Ο ρόλος της επιβράβευσης στην ενίσχυση ή εξάλειψη συμπεριφορών του σκύλου

Πολύτιμος σύμμαχος είναι η επιβράβευση στην εκπαίδευση του σκύλου, καθώς ενισχύει επιθυμητές συμπεριφορές, αλλά και εξαλείφει ανεπιθύμητες.

«Οι σκύλοι έχουν την τάση να επαναλαμβάνουν τις συμπεριφορές που επιβραβεύονται. Ουσιαστικά, την επιβράβευση τη χρησιμοποιούμε για να κάνουν επαναλήψεις σε επιθυμητές συμπεριφορές.

Η επιβράβευση μπορεί να γίνει μέσω του φαγητού, του παιχνιδιού, του χαδιού κ.ά.

Όλα αυτά στην εκπαίδευση του σκύλου ονομάζονται ενισχυτές. Επειδή οι ενισχυτές, που χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε, διαφέρουν από σκύλο σε σκύλο, καλό είναι να παρατηρήσουμε τι προτιμά ο σκύλος μας. Και να το εντάξουμε στην εκπαίδευσή του, επισημαίνει η επαγγελματίας εκπαιδεύτρια σκύλων, Κωνσταντίνα Ντέτσικα.

Η λιχουδιά είναι ένας από τους τρόπους εκπαίδευσης, καθώς αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο εκμάθησης για τον σκύλο

Για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα, όπως επισημαίνει η κα Ντέτσικα, μπορούμε να εναλλάσσουμε τους ενισχυτές. Για παράδειγμα, εάν χρησιμοποιούμε λιχουδιά, μπορούμε να αλλάζουμε τακτικά το είδος της, για να κρατάμε το ενδιαφέρον του σκύλου.

Πότε χρησιμοποιούμε την επιβράβευση

Η λιχουδιά είναι ένας από τους τρόπους εκπαίδευσης, καθώς αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο εκμάθησης για τον σκύλο.
«Αν, για παράδειγμα, προσπαθώ να διδάξω στο σκυλάκι μου την εντολή «Κάτσε», και κάθε φορά που κάθεται του δίνω μία λιχουδιά, εκείνο συνδυάζει τη συμπεριφορά αυτή με την επιβράβευση. Και την επαναλαμβάνει. Καλό είναι, να δώσουμε στο σκυλάκι την επιβράβευση μόνο όταν έχει εκτελέσει την εντολή με απόλυτη επιτυχία. Η επιβράβευση πρέπει να δίνεται αμέσως μετά την ολοκλήρωση της εντολής. Για να συνδέσει την επιθυμητή συμπεριφορά με την επιβράβευση», διευκρινίζει η κα Ντέτσικα.

Όταν πια έχουμε κάνει πολλές επαναλήψεις, σύμφωνα με την κα Ντέτσικα, και έχει καταλάβει ακριβώς τι του ζητάμε, μειώνουμε σταδιακά τη συχνότητα της επιβράβευσης.

Εξηγεί ότι μπορούμε να επιβραβεύουμε το σκυλί μας σε κάθε τρία «Κάτσε», και όχι κάθε φορά που εκτελεί την εντολή. Έτσι, σταδιακά θα καταφέρουμε να σταματήσουμε να του δίνουμε λιχουδιές. Αλλά θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε την επιθυμητή συμπεριφορά.

«Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη λιχουδιά ή το παιχνίδι, τόσο για να καθοδηγήσουμε το σκυλί για να κάνει αυτό που του ζητάμε, όσο και για να το επιβραβεύσουμε. Έτσι, θα επαναλάβει αρκετές φορές την επιθυμητή συμπεριφορά, ώστε να παγιωθεί.

Όταν ολοκληρώσουμε τη διαδικασία για την εντολή «Κάτσε» και θέλουμε, για παράδειγμα, να περάσουμε στην επόμενη εντολή «Ξάπλωσε», ξεκινάμε να επιβραβεύουμε συνεχόμενα μόνο την νέα εντολή».

Εάν δούμε στην πορεία ότι το σκυλάκι μας δυσκολεύεται να εκτελέσει μια εντολή που ήδη γνωρίζει, επαναφέρουμε τη λιχουδιά», τονίζει η εκπαιδεύτρια.

Πώς αποφεύγουμε να ενισχύσουμε μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά

Οι σκύλοι επαναλαμβάνουν τις επιθυμητές συμπεριφορές που επιβραβεύονται, λέει η εκπαιδεύτρια, αλλά κάνουν το ίδιο και με τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Αν, για παράδειγμα, το σκυλάκι μας γαβγίζει την ώρα που σερβίρουμε το φαγητό του, και εμείς ακουμπήσουμε το πιάτο στο πάτωμα, επιβραβεύουμε την ένταση του. Και είναι πολύ πιθανό, κάθε φορά που ξέρει ότι είναι η ώρα του φαγητού, να έχει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά. Δηλαδή, το γάβγισμα.

Προκειμένου να ηρεμήσουμε τον σκύλο μας, όταν έχει μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, όπως λέει η εκπαιδεύτρια, καλό είναι να αποφεύγουμε να δίνουμε φαγητό ή παιχνίδι.

«Μπορούμε να εκπαιδεύσουμε το σκυλάκι μας να περιμένει με ηρεμία το φαγητό του. Δηλαδή, σε θέση «Κάτσε», «Ξάπλα», ή «Μείνε». Και αφού παραμείνει ήρεμο, τοποθετούμε το πιάτο στο πάτωμα και το αφήνουμε να φάει», προτείνει η κα Ντέτσικα.

Ιδανικά, όπως υποστηρίζει, θα πρέπει να δουλεύουμε με πρόληψη. Για παράδειγμα, το σκυλάκι μας γαβγίζει στα άλλα όταν τα συναντά στον δρόμο. Το ιδανικό είναι, να τα δούμε πρώτοι εμείς και να βάλουμε το σκυλάκι μας σε μια θέση ηρεμίας («Κάτσε», «Ξάπλα», «Μείνε»). Όσο παραμένει ήρεμο, το επιβραβεύουμε (λιχουδιά, παιχνίδι, χάδι, μπράβο).

Η κα Ντέτσικα διευκρινίζει ότι, όσο ο άγνωστος σκύλος παραμένει στο οπτικό μας πεδίο, τόσο διαρκεί και η επιβράβευση, αφού παραμένει ήρεμο. Σε αυτή την περίπτωση, τονίζει, βοηθάει ιδιαίτερα να γνωρίζει πολύ καλά τη βασική υπακοή.

Συμβουλή

Τέλος, η κα Ντέτσικα τονίζει: «Τις περισσότερες φορές τα προβλήματα συμπεριφοράς είναι αρκετά πολύπλοκα. Γι’ αυτό, καλό είναι να συμβουλευόμαστε έναν επαγγελματία εκπαιδευτή σκύλων, που θα μας υποδείξει την κατάλληλη μέθοδο».

*Η κυρία Κωνσταντίνα Ντέτσικα το 2020 παρακολούθησε το πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών functional dog training του Γιώργου Κυριακού. 

Έκτοτε, εργάζεται ως επαγγελματίας εκπαιδεύτρια και, παράλληλα, παραδίδει μαθήματα σε νέους εκπαιδευτές της σχολής.

Και, όπως λέει: «Η αγάπη μου για τα σκυλιά ήταν πολύ έντονη από την παιδική μου ηλικία. Ένα πρόβλημα συμπεριφοράς του σκύλου μου, όμως, ήταν η αφορμή για να μάθω περισσότερα για την ψυχολογία και τον τρόπο σκέψης των σκύλων.

Όνειρο μου είναι να δουλέψω το κομμάτι των σκύλων – θεραπευτών για άτομα στο φάσμα του αυτισμού».