«Οι όρχεις μου είχαν πάρει φωτιά για εβδομάδες» – Η τρέλα των ερωτικών ταινιών που σάρωσε τη Βρετανία στα 70s

Ο Robin Askwith μιλάει στον Michael Hogan, του βρετανικού Guardian, για τους όρχεις του. Συγκεκριμένα, για το πώς υπέστησαν σοβαρή τιμωρία στην ταινία «Εξομολογήσεις ενός καθαριστή παραθύρων» του 1974, όταν μια γυναίκα τον αποπλάνησε μέσα σε μια θάλασσα από σαπουνόφουσκες.

«Γέμισαν το στούντιο με αφρό, και μετά εγώ και αυτή η υπέροχη κυρία που λεγόταν Sue Longhurst κυλιστήκαμε μέσα σ’ αυτόν γυμνοί», θυμάται ο βετεράνος ηθοποιός. «Χρειάστηκε μιάμιση μέρα για να γυριστεί η σκηνή. Στα μισά της διαδρομής, με έπιασε μια μικρή φαγούρα κάτω. Αποδείχτηκε ότι το απορρυπαντικό είχε μέσα χλωρίνη. Υπάρχει λόγος που η μαμά μου φορούσε λαστιχένια γάντια για να καθαρίσει. Οι όρχεις μου είχαν πάρει φωτιά για εβδομάδες».

Μιλάμε για ταλαιπωρία για την τέχνη σου.

«Μπορούσες να αισθανθείς τη σκανταλιά στον αέρα», συμφωνεί ο Askwith, 73 ετών σήμερα

Η «ανεκτική κοινωνία» της εποχής

Τέτοιες ιστορίες που βγάζουν μάτι είναι το ζητούμενο στο Saucy!, ένα ντοκιμαντέρ του Channel 4 που επανεκτιμά τις βρετανικές κωμωδίες «sexploitation» των τελών της δεκαετίας του ’60 και του ’70. Έχουν καταγραφεί ως ένα ντροπιαστικό κεφάλαιο στην ιστορία του βρετανικού κινηματογράφου, αλλά αυτές οι κωμωδίες έσπασαν τα ρεκόρ εισπράξεων και βοήθησαν να κρατηθεί ζωντανή η εγχώρια κινηματογραφική βιομηχανία.

Η αποκαλούμενη «ανεκτική κοινωνία» της εποχής άνοιξε τις πύλες για παιχνιδιάρικες φάρσες που έκαναν τις ταινίες Carry On* να φαίνονται ήμερες. «Η διάθεση που επικρατούσε ήταν παραβατική», λέει ο Michael Armstrong, σεναριογράφος των ταινιών The Sex Thief, Eskimo Nell και Adventures of a Private Eye. «Ήμασταν η γενιά του Jesus Christ Superstar. Θέλαμε να σπάσουμε τους κανόνες, να ξεπεράσουμε τα όρια και να ανατρέψουμε τα ταμπού».

(*Το Carry On είναι μια βρετανική κωμωδία που αποτελείται από 31 ταινίες, τέσσερα χριστουγεννιάτικα αφιερώματα, μια τηλεοπτική σειρά και θεατρικές παραστάσεις που παρήχθησαν μεταξύ 1958 και 1992).

Secrets of sex / trailer 

Η ταινίες ήταν unisex

«Μπορούσες να αισθανθείς τη σκανταλιά στον αέρα», συμφωνεί ο Askwith, 73 ετών σήμερα. «Τότε, δεν υπήρχε πρόσβαση σε γυμνό ή πορνό. Ξαφνικά υπήρχαν ταινίες σεξ, που παίζονταν σε κινηματογράφους Odeon 800 θέσεων, στις οποίες μπορούσες να πας τη φίλη σου. Οι ταινίες ήταν πραγματικά unisex, πράγμα που ήταν πολύ απελευθερωτικό».

«Τα μάτια τους άνοιξαν από τη δεκαετία του ’60, και με τις γυναίκες να ενισχύονται από το χάπι, οι νέοι Βρετανοί λαχταρούσαν το είδος του υλικού που δεν μπορούσαν να δουν στην τηλεόραση» συνεχίζει ο  Michael Hogan στην Guardian. «Αρχικά, οι κινηματογραφιστές παρέκαμψαν τη λογοκρισία κάνοντας ψευτο-ντοκιμαντέρ για τον γυμνισμό, το μπουρλέσκ ή τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Το επόμενο βήμα ήταν η βρωμιά με πλοκή. Αλλά ο καλλιτεχνικός ερωτισμός ήταν αυστηρά για τους αριστοκρατικούς ηπειρώτες. Το βρετανικό κοινό προτιμούσε τη διέγερσή του με άφθονο γέλιο, γι’ αυτό και συνδύαζε το σλάπστικ με σενάρια γεμάτα υπονοούμενα».

«Είναι μια παράδοση που ξεκινά από τον Chaucer και φτάνει από τις καρτ ποστάλ στη θάλασσα μέχρι το Carry On», λέει ο Askwith. «Εμείς οι Βρετανοί είμαστε καλοί στο να κατεβάζουμε τα παντελόνια μας και να γελάμε με τους εαυτούς μας».

Το ξινό της πρόσωπο

Η ηθοποιός και παραγωγός Françoise Pascal, σήμερα 74 ετών, εμφανίστηκε το 1969 στην ταινία School for Sex. Γυρισμένη από τον Pete Walker, γνωστός και ως «ο νονός του sexploitation».

Αναμειγνύοντας το ξεκάθαρο περιεχόμενο με χιούμορ, θεωρείται ευρέως ως η πρώτη ταινία sexploitation. Για την Pascal, το στριπτίζ ήταν μια ρεαλιστική επιλογή. «Ένιωθα ότι με εκμεταλλεύονται και μισούσα να κάνω γυμνό, αλλά ήταν ένας τρόπος να πληρώνω το νοίκι. Όταν βλέπεις τώρα το School for Sex, μπορείς να δεις το ξινό μου πρόσωπο. Αλλά χρειαζόμουν τα χρήματα και είχα ένα υπέροχο σώμα, οπότε γιατί όχι;».

Άλλωστε, λέει, οι αξιοπρεπείς ρόλοι για τις γυναίκες ήταν σπάνιοι. Κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, οι ηθοποιοί απαριθμούν ειρωνικά τα κυρίαρχα στερεότυπα της εποχής: «Άτακτες νοσοκόμες, λάγνες λεσβίες, σεξομανείς στρίπερς, έφηβες πειραματίστριες, απογοητευμένες νοικοκυρές, ζαλισμένες ξανθιές, κ@υλωμένες au pairs, ζωηρές καμαριέρες, σέξι γραμματείς…».

«Η δεκαετία του 1970 ήταν ένα πολύ διαφορετικό μέρος»

Προς έκπληξη όλων, το School for Sex αποδείχθηκε χρυσός εισπρακτικός δίσκος. Κυκλοφόρησε στους mainstream κινηματογράφους, έγινε λατρεμένη επιτυχία στη Γαλλία και έπαιξε για δύο χρόνια στο Μπρόντγουεϊ. «Το γούστο δεν υπολογίζεται», λέει ο Pascal. «Δεν ήταν πολύ καλό».

Ορισμένοι ηθοποιοί στο ντοκιμαντέρ υποστηρίζουν ότι οι ταινίες ήταν διακριτικά ενδυναμωτικές. Οι γυναίκες είχαν τον έλεγχο και κυνηγούσαν τους άτυχους άντρες. Ο Pascal δεν πείθεται: «Ίσως στην οθόνη να φαινόταν έτσι, αλλά πίσω από τις σκηνές, οι άνδρες είχαν όλη τη δύναμη». Είναι πολλές οι ιστορίες για τον καναπέ του casting και τις οντισιόν που ζητούσαν από τους υποψήφιους να γδυθούν.

Όπως παραδέχεται ο Armstrong στο Saucy! «Η δεκαετία του 1970 ήταν ένα πολύ διαφορετικό μέρος».

«Οι ηθοποιοί απαριθμούν ειρωνικά τα κυρίαρχα στερεότυπα της εποχής: «Άτακτες νοσοκόμες, λάγνες λεσβίες, σεξομανείς στρίπερς…»

H πορνογραφία ήταν ακόμη παράνομη

Η Pascal έπαιξε μια Γαλλίδα καμαριέρα στο δράμα εποχής Keep It Up Downstairs του 1976. Έχοντας αποκτήσει αρκετή αυτοπεποίθηση για να πει όχι, αρνήθηκε να κάνει λήψη με γυμνό πισινό. Η συμπρωταγωνίστρια Mary Millington, η οποία σύντομα θα χαρακτηριζόταν ως η πρώτη πορνοστάρ του Ηνωμένου Βασιλείου, προσφέρθηκε εθελοντικά να γίνει σωσίας της.

«Είμαι Μαυριτανή, είχα μόλις επιστρέψει από τη νότια Γαλλία και είχα το πιο απίστευτο μαύρισμα», λέει η Pascal. «Οπότε βλέπεις το καστανό μου πρόσωπο και, ξαφνικά, περνάει σε έναν χλωμό λευκό πισινό. Αλλά ήμουν ευτυχής που το έκανε εκείνη αντί για μένα. Σ’ ευχαριστώ, Μαίρη!»

Επειδή η πορνογραφία ήταν ακόμη παράνομη, οι ταινίες ακροβατούσαν σε ένα τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στο skin flick και την κωμική σειρά. Γνωστά πρόσωπα βοήθησαν να προσελκύσουν τους τηλεθεατές – όπως οι Windsor Davies, John Le Mesurier, Irene Handl, Richard O’Sullivan, Jon Pertwee, Diana Dors και Norman Wisdom. «Οι ταινίες σεξ παίζονταν σε βρώμικους μικρούς κινηματογράφους», λέει ο Armstrong. «Το να τις κάνουμε κωμικές τις μετατόπισε μακριά από αυτό. Η Eskimo Nell [που εξυμνήθηκε ως «ο Πολίτης Κέιν των κωμωδιών του σεξ»] πήρε πλήρη εθνική διανομή, πράγμα ανήκουστο. Ήταν ένα σημείο καμπής που άνοιξε μια ολόκληρη αγορά».

Η αθωότητα του χαρακτήρα

Καθώς η χαλάρωση των κανόνων λογοκρισίας σήμαινε τον πολλαπλασιασμό της γυμνής σάρκας στην οθόνη, οι θεατές συνέρρεαν για να τον δουν με τα μάτια τους. Η ταινία «Confessions of a Window Cleaner» (Εξομολογήσεις ενός καθαριστή παραθύρων) έγινε η πιο επιτυχημένη βρετανική ταινία του 1974. «Ήταν ένα ένοχο μυστικό, λίγο σαν τη δημοτικότητα της Μάργκαρετ Θάτσερ», λέει ο Askwith

«Δεν συνάντησα ποτέ κανέναν που θα παραδεχόταν ότι ψήφισε τη Θάτσερ και σπάνια συνάντησα κάποιον που είχε δει το Confessions of a Window Cleaner. Εξηγήστε το αυτό!»

Ο Askwith απέχει πολύ από το να είναι ο ερωτοχτυπημένος εραστής που υπέθεταν οι άνθρωποι. «Η αθωότητα του χαρακτήρα ήταν μεγάλο μέρος της επιτυχίας της ταινίας. Δεν ήμουν κάποιος τύπος του Jim Davidson ή του Sid James. Ποτέ δεν είπα ‘Φουάρ!’. Ο καθαριστής τζαμιών προσποιούνταν ότι ήταν πιο έμπειρος σεξουαλικά από ό,τι ήταν, όπως ακριβώς έκανα κι εγώ».

Μόνο το 1975, κυκλοφόρησαν περισσότερες από 20 ερωτικές ταινίες με σεξουαλικό περιεχόμενο

Η ταινία που είδε ο Κάρολος

Σε ηλικία 23 ετών, το να εμφανιστεί γυμνός στην κάμερα βοήθησε τον Askwith με την αυτοπεποίθηση του σώματος. «Είχα πολιομυελίτιδα ως παιδί, αλλά πάντα το κάλυπτα. Υποσυνείδητα, αυτή ήταν μια ευκαιρία να γιορτάσω το σώμα μου και να πω: «Εδώ είμαι. Κοιτάξτε, είμαι μια χαρά». Η ταινία πήρε ακόμη και τη βασιλική σφραγίδα έγκρισης. «Ο πρίγκιπας Κάρολος πήγε να τη δει. Τον είδαν να βγαίνει από το Cambridge Odeon. Ως κομμάτι της δημοσιότητας, ήταν χρυσόσκονη».

Οι κωμωδίες του σεξ κυριάρχησαν σύντομα στους κινηματογράφους του Ηνωμένου Βασιλείου. Μόνο το 1975, κυκλοφόρησαν περισσότερες από 20 ερωτικές ταινίες με σεξουαλικό περιεχόμενο. Το 1976, η παιχνιδιάρικη κωμωδία «Adventures of a Taxi Driver» (Περιπέτειες ενός ταξιτζή) έφερε περισσότερα έσοδα από την ταινία «Taxi Driver» του Μάρτιν Σκορτσέζε, που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά. Η συντηρητική σταυροφόρος Mary Whitehouse μπορεί να έσφιγγε τα μαργαριτάρια της με απογοήτευση, αλλά η σεξουαλική επανάσταση στα κινηματογραφικά φιλμ ήταν ασταμάτητη. Ο Armstrong έβαλε ακόμη και έναν ελάχιστα μεταμφιεσμένο χαρακτήρα της Whitehouse στην ταινία Eskimo Nell. «Ήταν ο τρόπος μου να στείλω τη λογοκρισία», λέει.

Επειδή η πορνογραφία ήταν ακόμη παράνομη, οι ταινίες ακροβατούσαν σε ένα τεντωμένο σχοινί ανάμεσα στο skin flick και την κωμική σειρά

Η επιτυχία του Sexploitation αιφνιδίασε τα μεγάλα στούντιο

Σε μια εποχή που η επισκεψιμότητα των κινηματογράφων είχε πέσει στο χαμηλότερο σημείο όλων των εποχών και πολλοί είχαν μετατραπεί σε αίθουσες μπίνγκο (φταίει η άνοδος της τηλεόρασης), οι κωμωδίες του σεξ αποτέλεσαν μια ώθηση για την εγχώρια κινηματογραφική παραγωγή. «Τα αμερικανικά στούντιο είχαν κλείσει την ευρωπαϊκή παραγωγή», λέει ο Armstrong. «Όλοι ήταν ουσιαστικά άνεργοι. Το σεξ ή ο τρόμος ήταν οι μόνες ταινίες που είχαμε την πολυτέλεια να γυρίσουμε, επειδή ήταν φτηνές».

Το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει την λιγότερο λαμπερή πλευρά των βρετανικών B-movies. «Φαινόταν πάντα να είναι παγωμένο», λέει h Pascal. «Να θυμάστε, νομίζω ότι στους σκηνοθέτες άρεσε επειδή οι ρώγες μας ήταν μόνιμα σε διέγερση». Ο Askwith είχε το δικό του σημείο ταπείνωσης: «Στο Confessions of a Driving Instructor, το κάναμε σε ένα καταφύγιο του γκολφ. Γυρίσαμε αυτή τη σκηνή στο γήπεδο γκολφ του Ράντλετ τον Φεβρουάριο. Ήταν παγετώδης. Και επιτρέψτε μου να σας πω, δεν υπάρχει τίποτα σέξι στο να είσαι γυμνός σε ένα αμμόλοφο».

Η ταμπέλα του κατεβασμένου παντελονιού

Ο Askwith έγινε συνώνυμο με το είδος, πρωταγωνιστώντας σε τέσσερις ταινίες. Η οπίσθια όψη του ονομάστηκε «ο πιο διάσημος γυμνός πισινός στην ιστορία του βρετανικού κινηματογράφου». Σήμερα απολαμβάνει μια αναγέννηση της καριέρας του με ρόλους στο Strike, στο Inside No 9 και στο The Madam Blanc Mysteries, αλλά για ένα διάστημα ήταν τυποποιημένος.

«Είχα δουλέψει με τον Λίντσεϊ Άντερσον, τον Ζεφιρέλι και τον Παζολίνι, αλλά ξαφνικά η αξιοπιστία μου χάθηκε. Με έβαλαν στην ταμπέλα του κατεβασμένου παντελονιού και με παραμέρισαν. Ο Ρόμπι Κολτρέιν συνήθιζε να με βρίζει. Ένας άλλος ηθοποιός μου είπε ότι ήμουν τελείως ξεπουλημένος».

Η επιτυχία γέννησε μιμητές. «Οι παραγωγοί προσπαθούν πάντα να αντιγράψουν την τελευταία επιτυχία», λέει ο Armstrong. «Αλλά όπως τα αντίγραφα από καρμπόν, γίνονται πιο θολά όσο πιο πολλά κάνεις. Βγήκαν μερικές πραγματικά απαίσιες ταινίες. Δεν υπάρχουν πολλές φορές που κάποιος μπορεί να κατεβάσει το παντελόνι του και το κοινό να γελάσει. Το στοιχείο της έκπληξης είχε χαθεί».

Η χρυσή εποχή της τολμηρής κωμωδίας είχε τελειώσει

Το οικιακό βίντεο επρόκειτο να αλλάξει τα πάντα. Όσο γρήγορα ξεκίνησε η τρέλα του sexploitation, τόσο γρήγορα σταμάτησε. «Οι καιροί άλλαξαν και η βιομηχανία μεγάλωσε», λέει η Pascal. «Το κοινό δεν ήθελε πια αυτό το είδος ερεθισμού. Το σημερινό κοινό θα πέθαινε, ήταν τόσο πολιτικά μη ορθό. Αλλά εγώ δεν ντρέπομαι. Je ne regrette rien. Ήταν παράξενες και υπέροχες μέρες».

«Το είδος μπορεί να έχει πεθάνει, αλλά οι ταινίες δεν εξαφανίζονται ποτέ», λέει ο Askwith. «Αναγεννήθηκαν μέσω του VHS τη δεκαετία του ’80, του Channel 5 τη δεκαετία του ’90, του DVD τη δεκαετία του ’80. Τώρα βγαίνει ένα σετ Blu-ray boxset. Κινδυνεύουν να αγαπηθούν. Μόλις τον περασμένο μήνα, το Inside No 9 έκανε μια αναδρομή στον γυμνό μου κώλο».

«Οι ταινίες έχουν ξεπεραστεί, φυσικά, αλλά το κοινό είναι πλέον πολύ πιο κινηματογραφικά εγγράμματο», λέει ο Armstrong. «Μια γενιά τις ανακαλύπτει ξανά ως underground ταινίες ή έργα εποχής». Δεν τις φτιάχνουν πια έτσι – δικαίως – αλλά είναι συναρπαστικό να ανατρέχεις στην άγρια εποχή που τις έφτιαχναν.

*Με στοιχεία από theguardian.com