεί τη «μερίδα του λέοντος» με ένα ποσοστό περίπου 58%.

Η σύγκριση μεταξύ των δύο περιόδων (προ και μετά μνημονίου) δεν είναι απόλυτα ακριβής καθώς δεν έχει λάβει υπόψη τις μεταβολές του πληθυσμού. Έτσι, η ανάλυση προσφεύγει στα πληθυσμιακά στοιχεία της Eurostat για τον υπολογισμό του μέσου ετήσιου ποσοστού μετανάστευσης, δηλαδή του ποσοστού του πληθυσμού κάθε ηλικιακής κατηγορίας που μεταναστεύει κάθε χρόνο.

Η μέση ετήσια μετανάστευση στην ηλικιακή κατηγορία 15-24 έχει μειωθεί ανεπαίσθητα από 18.066 άτομα στην περίοδο 2010-18 σε 17.867 άτομα στην περίοδο 2019-22. Στην ηλικιακή κατηγορία 25-44 η μείωση της μέσης ετήσιας μετανάστευσης είναι μεγαλύτερη, από 52.517 άτομα στην περίοδο 2010-18 σε 40.256 στην περίοδο 2019-22. Τέλος, στην ηλικιακή κατηγορία 45-64 η μέση ετήσια μετανάστευση έχει μειωθεί από 17.883 άτομα στην περίοδο 2010-18 σε 12.828 άτομα στην περίοδο 2019-22.

Η ηλιακή ομάδα 25-44 φεύγει με μεγαλύτερο ρυθμό συγκριτικά με την περίοδο πριν τα μνημόνια

Όμως, όπως βλέπουμε και στο παρακάτω διάγραμμα το μέσο ποσοστό μετανάστευσης της ηλικιακής κατηγορίας 15-24 ετών έχει αυξηθεί μεταξύ των δύο περιόδων από 1,58% σε 1,64%, της ηλικιακής κατηγορίας 25-44 ετών έχει μειωθεί από 1,71% σε 1,51% και της ηλικιακής κατηγορίας 45-64 ετών έχει μειωθεί από 0,62% σε 0,43%. Για λόγους συγκρισιμότητας αξίζει να σημειωθεί ότι το μέσο ποσοστό μετανάστευσης πριν τα μνημόνια, δηλαδή στη διετία 2008-9, ήταν 0,72% για την ηλικιακή κατηγορία 15-24, 0,68% για την ηλικιακή κατηγορία 25-44 και 0,2% για την ηλικιακή κατηγορία 45-64.

Σύμφωνα με την ανάλυση «το πρόβλημα ίσως να μην είναι τόσο σοβαρό για τη χαμηλότερη ηλικιακή κατηγορία των 15-24 ετών αφού κάποια άτομα αυτής της κατηγορίας μπορεί να φεύγουν από τη χώρα για σπουδές με προοπτική να επιστρέψουν».

Το σοβαρό πρόβλημα, σύμφωνα με τους αναλυτές του Ινστιτούτου «αφορά τη δεύτερη κατηγορία, 25-44 ετών, που είναι στην πιο παραγωγική ηλικία. Αυτοί οι νέοι άνθρωποι συνεχίζουν να εγκαταλείπουν τη χώρα, με κάπως μικρότερο ρυθμό συγκριτικά με την περίοδο των μνημονίων αλλά σαφώς μεγαλύτερο ρυθμό συγκριτικά με την περίοδο πριν τα μνημόνια».

Η ανάλυση εστιάζει πως η αποχώρησή τους δεν στερεί μόνο πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο από την ελληνική οικονομία αλλά «συνιστά άλλη μια απόδειξη ότι οι απώλειες που υπέστη η ελληνική οικονομία στη διάρκεια των μνημονίων είχαν μακροχρόνιες συνέπειες».

1.079.992 άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα από το 2010 μέχρι το 2022

Η συνολική εικόνα του brain drain από το 2010 μέχρι το 2022 δείχνει πως 1.079.992 άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα εκ των οποίων οι 234.058 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 633.680 ηλικίας 25-44 ετών και οι 212.254 ηλικίας 45-64 ετών.