Με τον αυξανόμενο κίνδυνο της ανόδου του αυταρχισμού και τη δημοκρατία σε υποχώρηση σε πολλά μέρη του κόσμου, οι πολίτες ψήφισαν ήδη ή πρόκειται να ψηφίσουν στις εκλογές που γίνονται συνολικά σε 84 χώρες εντός του 2024.

Σύμφωνα με ορισμένες μετρήσεις, η πολιτική ελευθερία έχει συρρικνωθεί, ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν κάτω από αυταρχικές κυβερνήσεις ή στρατιωτικά καθεστώτα έχει αυξηθεί. Την προσεχή Κυριακή, ο λαός της Βενεζουέλας θα προσέλθει στις κάλπες σε μια εκλογική διαδικασία που απέχει πολύ από το να είναι ελεύθερη ή δίκαιη, αλλά μπορεί να δώσει στους ψηφοφόρους την ευκαιρία να δείξουν την αποδοκιμασία τους για το καθεστώς Μαδούρο, που για πολλούς είναι διεφθαρμένο και αντιδημοφιλές.

Πρόκειται αναμφισβήτητα για τη «χρονιά των εκλογών», όπως έχει ονομαστεί το 2024, σε αναγνώριση του γεγονότος ότι θα προσέλθουν στις κάλπες έθνη που περιλαμβάνουν τον μισό πληθυσμό του πλανήτη.

Μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η δημοκρατία, αν και υπό αμφισβήτηση, δεν έχει ηττηθεί. Ένας αριθμός-ρεκόρ ανθρώπων μπόρεσε να ψηφίσει. Και διάφορες έρευνες δείχνουν ότι η δημοκρατία παραμένει μακράν η προτιμώμενη μορφή διακυβέρνησης από τους περισσότερους ανθρώπους – συμπεριλαμβανομένων, ή ειδικά, εκείνων που ζουν σε χώρες όπου δεν υπάρχει.

Εκλογές το 2024 για τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό

Στον χάρτη που ακολουθεί, αποτυπώνονται με σκούρο μπλε χρώμα οι χώρες στις οποίες πρόκειται να γίνουν εκλογές μέχρι το τέλος του 2024. Με γαλάζιο χρώμα, οι χώρες όπου έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι εκλογές.

Συνολικά, έγιναν ή θα γίνουν εκλογικές αναμετήσεις σε 84 χώρες (συμπεριλαμβανομένων των ευρωεκλογών στα 27 κράτη – μέλη της ΕΕ).

Σε έρευνα που διεξήχθη πέρυσι σε 24 χώρες από το Pew Research Center διαπιστώθηκε ότι η συντριπτική πλειοψηφία υποστηρίζει τη δημοκρατία, χαρακτηρίζοντάς την «καλό» ή «πολύ καλό» σύστημα. Οι συντριπτικές πλειοψηφίες διαφωνούσαν με το μονοπρόσωπο πολίτευμα (71%) και τα στρατιωτικά καθεστώτα (83%).

Στην Αφρική, την ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή του κόσμου με τον νεότερο πληθυσμό, μια έρευνα του Afrobarometer που διεξήχθη μεταξύ 2021 και 2023, έδειξε ότι τα δύο τρίτα των ανθρώπων προτιμούν τη δημοκρατία έναντι οποιασδήποτε άλλης μορφής διακυβέρνησης, ενώ κατηγορούν τους ηγέτες τους για την αποτυχία να την υλοποιήσουν. Το Ασιατικό Βαρόμετρο διαπίστωσε παρόμοια συναισθήματα μεταξύ των Ανατολικοασιατών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ζουν σε μονοκομματικά κράτη.

Πολιτική βία αμαύρωσε πολλές εκλογές

Σίγουρα, η βία έχει αμαυρώσει πολλές εκλογές. Στο Μεξικό καταγράφηκαν περισσότερα από 300 περιστατικά βίας με στόχο τους υποψηφίους ή τους υποστηρικτές τους. Η Ινδία είδε ένα κύμα εθνοτικής βίας, η Νότια Αφρική ένα κύμα δολοφονιών σε τοπικό επίπεδο. Υποψήφιοι δέχθηκαν επιθέσεις κατά την προεκλογική τους εκστρατεία στις βουλευτικές εκλογές της Γαλλίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες έγινε απόπειρα δολοφονίας κατά του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.

Η πολιτική βία είναι αντίθετη με τις αξίες της ανοιχτής συζήτησης και της ειρηνικής μεταβίβασης της εξουσίας που στηρίζουν τη δημοκρατία. Οι Αρχές παντού έχουν την ευθύνη να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους να ψηφίσουν και οι υποψήφιοι να κάνουν προεκλογική εκστρατεία, ελεύθερα και χωρίς εκφοβισμό.

Πολλές εκλογές φέτος, που ήδη διεξήχθησαν ή προγραμματίστηκαν, δεν ήταν ελεύθερες και δίκαιες, αλλά δημοκρατικά προσωπεία, κατασκευασμένα έτσι ώστε οι απολυταρχικοί να μπορούν να διατηρήσουν την εξουσία με μια ψεύτικη επίφαση λαϊκής υποστήριξης.

Η Ρωσία και η Λευκορωσία έρχονται αμέσως στο μυαλό μας, σημειώνει η Washington Post, για να υπογραμμίσει χαρακτηριστικά πως, ακόμα κι έτσι, η υποκρισία είναι το κομπλιμέντο που κάνει η κακία στην αρετή. Και το γεγονός ότι οι απολυταρχίες αισθάνονται αναγκασμένες να διεξάγουν εκλογές δείχνει, με έναν ύπουλο αλλά σαφή τρόπο, ότι η λαϊκή συναίνεση είναι η μόνη διεθνώς αποδεκτή πηγή πολιτικής νομιμότητας.

Μόνο το 52% των φετινών εκλογών διεξάγονται σε «ελεύθερες» χώρες

Στις εκλογικές αναμετρήσεις όπου τα καθεστώτα δεν χειραγώγησαν τα αποτελέσματα ή δεν κατέστειλαν την αντιπολίτευση, οι εκλογές έφεραν κάποιες εκπλήξεις. Οι ψηφοφόροι απαίτησαν από τους κυβερνώντες λογοδοσία για τις πράξεις τους. Δίνοντας μια επιλογή, έδειξαν ότι ήθελαν περισσότερη ελευθερία, όχι λιγότερη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην Ινδία, τη μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου, τα 640 εκατομμύρια ψηφοφόροι της χώρας διέψευσαν τις προβλέψεις για μια σαρωτική νίκη του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι, αφαιρώντας από το κόμμα Μπαρατίγια Τζανάτα την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.

Η δημοκρατία δεν είναι ένα τέλειο σύστημα, αλλά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, πεισματικά – και σοφά – την προτιμούν από τις «εναλλακτικές» λύσεις

Αυτό έγινε τουλάχιστον εν μέρει ως αντίδραση στην καταστολή της κοινωνίας των πολιτών από τον Μόντι και στη δίωξη της μουσουλμανικής μειονότητας της χώρας.

Τον Απρίλιο, οι Τούρκοι αποδοκίμασαν έντονα τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις τοπικές εκλογές, με το Ρεπουμπλικανικό κόμμα να κερδίζει τους περισσότερους και μεγαλύτερους δήμους, συμπεριλαμβανομένων αυτών της Κωνσταντινούπολης, Άγκυρας και Σμύρνης.

Οι αυστηρά ελεγχόμενες προεδρικές εκλογές του Ιράν αυτό το καλοκαίρι δεν αποτέλεσαν απειλή για τους θεοκράτες που πραγματικά κυβερνούν. Η συμμετοχή έπεσε σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ.

Παρόλα αυτά, όσοι ψήφισαν κατέγραψαν τη δυσαρέσκειά τους για το status quo: ένας υποψήφιος που υποσχόταν ένα πιο ανοιχτό διαδίκτυο και περισσότερη ελευθερία για τις γυναίκες, ο Μασούντ Πεζεσκιάν, νίκησε έναν υπερσυντηρητικό αντίπαλο.

Μεγάλες αλλαγές στην Αφρική

Η Αφρική γνώρισε δύο μεγάλες αλλαγές με δυνητικά ευρύ αντίκτυπο στην ήπειρο. Στη Σενεγάλη, ο πρόεδρος Macky Sall καθυστέρησε την ψηφοφορία και ήλπιζε να εξασφαλίσει μια εκλογική νίκη για τον διάδοχό του, τον Amadou Ba, τον οποίο είχε επιλέξει ο ίδιος – αντ’ αυτού, οι ψηφοφόροι επέλεξαν ως νέο πρόεδρο της χώρας τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης Bassirou Diomaye Faye, ο οποίος μόλις πρόσφατα απελευθερώθηκε από τη φυλακή. Αυτή ήταν μια νίκη της δημοκρατίας, σε μια περιοχή γνωστή για πραξικοπήματα και κυβερνήσεις υπό την ηγεσία του στρατού.

Και στη Νότια Αφρική, οι ψηφοφόροι που είχαν βαρεθεί την εκτεταμένη διαφθορά, την ανεργία, την εγκληματικότητα και την έλλειψη αξιόπιστων υπηρεσιών, όπως η ηλεκτρική ενέργεια και το νερό, αρνήθηκαν στο κυβερνών Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο την πλειοψηφία, αναγκάζοντάς το να μοιραστεί την εξουσία με άλλα κόμματα για πρώτη φορά στην 30ετή ιστορία της χώρας μετά το απαρτχάιντ.

Στο Μεξικό και την Ινδονησία, οι πρόεδροι με περιορισμένη θητεία μπόρεσαν να μεταβιβάσουν την εξουσία σε χρισμένους διαδόχους, σε εκλογές που γενικά θεωρούνται ελεύθερες και δίκαιες. Οι τοπικές συνθήκες διαφέρουν. Όμως, ο πρόεδρος της Ινδονησίας Joko Widodo και ο πρόεδρος του Μεξικού, Andrés Manuel López Obrador, είχαν κερδίσει και οι δύο δημοτικότητα επειδή θεωρούνταν από τους υποστηρικτές τους αποτελεσματικοί στην παροχή βασικών υπηρεσιών και – δικαίως ή αδίκως – ως φορείς αλλαγής που υπερασπίζονται τους φτωχούς έναντι της ελίτ.

Μια ιστορία δημοκρατικής ανθεκτικότητας

Το Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα της Ταϊβάν διατήρησε την προεδρία με την εκλογή του Lai Ching-te. Οι ψηφοφόροι της Ταϊβάν αντιστάθηκαν στη μαζική εκστρατεία εκφοβισμού τους από την Κίνα και στη διάδοση πολιτικής παραπληροφόρησης.

Εν τέλει και παρότι η δημοκρατία παγκοσμίως παραμένει υπό αμφισβήτηση από την αυξανόμενη ανελευθερία και τον αυταρχισμό, η ιστορία στα μισά της φετινής χρονιάς είναι μια ιστορία ανθεκτικότητας.

Η δημοκρατία δεν είναι ένα τέλειο σύστημα, αλλά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, πεισματικά – και σοφά – την προτιμούν από τις «εναλλακτικές» λύσεις.

Headlines