Κλιματική αλλαγή: SOS εκπέμπει ο πλανήτης

SOS εκπέμπει ο πλανήτης, καθώς το ένα μετά το άλλο τα παγκόσμια ρεκόρ θερμοκρασίας καταρρίπτονται. Την Κυριακή 21 και την Δευτέρα 22 Ιουλίου ήταν οι δύο θερμότερες ημέρες που έχουν καταγραφεί στα πακόσμια χρονικά, σύμφωνα με στοιχεία της υπηρεσίας της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή «Κοπέρνικος». Για τα ρεκόρ αυτά, λένε οι επιστήμονες, ευθύνεται η κλιματική αλλαγή η οποία υποκινείται από την καύση των ορυκτών καυσίμων.

Συγκεκριμένα, την Κυριακή, η μέση θερμοκρασία του αέρα στην επιφάνεια έφτασε τους 17,09C (62,76F). Η μέτρηση ξεπέρασε το προηγούμενο ρεκόρ των 17,08C (62,74F) που σημειώθηκε στις 6 Ιουλίου πέρυσι, αλλά οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι η διαφορά δεν είναι στατιστικά διακριτή. Η Δευτέρα 22 Ιουλίου ήταν η δεύτερη συναπτή θερμότερη ημέρα, ξεπερνώντας κατά ελάχιστα την Κυριακή 21 Ιουλίου που έλαβε τα πρωτεία.

Σημειώνεται ότι η μέση παγκόσμια θερμοκρασία του επιφανειακού αέρα έφθασε την Δευτέρα στους 17,15 βαθμούς Κελσίου–0,06 βαθμούς υψηλότερη σε σχέση με το ρεκόρ της Κυριακής, σύμφωνα με την Υπηρεσία, η οποία καταγράφει αυτές τις τάσεις από το 1940. Το προηγούμενο ρεκόρ που είχε καταρριφθεί ήταν για τέσσερις συναπτές ημέρες στις αρχές Ιουλίου του 2023. Πριν από αυτό η θερμότερη ημέρα είχε σημειωθεί τον Αύγουστο του 2016.

«Βρισκόμαστε σε πραγματικά αχαρτογράφητο έδαφος»

«Αυτό που πραγματικά εντυπωσιάζει είναι το πόσο μεγάλη είναι η διαφορά μεταξύ της θερμοκρασίας των τελευταίων 13 μηνών και των προηγούμενων ρεκόρ θερμοκρασίας», δήλωσε ο διευθυντής του Copernicus, Carlo Buontempo. «Βρισκόμαστε τώρα σε πραγματικά αχαρτογράφητο έδαφος – και καθώς το κλίμα συνεχίζει να θερμαίνεται, είναι βέβαιο ότι θα δούμε νέα ρεκόρ να καταρρίπτονται τους επόμενους μήνες και χρόνια».

Η διαπίστωση έρχεται καθώς μεγάλα τμήματα του κόσμου ψήνονται από τιμωρητική ζέστη. Ο ζεστός καιρός τροφοδοτεί πυρκαγιές που καίνε τα σπίτια και πυροδοτεί σιωπηλά κύματα μαζικής θνησιμότητας που διαχέονται σε νοσοκομειακούς θαλάμους και γηροκομεία.

Ο Zeke Hausfather, κλιματολόγος που εργάζεται στο πρόγραμμα δεδομένων Berkeley Earth, δήλωσε ότι το ρεκόρ είναι «σίγουρα ένα ανησυχητικό σημάδι» μετά από 13 μήνες ρεκόρ και ότι θα πρέπει να εμφανιστεί σε σύνολα δεδομένων από άλλες ερευνητικές ομάδες. «Κάνει επίσης ακόμη πιο πιθανό το 2024 να ξεπεράσει το 2023 ως το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί».

Το φαινόμενο La Niña – Ποιος ευθύνεται για τις υψηλές θερμοκρασίες

Η ραγδαία άνοδος θερμοκρασίας του πλανήτη αναμένεται να επιβραδυνθεί αργότερα φέτος, τουλάχιστον για λίγο, αν ένα ισχυρό καιρικό πρότυπο μετατοπιστεί από την ουδέτερη κατάσταση σε μια ψυχρότερη φάση, γνωστή ως La Niña. Αλλά η υποκείμενη τάση της παγκόσμιας θέρμανσης θα παραμείνει όσο οι άνθρωποι διοχετεύουν στην ατμόσφαιρα αέρια που δρουν σαν θερμοκήπιο.

Ο καθηγητής Peter Thorne, διευθυντής του κέντρου Icarus στο Πανεπιστήμιο Maynooth της Ιρλανδίας και συν-συγγραφέας της έκθεσης της IPCC που διαπίστωσε ότι η ανθρωπότητα ευθύνεται για όλη την παρατηρούμενη άνοδο της θερμοκρασίας από τη δεκαετία του 1850, δήλωσε ότι το ρεκόρ της Κυριακής μπορεί μια μέρα να θεωρηθεί «ανώμαλα ψυχρό», αν ο κόσμος δεν φτάσει γρήγορα σε καθαρές μηδενικές εκπομπές.

«Μόνο μια γρήγορη ματιά στο φάσμα των γεγονότων που συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο αυτή τη στιγμή – πυρκαγιές, πλημμύρες, καύσωνες – μας λέει ότι δεν είμαστε ούτε κατά διάνοια προετοιμασμένοι για τα ακραία φαινόμενα που μας έφερε αυτός ο θερμότερος κόσμος», είπε. «Είμαστε ακόμη λιγότερο προετοιμασμένοι για αυτό που πρόκειται να έρθει».

Στο χείλος του γκρεμού

Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Copernicus διαπίστωσε ότι ο κόσμος είχε καεί για 12 συνεχόμενους μήνες σε θερμοκρασίες 1,5C (2,7F) ή περισσότερο μεγαλύτερες από το μέσο όρο τους πριν από την εποχή των ορυκτών καυσίμων.

Αν και ένα μόνο έτος τέτοιας ζέστης δεν σημαίνει ότι οι παγκόσμιοι ηγέτες απέτυχαν να σταματήσουν τη θέρμανση του πλανήτη κατά 1,5C μέχρι το τέλος του αιώνα – ένας στόχος που μετριέται σε δεκαετίες και όχι σε μεμονωμένα έτη – ωθεί περισσότερους ανθρώπους και οικοσυστήματα στο χείλος του γκρεμού.

Η παγκόσμια θέρμανση έχει ήδη φτάσει τους 1,3C και οι τρέχουσες πολιτικές αναμένεται να την ωθήσουν στους 2,5C. Η διαφορά στην ταλαιπωρία είναι συγκρίσιμη με το πώς αντιδρά το ανθρώπινο σώμα σε έναν πυρετό, με μικρές μετατοπίσεις στη θερμοκρασία του σώματος που σημαίνουν τη διαφορά μεταξύ δυσφορίας και θανάτου.

«Η διατήρηση των μεταβολών της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 1,5C δεν είναι αδύνατη, αλλά μοιάζει με απελπισμένο εγχείρημα», δήλωσε η καθηγήτρια Vanesa Castán Broto, συγγραφέας της IPCC, η οποία ηγείται ερευνητικής ομάδας για την κλιματική αστικοποίηση στο Πανεπιστήμιο του Sheffield. «Μερικές φορές, είναι σαν να ξυπνάς θαμμένος [κάτω από] το έδαφος: καθαρή φρίκη».

Ποια μέτρα πρέπει να λάβει η παγκόσμια κοινότητα

Οι χάρτες της IPCC και του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) δείχνουν ότι απαιτούνται απότομες περικοπές στη ζήτηση ορυκτών καυσίμων για να επιτευχθούν καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι – η οποία υπέθεσε πιο ρεαλιστικά επίπεδα απομάκρυνσης του διοξειδίου του άνθρακα σε σχέση με προηγούμενες μελέτες – διαπίστωσε ότι μεταξύ 2020 και 2050, η προσφορά άνθρακα θα πρέπει να μειωθεί κατά 99%, πετρελαίου κατά 70% και φυσικού αερίου κατά 84% για να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι.

Ένας άνθρωπος που θάβεται ζωντανός θα μπορούσε ακόμα να προσπαθήσει να σκάψει για να βγει έξω, δήλωσε ο Broto. «Μπορεί να αισθάνεται απελπιστικό, αλλά μπορείτε πάντα να πάρετε λίγο χώμα μακριά». Όταν τα δάχτυλά σας αγγίζουν μαλακό έδαφος και διαπερνούν τον καθαρό αέρα, είπε, «έτσι θα νιώσουμε όταν θα ξέρουμε ότι καταφέραμε να μετριάσουμε τις εκπομπές μας, να αφήσουμε τον άνθρακα [στο] έδαφος και να διατηρήσουμε έναν βιώσιμο πλανήτη».