Ολυμπιακοί Αγώνες 2024: Η μεγάλη γιορτή του αθλητισμού στα «δίχτυα» της (γεω)πολιτικής

Αποτελεί παράδοση, κάθε φορά που διεξάγονται Ολυμπιακοί Αγώνες,  οι διοργανώτριες αρχές να διακηρύττουν ότι η πολιτική δεν έχει θέση στη μεγάλη γιορτή του αθλητισμού.

Σε μια επαναλαμβανόμενη ανακοίνωση, δε, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) δημοσιεύει «δήλωση κατά της πολιτικοποίησης του αθλητισμού».

«Η θέση αυτή αποτελεί θεμελιώδη αρχή του Ολυμπιακού Χάρτη», επισημαίνει.

«Η ΔΟΕ προτρέπει σθεναρά όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη του Ολυμπιακού Κινήματος και όλες τις κυβερνήσεις να απορρίψουν οποιαδήποτε συμμετοχή και υποστήριξη σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία σκοπεύει να πολιτικοποιήσει πλήρως τον διεθνή αθλητισμό».

Η φετινή για τους Ολυμπιακούς Αγώνες «Παρίσι 2024» δημοσιοποιήθηκε τον περασμένο Μάρτιο, ενόσω ο πόλεμος για την Ουκρανία μαινόταν για τρίτο χρόνο και συνεχιζόταν η πολύμηνη αιματοχυσία στη μαρτυρική Λωρίδα της Γάζας από τον πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.

Πρόκειται για τις δύο μεγαλύτερες εν εξελίξει ένοπλες συγκρούσεις στον πλανήτη, που παραμένουν χωρίς ορατό τέλος.

Προφανώς δεν είναι οι μοναδικές.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024 έχουν πλέον επισκιαστεί και από την πολιτική αναταραχή στην ίδια τη Γαλλία, στον απόηχο των πρόσφατων πρόωρων βουλευτικών εκλογών που προκήρυξε ο πρόεδρος Μακρόν.

Παραμονές της τελετής έναρξης, ο Εμανουέλ Μακρόν ζήτησε «ολυμπιακή και πολιτική εκεχειρία».

«Δεν παίζουμε πολιτική με τους Ολυμπιακούς Αγώνες», διακήρυξε, παρά το γεγονός ότι τους επικαλέστηκε ο ίδιος ως λόγο για να παρατείνει τη θητεία της υπηρεσιακής κυβέρνησης που έχει διορίσει, καλώντας εκ νέου τα κόμματα στην κατακερματισμένη νέα Εθνοσυνέλευση «σε συμβιβασμούς».

Κατά τα λοιπά, με φόντο τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας,  υποσχέθηκε Ολυμπιακούς Αγώνες που θα είναι «μοναδικοί»…

Γάλλοι στρατιώτες σε περιπολία μπροστά από τον Πύργο του Άιφελ, στο πλαίσιο των αυξημένων μέτρων ασφαλείας στο Παρίσι για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων (REUTERS/Kai Pfaffenbach)

Ολυμπιακό ιδεώδες με «σκιές»

Παρά τη συνήθη συμπεριφορά των επισήμων ότι μπορούν να γίνουν… μαγικά, οι Ολυμπιακοί Αγώνες γίνονται πάντα με φόντο τη διεθνή πολιτική.

Συχνά, δε, προκαλούν κύματα εθνικισμού στις χώρες που συμμετέχουν και έχουν στο παρελθόν χρησιμοποιηθεί πολλές φορές ως «βήμα» επίδειξης εθνικής υπεροχής από διάφορες χώρες και κυβερνήσεις.

Στους φετινούς Αγώνες -τους πρώτους που διεξάγονται μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία- η ΔΟΕ αποφάσισε να επιτρέψει σε Ρώσους και Λευκορώσους αθλητές να συμμετέχουν στο Παρίσι μόνο ως μεμονωμένοι αθλητές, υπό ουδέτερη σημαία.

Απέρριψε αντίθετα εκκλήσεις να μην επιτραπεί η συμμετοχή του Ισραήλ στους Αγώνες, λόγω της αιματοχυσίας και της ανθρωπιστικής καταστροφής των Παλαιστινίων στη Γάζα.

Όχι τυχαία, το ήδη υψηλό επίπεδο ασφάλειας που απαιτείται για αθλητικές εκδηλώσεις αυτού του μεγέθους έχει αυξηθεί δραματικά στο Παρίσι.

Μοιραία στη σκέψη πολλών έρχονται οι τρομερές εικόνες των Ολυμπιακών Αγώνων του 1972 και στη Σφαγή του Μονάχου, με την αιματηρή κατάληξη της ομηρίας-θρίλερ έντεκα Ισραηλινών αθλητών από κομάντο της ένοπλης παλαιστινιακής οργάνωσης Μαύρος Σεπτέμβρης.

Στο φόντο της τραγωδίας ήταν μια Μέση Ανατολή που θύμιζε καζάνι που βράζει.

Η επιδίωξη διεθνοποίησης του παλαιστινιακού ζητήματος.

Αλλά και οι οικτρά λανθασμένοι χειρισμοί των γερμανικών αρχών, που οδήγησαν σε ναυάγιο την επιδίωξη του Βερολίνου να βελτιώσει το διεθνές προφίλ του μέσα από τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες σε γερμανικά εδάφη, μετά από εκείνους του 1936 επί Χίλτερ.

«Διπλά πρότυπα»;

Οι πόλεμοι στην Ουκρανία και στη Λωρίδα της Γάζας έχουν ρίξει ήδη βαριά σκιά στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι.

«Οι Ισραηλινοί αθλητές είναι ευπρόσδεκτοι» και «πρέπει να μπορούν να αγωνιστούν με τα εθνικά τους χρώματα», τόνισε ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, αντικρούοντας τις εκκλήσεις της Παλαιστίνης, του Ιράν, αλλά και εντός της ίδιας της Γαλλίας για αποκλεισμό του Ισραήλ από τους Αγώνες, λόγω του συνεχιζόμενου μακελειού στη Γάζα.

Η Παλαιστινιακή Ολυμπιακή Επιτροπή (POC) το έκανε επίσημα, καταθέτοντας τη Δευτέρα σχετικό αίτημα στον Γερμανό πρόεδρο της ΔΟΕ -και χρυσό Ολυμπιονίκη- Τόμας Μπαχ, ενώ ανάλογη έκκληση έγινε και προς τον Τζιάνι Ινφαντίνο, τον πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (FIFA).

Το Ισραήλ, αναφέρεται στην επιστολή, παραβίασε την Ολυμπιακή Εκεχειρία που κήρυξε η ΔΟΕ με φονικούς βομβαρδισμούς στη Γάζα.

Μεταξύ των περίπου 39.000 νεκρών Παλαιστινίους στους εννέα μήνες του πολέμου στη Γάζα, συγκαταλέγονται περίπου 400 αθλητές, προσθέτει.

Η ΔΟΕ και η FIFA «έχουν ενεργήσει στο παρελθόν αποφασιστικά κατά των παραβιάσεων της Ολυμπιακής Εκεχειρίας», υπογραμμίζεται, με επισήμανση «της αναστολής από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή της συμμετοχής των ρωσικών ομάδων, ως απάντηση στην εισβολή στην Ουκρανία».

Η POC, που εκπροσωπείται από οκτώ αθλητές στο Παρίσι, ζητά από τη ΔΟΕ να «εφαρμόσει το ίδιο πρότυπο για το Ισραήλ».

Δεν συνέβη.

Σε τηλεοπτική συνέντευξή του δύο 24ωρα μετά το αίτημα της POC, αντίθετα, ο Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, θα ήταν ευπρόσδεκτος στην Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι -αν και ο ίδιος, επεσήμανε, διαφωνεί με την πολιτική του.

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, συνομιλεί με αθλητές κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο Stade Tour Eiffel στο Παρίσι, στις 24 Ιουλίου (CHRISTOPHE PETIT TESSON/Pool via REUTERS)

Νεο-ψυχροπολεμικό σκηνικό

Η ΔΟΕ εν τω μεταξύ έχει ήδη καταγγείλει ως «πολιτική πράξη που παραβιάζει την Ολυμπιακή Χάρτα» το σχέδιο της Ρωσίας να διοργανώσει το προσεχή Σεπτέμβριο τους πρώτους «Θερινούς Αγώνες Φιλίας» στη Μόσχα και στο Γιεκατερίνμπουργκ και «Χειμερινούς Αγώνες Φιλίας» το 2026 στο Σότσι.

Διαφημίζονται ως μια πολυ-αθλητική διοργάνωση, υπό την «Διεθνή Ένωση Φιλίας» (IFA), που ίδρυσε και χρηματοδότησε η Μόσχα σε απάντηση του αποκλεισμού Ρώσων και Λευκορώσων αθλητών από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού.

«Σε αντίθεση με τις Θεμελιώδεις Αρχές της Ολυμπιακής Χάρτας και τα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, η ρωσική κυβέρνηση σκοπεύει να διοργανώσει αθλητικές εκδηλώσεις στη Ρωσία με αμιγώς πολιτικό κίνητρο», επισημαίνει στη σχετική ανακοίνωση η ΔΟΕ.

Όπως δείχνει να διαμορφώνεται, η κατάσταση αυτή θυμίζει τις εποχές του Ψυχρού Πολέμου, με τα εκατέρωθεν μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων του 1980 στη Μόσχα και του 1984 στο Λος Άντζελες.

Αφορμή ήταν η εισβολή των σοβιετικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν το 1979, με τον Αμερικανό τότε πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ να καλεί την επόμενη χρονιά -εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ- σε δυτικό μποϊκοτάζ των Αγώνων στη Μόσχα.

Το Ανατολικό Μπλοκ ανταπέδωσε μια τετραετία μετά, με αποχή από τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Λος Άντζελες όλων των κρατών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, πλην της Ρουμανίας.

«Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ο καθρέφτης της τρέχουσας πραγματικότητας στη διεθνή πολιτική», παρατηρεί ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, Ραλφ Κάρτερ.

Το γεγονός ότι στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936 κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια ένας Αφροαμερικανός, ο Τζέσε Όουενς, «δεν άλλαξε τον ρατσισμό του Αδόλφου Χίτλερ», επισημαίνει.

Επίσης «το μποϊκοτάζ του 1980 στους Αγώνες της Μόσχας δεν είχε ως αποτέλεσμα την αποχώρηση των Σοβιετικών από το Αφγανιστάν».

«Εν ολίγοις», εκτιμά, «οι Ολυμπιακοί Αγώνες έχουν μικρό αντίκτυπο στην παγκόσμια πολιτική σκηνή».

Παραμένουν ωστόσο μια «γιγάντια οθόνη», στην οποία εμφανίζονται σχεδόν όλα τα προβλήματα του κόσμου.