Υπερτουρισμός: Φταίνε οι φθηνές διακοπές, υποστηρίζουν οικονομικοί αναλυτές

Ποιος φταίει που ο υπερτουρισμός εξελίσσεται σε βασικό πρόβλημα για την Ευρώπη; Ο συμβουλευτικός οίκος  Boston Consulting Group υποστηρίζει ότι έχει βρει την απάντηση: Τα οικονομικά προσιτά ταξίδια.

Επειδή όλο και περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να πάνε διακοπές με χαμηλότερο κόστος, αυτό από τη μία κάνει τα ταξίδια πιο εύκολα, από την άλλη συμβάλλει στον υπερτουρισμό.

Κάτι που σύμφωνα με το περιοδικό Fortune, υποβαθμίζει και την ίδια την ταξιδιωτική εμπειρία, αλλά και την ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Ο υπερτουρισμός βλάπτει και τους τουρίστες

Σε περίπτωση που επιλέξετε μια διάσημη ευρωπαϊκή πόλη για τις καλοκαιρινές σας διακοπές, πιθανότατα αυτό που θα αντιμετωπίσετε είναι συνωστισμένα αεροδρόμια και αξιοθέατα, και εστιατόρια που έχουν γίνει διάσημα στο TikTok.  Πιθανότατα πρέπει επίσης να σπεύσετε να προλάβετε το ενοικιαζόμενο κατάλυμα που θέλετε,  πριν κάποιος από τους  100 άλλους που το εποφθαλμιούν δεν σας προλάβει.

Η Βαρκελώνη πέρυσι υποδέχτηκε σχεδόν 26 εκατομμύρια επισκέπτες πέρυσι – περίπου 16 φορές τον πληθυσμό της των 1,6 εκατομμυρίων κατοίκων.

H Αθήνα πέρυσι, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του αεροδρομίου Ελευθέριος Βενιζέλος είχε περίπου 28 εκατομμύρια αφίξεις εξωτερικού. Σχεδόν οχτώ φορές όσο πληθυσμός της.

Οι διαδηλωτές στη Μαγιόρκα τον Μάιο ζήτησαν μια πιο βιώσιμη μορφή τουρισμού, που θα δίνει προτεραιότητα στις δυνατότητες του ντόπιου πληθυσμού να αγοράζει ακίνητα. Παράλλα ζήτησαν αυστηρότερους ελέγχους στα εποχική ενοικίαση. Τέτοιου είδους διαμαρτυρίες θα μπορούσαν να εξαπλωθούν σε όλη την Ευρώπη, αν οι τοπικές αρχές δεν λάβουν μέτρα,  προειδοποίησε ένας κορυφαίος αξιωματούχος της UNESCO. Ο Peter Debrine, υπεύθυνος της UNESCO για τον βιώσιμο τουρισμό κάνει λόγο για μια «όλο και πιο ασταθή κατάσταση». Οι κυβερνήσεις οφείλουν να ακούσουν τα αιτήματα της κοινωνίας των πολιτών», δήλωσε το στέλεχος της Unesco.

Αναζητώντας τη χρυσή τομή

Ο τουρισμός σε κάποιους δημοφιλείς προορισμούς «πεθαίνει λόγω υπερβολικής ανάπτυξης», δήλωσε ο Manuel Alector Ribeiro, αναπληρωτής καθηγητής στη διαχείριση του τουρισμού στο Πανεπιστήμιο του Surrey. Κανένας από τους διάσημους ταξιδιωτικούς προορισμούς δεν έχει βρει ακόμα μια πετυχημένη συνταγή για να αποφύγει αυτό το φαινόμενο του υπερτουρισμού, πρόσθεσε. Ο ίδιοις θεωρεί ότι είναι θέμα κακής διαχείρισης. «Ενώ ο τουρισμός, ως κλάδος και ως βιομηχανία, υποτίθεται ότι ωφελεί την κοινωνία και το κοινό καλό, τελικά γεννάει εχθρότητα μεταξύ κατοίκων και τουριστών».

Κάποιες πόλεις προσπαθούν να βρουν τη χρυσή τομή,  δεδομένης της περίπλοκης σχέσης τους με τον τουρισμό. Από τη μία πλευρά ο τουρισμός είναι ένας σημαντικός παράγοντας εσόδων για την τοπική οικονομία. Για παράδειγμα, τα ταξίδια και ο τουρισμός συνέβαλαν άμεσα στο 7,7% του ΑΕΠ της Βενετίας το 2022, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού.  Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων,  ο τουρισμός συμβάλλει άμεσα στο 13% του ΑΕΠ.  Αν  συνυπολογιστούν και οι έμμεσες επιπτώσεις στην απασχόληση και την οικονομία, το αντίκτυπο του τουρισμού μπορεί να συμβάλλει ως και στο 30% του Ελληνικού ΑΕΠ.

Φταίνε τα φθηνά εισιτήρια;

Ο διευθυντής managment και συνεργάτης της συμβουλευτικής εταιρείας Boston Consulting Group, Yassin El Khourouj θεωρεί ότι ο υπερτουρισμός οφείλεται στους παρακάτω παράγοντες: Η αύξηση της ταξιδιωτικής ζήτησης μετά την πανδημία, το ισχυρό δολάριο έναντι του ευρώ, το  υψηλότερο διαθέσιμο εισόδημα σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα. Κυρίως όμως θεωρεί ότι ευθύνονται τα φθηνά αεροπορικά εισητήρια σε εταιρείες «low cost». Οι  αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους προσφέρουν ταξίδια με τιμές κάτω από 100 ευρώ σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, καθιστώντας εφικτά τα αυτοσχέδια ταξίδια του Σαββατοκύριακου, σε πόλεις στη Βαρκελώνη, το Μπορντό και αλλού, δηλώνει.  Επίσης  οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, όπως η Airbnb, έχουν καταστήσει τη διαμονή στην καρδιά των πόλεων πιο προσιτή.

Επίσης ο υπερτουρισμός φτάνει να κάνει περισσότερο κακό στην τοποική οικονομία παρά καλό. Για παράδειγμα στιατόρια με «διεθνή» κουζίνα εκτοπίζουν τις ταβέρνες με τοπικό  φαγητό και τα καταστήματα με «σουβενίρ» αλλοιώνουν την αυθεντικότητα των συνοικιών.  Επίσης πολλοί κάτοικοι που ζουν σε περιοχές – δημοφιλείς προορισμούς, αναφέρουν οξυμμένα προβλήματα ασφάλειας και υψηλά επίπεδα ηχορρύπανσης, λόγω υπερτουρισμού.

Περιβαλλοντική υποβάθμιση

Οι παρενέργειες του υπερτουρισμού δεν ειναι μόνο κοινωνικές.  Δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί της Μεσογείου, όπως η Βαρκελώνη, η Σικελία, αλλά και τα ελληνικά νησιά, αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας ειδικά εν μέσω υψηλών θερμοκρασιών, και αναγκάζονται να θέσουν περιορισμούς στον αριθμό των επισκεπτών ή να περιορίσουν τη χρήση νερού. Ο υπερτουρισμός μπορεί επίσης να οδηγήσει σε περιβαλλοντική υποβάθμιση μέσω περισσότερων αποβλήτων και ρύπανσης.  Το Αμστέρνταμ σχεδιάζει να απαγορεύσει τις κρουαζιέρες τα επόμενα χρόνια, καθώς αυξάνουν τις εκπομπές ρύπων στην πόλη.

Ταξιδιωτικός πράκτορας του μεγάλου ταξιδιωτικού πρακτορείου Scot Dunn δηλώνει ότι ειδικά οι τουρίστες κρουαζιέρας, επειδή κάνουν μόνο ολιγοήμερες στάσεις σε πολλούς προορισμούς , δεν έχουν πλήρη επίγνωση του αρνητικού περιβαλλοντικού αντίκτυπου που προκαλεί αυτό το είδος διακοπών.

Υπάρχει όμως και η αντίθετη τάση. Συνειδητοποιημένοι ταξιδιώτες, που δεν θέλουν να έχουν τη νοοτροπία του «τουρίστα-καταναλωτή», προσπαθούν μνα μην γινουν μέρος του προβλήματος που λέγεται «υπερτουρισμός». Για το λόγο αυτό προτιμούν τα ταξίδια εκτός τουριστικής σεζόν, ή επιλέγουν  εναλλακτικούς, λιγότερο δημοφιλείς προορισμούς.