Υπερτουρισμός: Κόλαφος το Fortune για την «κορεσμένη» Αθήνα

«Τα καλοκαίρια στην Αθήνα σημαίνουν ιστορικά αξιοθέατα όπως ο Παρθενώνας, πολύχρωμες αγορές και πιάτα με σουβλάκια. Αλλά τελευταία, έχει γίνει δύσκολο να αντιμετωπιστεί ο αριθμός των ανθρώπων που κυνηγούν ακριβώς αυτά τα πράγματα». Έτσι ξεκινάει άρθρο του Fortune για τον υπερτουρισμό στην Αθήνα, παραθέτοντας στοιχεία από κυβερνητικές και αυτοδιοικητικές πηγές.

Όπως λέει το Fortune, οι δημοτικές αρχές της πρωτεύουσας έχουν επανειλημμένα εκφράσει παράπονα ότι οι αριθμοί των επισκεπτών είναι πλέον ανεξέλεγκτοι και ότι η πόλη πλησιάζει επικίνδυνα τα επίπεδα του «υπερτουρισμού». Για να ελέγξουν την κατάσταση, πέρυσι έθεσαν ανώτατο όριο στον αριθμό των τουριστών που μπορούσαν να επισκεφθούν ημερησίως την Ακρόπολη σε 20.000 πέρυσι, καθώς οι τουρίστες συνέρρεαν στην Ελλάδα και μετά την επίσημη λήξη της θερινής τουριστικής σεζόν.

Πλαφόν επισκεπτών στην Ακρόπολη

Η αρθρογράφος του Fortune κάπου τα μπερδεύει. Η απόφαση για το ημερήσιο όριο των επισκέψεων στην Ακρόπολη (κατανεμημένων σε 12 ζώνες επισκεψιμότητας, μέχρι 3.000 ανά ώρα), πάρθηκε από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, για λόγους προστασίας του αρχαίου μνημείου. Είχαν προηγηθεί οι ντροπιαστικές εικόνες με τις ουρές τουριστών, στα πρόθυρα της θερμοπληξίας, να περιμένουν επί ώρες για να ξεναγηθούν στην Ακρόπολη. Επρόκειτο για μια απόφαση που επιδοκίμασε η Ομοσπονδία Ελληνικών Συνδέσμων Γραφείων Ταξιδίων και Τουρισμού, καθώς έτσι μειώνεται ο χρόνος αναμονής και η ταλαιπωρία των επισκεπτών.

Δίκοπο μαχαίρι ο τουρισμός

Το Fortune χαρακτηρίζει τον τουρισμό στην Ελλάδα «δίκοπο μαχαίρι». Από τη μία διαπιστώνει ότι ο αριθμός των τουριστών «έχει αυξηθεί ανεξέλεγκτα» – κατά 120% μεταξύ το 2019 και 2023. Από την άλλη υπογραμμίζει ότι «με δεδομένο ότι η Ελλάδα αντλεί το 25-30% του ΑΕΠ της από τις τουριστικές δραστηριότητες -με τον αριθμό αυτό να εκτοξεύεται στο 90% στο νησί της Σαντορίνης- το να ελεγχθούν οι αρνητικές συνέπειες δεν είναι εύκολη υπόθεση».

Επίσης εδώ η αρθρογράφος προβαίνει σε μια λαθροχειρία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), που είναι και τα πλέον αξιόπιστα, οι ετήσιες ταξιδιωτικές αφίξεις εκτός συνόρων το 2023 άγγιξαν τα 32,7 εκατομμύρια (χωρίς να υπολογίζεται η κρουαζιέρα). Το 2019 ήταν 31,3 εκατομμύρια. Πρόκειται για αύξηση 4,5%  – καμία σχέση με το 120%.

Εκτός και αν αναφέρεται στις διεθνείς αφίξεις στην Αθήνα, οι οποίες πέρυσι εκτιμάται οτι έφτασαν τα 7 εκατομμύρια, με βάση στοιχεία της ΄Ένωσης Ξενοδόχων Αττικής. Πρόκειται για εντυπωσιακό νούμερο, αλλά ακόμα κι έτσι η αύξηση σε σύγκριση με το 2019 είναι της τάξης του 10%. Ο αριθμός των τουριστών είναι διπλάσιος μόνο σε σύγκριση με το 2014, όταν βρισκόμασταν στο ναδίρ της οικονομικής ύφεσης.

Μόλις 0,40 λεπτά αφήνει στην Αθήνα ο κάθε τουρίστας

Το άρθρο αναφέρεται επίσης  σε προγενέστερη δήλωση του δημάρχου Αθηναίων Χάρη Δούκα στο Εuronews , ότι ο κάθε τουρίστας αφήνει στα ταμεία του Δήμου Αθηναίων μόλις 0,42 λεπτά του ευρώ, χρήματα που οι δημοτικές αρχές δεν έχουν δει ακόμα. Αυτό το ευτελές ποσό φυσικά δεν πρέπει να συγχέεται με τα χρήματα που αφήνουν γενικά στην πόλη οι τουρίστες, ως κατά κεφαλήν ιδιωτικές δαπάνες και ως εισροή ξένου συναλλάγματος.  Στα έσοδα που θα μπορούσαν να αποδοθούν στο Δήμο Aθηναίων είναι το τέλος ανθεκτικότητας, για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, το οποίο έχει ενσωματωθεί στις τιμές των καταλυμάτων. Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας ζητάει τα χρήματα αυτά να αποδίδονται στους Δήμους και όχι στην Κεντρική Διοίκηση.

Περισσότερος τουρισμός σημαίνει μεγαλύτερη οικονομική ώθηση, καθώς στηρίζει τις τοπικές επιχειρηματικές δραστηριότητες.  Παράλληλα όμως σημαίνει δυσανάλογη επιβάρυνση των υποδομών, της στέγασης και των περιβαλλοντικών πόρων. Αυτά είναι ιδιαίτερα πιεστικά καθώς η Ελλάδα παλεύει με τις συνέπειες των πυρκαγιών των τελευταίων ετών, σημειώνει το Fortune.

«Αποδεικνύεται ότι οι πιέσεις που ασκεί ο τουρισμός στο περιβάλλον συνδέονται με την αλλαγή των χρήσεων γης (λόγω της δημιουργίας νέων υποδομών και άλλων εγκαταστάσεων για τουριστική χρήση), και συγκεκριμένα με την επέκταση του αστικού περιβάλλοντος σε βάρος του φυσικού», διαπιστώνει κυβερνητική έκθεση για τον βιώσιμο τουρισμό στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας για την αλλαγή της προσέγγισης της Ελλάδας απέναντι στον τουρισμό.

Διαχείριση του υπερτουρισμού

«Δεδομένης της σχέσης της με τους τομείς του τουρισμού και της φιλοξενίας, η Ελλάδα έχει προσπαθήσει να διαχειριστεί τους επισκέπτες της με μια σειρά μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της περιόδου διακοπών σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και της επιβολής προστίμων στους παραθεριστές που καταλαμβάνουν πολύ χώρο με τις ξαπλώστρες και τις ομπρέλες τους», σημειώνει το Fortune. Εδώ η αρθρογράφος προβαίνει σε μια δεύτερη, καραμπινάτη  λαθροχειρία, πιθανότατα από κεκτημένη ταχύτητα.  Φυσικά και τα πρόστιμα στις περίφημες «μάχες της ξαπλώστρας»,  δεν επιβάλλονται στους τουρίστες, αλλά στις καντίνες, τα beach bar και γενικά τις τουριστικές επιχειρήσεις που κάνουν χρήση του αιγιαλού χωρίς την απαραίτητη άδεια.

Το άρθρο αναφέρεται επίσης σε δήλωση του υπουργού Οικονομίας Κωστή Χατζηδάκη στο Γαλλικό Πρακτορείο: «Στόχος μας είναι να προστατεύσουμε τόσο το περιβάλλον όσο και το δικαίωμα των πολιτών να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην παραλία και να διαφυλάξουμε το τουριστικό μας προϊόν καθώς και την υγιή επιχειρηματικότητα», είχε πει σχετικά ο υπουργός.

Το ευρωπαϊκό παράδειγμα

Το Fortune υπογραμμίζει ότι το πρόβλημα της «υπερθέρμανσης» της τουριστικής ζήτησης, μετά από τα χρόνια «ξηρασίας» της πανδημίας, δεν αφορά μόνο την Αθήνα αλλά και άλλες  ευρωπαϊκές πόλεις. Αναφέρεται τέλος στα μέτρα που εφάρμοσαν δύο πόλεις που ανήκουν στους δημοφιλέστερους διεθνείς προορισμούς, για να περιορίσουν τον υπερτουρισμό: Το Άμστερνταμ  έχει περιορίσει την κατασκευή νέων ξενοδοχείων, και  απαγόρευσε την κρουαζιερόπλοιων στο λιμάνι του. Η Βενετία από αυτό το καλοκαίρι αποφάσισε να εισάγει τέλος εισόδου για τους επισκέπτες της

Με τον αριθμό των επισκεπτών να αυξάνεται σταθερά, οι χώρες αντιμετωπίζουν πλέον μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της προώθησης και του περιορισμού του τουρισμού, ιδίως όταν αυτός αποτελεί κρίσιμο κομμάτι της οικονομίας, καταλήγει το επιχειρηματικό περιοδικό.