Εμπιστεύονται το TikTok για συμβουλές υγείας και ευεξίας

Διαστάσεις «επιδημίας» τείνει να λάβει το φαινόμενο κατά το οποίο σημαντική μερίδα των νέων στρέφεται στα πανίσχυρα και άκρως επιδραστικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να λάβει συμβουλές σε θέματα υγείας και ευεξίας. Μάλιστα, τα προκαταρτικά αποτελέσματα έρευνας που διενήργησαν τον Οκτώβριο του 2023 η MyFitnessPal (κορυφαία παγκόσμια εφαρμογή παρακολούθησης διατροφής και τροφίμων) και το Ιρλανδικό Ινστιτούτο Ψηφιακών Επιχειρήσεων στο Dublin City University είναι αποκαλυπτικά, εγείροντας έντονη ανησυχία.

Η μελέτη που βασίστηκε σε απαντήσεις 2.000 millennials και Gen Zers από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία, κατέδειξε πως το 87% των millennials και Gen Z TikTok χρηστών έχουν χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα για συμβουλές διατροφής και υγείας αντί να συμβουλεύονται τους φίλους, την οικογένεια ή τους επαγγελματίες υγείας.

Μάλιστα, παρά τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία που σχετίζονται με ορισμένες δημοφιλείς τάσεις του TikTok, το 30% τις δοκίμασε ούτως ή άλλως, ενώ το 31% δήλωσε ότι είχε βιώσει αρνητικές επιπτώσεις από τις τάσεις της «διατροφής της μόδας». Κι αν τα social media αναδεικνύονται σε «αυθεντία» πόσο πραγματικά επικίνδυνη είναι αυτή η τυφλή εναπόθεση της υγείας και ευεξίας μας σε αυτήν τη νέα κατηγορία «ειδικών» που μόνο καταρτισμένοι και αξιόπιστοι δεν είναι;

Τα επιζήμια «σκουπίδια»

«Φοβάμαι ότι πλέον, ειδικά τα social media παίζουν τον ρόλο που έπαιζε στις πιο παλιές γενιές η τηλεόραση. Το είπε η τηλεόραση, είναι θέσφατο. Το είδα στο TikTok, ισχύει» δηλώνει στο ένθετο «Υγεία» ο Μιχάλης Κεφαλογιάννης, δημοσιογράφος και παρουσιαστής της εκπομπής «Ολα για τη Ζωή μας Vita». Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και η Βάια Λαμπαδιάρη, καθηγήτρια Παθολογίας-Ενδοκρινολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου ΠΓΝ Αττικόν, εξηγώντας τον λόγο για τον οποίο τα νέα μέσα διεισδύουν τόσο άμεσα και αποτελεσματικά στη ζωή των χρηστών νεαρής ηλικίας.

Πολλοί νέοι στρέφονται στα πανίσχυρα και άκρως επιδραστικά social media για πληροφορίες και συμβουλές

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναδεικνύονται σε «αυθεντία» για τους νέους

«Η μετάδοση της πληροφορίας μέσω σύντομων βίντεο είναι πιο αρεστή σε ένα νεανικό κοινό το οποίο έχει πληθώρα δραστηριοτήτων στην καθημερινότητά του και αναζητά συμβουλές μέσω γρήγορων και εύκολων τρόπων, υποτιμώντας, εν τέλει, την αξία της σωστής και δομημένης καθοδήγησης από τον θεράποντα ιατρό και τον διατροφολόγο του». Οπως επισημαίνει άλλωστε και ο έμπειρος δημοσιογράφος σε θέματα υγείας «η πρόσβαση στα social media μέσω των έξυπνων κινητών τηλεφώνων βρίσκεται στο ακροδάχτυλο μας σαν προέκταση του μυαλού και του χεριού μας», εξηγώντας περαιτέρω πως στον ωκεανό του Διαδικτύου «μπορεί να υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες αλλά και πολλά ‘σκουπίδια’», άκρως επιζήμια.

Λανθασμένη χρήση

Η καθηγήτρια Παθολογίας-Ενδοκρινολογίας αναφέρεται επίσης στην αιτιώδη σχέση ανάμεσα στις διαιτητικές τάσεις οι οποίες κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έχουν ως προτεραιότητα την κατάκτηση της «ιδανικής» εξωτερικής εμφάνισης και στα σοβαρά προβλήματα υγείας που προκύπτουν από τη λανθασμένη χρήση σκευασμάτων αλλά και την εφαρμογή επικίνδυνων πρακτικών.

Η ίδια υπογραμμίζει ότι «παραπληροφόρηση για σκευάσματα, συμπληρώματα με μαγικές ιδιότητες, ή ακόμα και φάρμακα για βελτίωση του μεταβολισμού, χωρίς την επίβλεψη ειδικών επιστημόνων, μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας». Από την άλλη, το Διαδίκτυο και οι παγίδες του δεν αφορούν μόνο τους νέους καθώς το Διαδίκτυο αποτελεί το πλέον ιδανικό πεδίο για το στήσιμο μιας απάτης, όπως άλλωστε συνέβη στην περίπτωση του Μιχάλη Κεφαλογιάννη ο οποίος προ τριετίας έπεσε θύμα επιτήδειων.

Οι δράστες προσπάθησαν να προωθήσουν προϊόν αδυνατίσματος αμφιβόλου ποιότητας χρησιμοποιώντας το «πρόσωπό» του, τα «λεγόμενά» του, αλλά κυρίως το επαγγελματικό του κύρος και την εμπιστοσύνη που αποπνέει στο ευρύ κοινό. Οπως ο ίδιος περιγράφει: «Στη δική μου περίπτωση στήθηκε ακόμη και μία συνέντευξη με το πρόσωπό μου, με τη χρήση deepfake video, όπου έλεγα πράγματα τα οποία δεν ίσχυαν. Στην πραγματικότητα, εγώ δεν είχα κάνει ποτέ αυτή τη συνέντευξη. Ολο αυτό είχε γίνει εν αγνοία μου και το έμαθα όταν με πληροφόρησαν σχετικά άνθρωποι που είδαν το βίντεο και με ρώτησαν αν θεωρώ το συγκεκριμένο προϊόν αξιόπιστο ώστε να το προμηθευτούν», διευκρινίζοντας, ωστόσο, πως άνθρωποι περισσότερο υποψιασμένοι και εξοικειωμένοι με το Διαδίκτυο δεν έπεσαν σε αυτήν την παγίδα.

Επιπλέον, ο γνωστός δημοσιογράφος και παρουσιαστής κάνει λόγο για την «εμπορική ηθική» που πρέπει να διαπνέει όσους διαφημίζουν προϊόντα μέσω των social media. «Αν κάποιος δέχεται να διαφημίσει ένα προϊόν για το οποίο δεν είναι σίγουρος και που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε κάποιον άλλον άνθρωπο, πρέπει να το εξετάσει δύο και τρεις φορές πριν το πράξει. Και φυσικά δεν αναφέρομαι σε ανθρώπους που προτείνουν προϊόντα προερχόμενα από μεγάλες εταιρείες και στα οποία έχει πραγματοποιηθεί η απαιτούμενη έρευνα».

Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»