Το στοίχημα των 10 τρισ. ευρώ: Το σχέδιο των Ευρωπαίων για την ανάκαμψη της οικονομίας

Τα τελευταία χρόνια, η ευρωπαϊκή οικονομία δεν έχει καταφέρει να επιτύχει σημαντική μεγέθυνση. Συγκριτικά με την αμερικανική οικονομία που επεκτείνεται, η Ευρώπη παραμένει στάσιμη. Τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η ευρωζώνη σημείωσε μεγέθυνση 0,3% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, σηματοδοτώντας την πρώτη σημαντική μεγέθυνση μετά από έξι συνεχόμενα τρίμηνα ύφεσης.

Από την άλλη πλευρά, ο πληθωρισμός, που αποτελούσε απειλή για την ευρωπαϊκή οικονομία, έχει περιοριστεί. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των τιμών στη ζώνη του ευρώ παρέμεινε σταθερός στο 2,4% τον Απρίλιο, κοντά στο στόχο της ΕΚΤ. Ο πυρήνας του πληθωρισμού, που εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές τροφίμων και ενέργειας, μειώθηκε από 2,9% σε 2,7%. Είναι ενθαρρυντικό ότι αυτός ο περιορισμός του πληθωρισμού επιτεύχθηκε χωρίς να αυξηθεί η ανεργία, η οποία παραμένει στο 6,1%.

Το στοίχημα των 10 τρισ. ευρώ

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico, στο αποθεματικό της, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει 10 τρισεκατομμύρια ευρώ, το οποίο είναι περισσότερο από το ένα τρίτο του μεγέθους της αμερικανικής οικονομίας.

Συγκεκριμένα, η ιδέα που έχει τεθεί υπό συζήτηση, τόσο σε υπουργικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαίων ηγετών είναι να δημιουργηθεί μία ένωση κεφαλαιαγορών και να επενδυθεί μέρος αυτών των πόρων σε αυτή.

Αυτό θα οδηγούσε στην επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Για τις κυβερνήσεις, η άρση των εμποδίων για να μπορέσουν να συμβούν όλα αυτά ίσως είναι η τελευταία ευκαιρία να σωθεί η ήπειρος από το να πέσει στην οικονομική άβυσσο.

Άλλωστε, η ΕΕ έχει τονίσει πολλές φορές τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς, μίας ένωσης, όπου οι άνθρωποι, τα αγαθά και τα χρήματα μπορούν να κινούνται στην Ένωση ανεμπόδιστα, σαν να επρόκειτο για μια μεγάλη χώρα όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Παρόλα αυτά απέτυχε να τηρήσει αυτή την υπόσχεση, ιδίως όσον αφορά τη ροή του χρήματος.

Η λύση των κεφαλαιαγορών – Πώς θα δώσουν ώθηση στην ευρωζώνη

Η ένωση των κεφαλαιαγορών θα συνέδεε τις 27 διαφορετικές αγορές που υπάρχουν σε ολόκληρη την ΕΕ, δίνοντας τη δυνατότητα στις επενδύσεις να διαχέονται πέρα από τα σύνορα και στην πορεία θα προσέλκυε περισσότερα κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει την ευρωπαϊκή βιομηχανία και να τη βοηθήσει να ανταγωνιστεί τους υπερπόντιους ανταγωνιστές της.

«Δεν είναι ότι τα χρήματα δεν υπάρχουν», δήλωσε ο Mathieu Savary, επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής της BCA Research, μιας εταιρείας χρηματοοικονομικών ερευνών. Αλλά «η Ευρώπη έχει κατακερματισμένες κεφαλαιαγορές … γεγονός που καθιστά ακριβότερη την άντληση κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις». Αυτή τη στιγμή, ευρωπαϊκές αποταμιεύσεις αξίας περίπου 300 δισεκατομμυρίων ευρώ επενδύονται στο εξωτερικό κάθε χρόνο.

Γαλλία και Γερμανία συμφωνούν με την ιδέα

Την ώρα που η οικονομική δυσπραγία της Ευρώπης αρχίζει να μοιάζει με μόνιμη κατάσταση, κάποια πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν. Οι αρχηγοί κυβερνήσεων της ΕΕ συμφώνησαν τον Απρίλιο να «επανεκκινήσουν» την ευρωπαϊκή αγορά μεταπωλούμενου χρέους, γνωστή ως τιτλοποίηση, η οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν πολιτικά τοξική στην Ευρώπη.

Εν μέσω μιας κατά καιρούς δύσκολης σχέσης μεταξύ των πιο ισχυρών κυβερνήσεων της ΕΕ, αυτό είναι ένα θέμα στο οποίο το Παρίσι και το Βερολίνο συμφωνούν. Στους Γερμανούς αρέσει η ιδέα γιατί μπορεί να αποφευχθεί η ανάγκη για περισσότερο κοινό δανεισμό της ΕΕ, όπως έγινε κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Για τη Γαλλία, το σχέδιο είναι ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση να καταστεί η ΕΕ λιγότερο εξαρτημένη από τις ΗΠΑ. Τα ιδιωτικά κεφάλαια θα μπορούσαν να βοηθήσουν την Ευρώπη να αναπροσανατολιστεί σε τομείς όπως η ενέργεια και η άμυνα.

«Οι κανόνες του παιχνιδιού στην Ευρώπη σήμερα δεν είναι πλέον επαρκείς, διότι αν εξετάσουμε την άμυνα και την ασφάλεια, την τεχνητή νοημοσύνη, την απαλλαγή των οικονομιών μας από τον άνθρακα και την καθαρή τεχνολογία, έχουμε ένα τείχος επενδύσεων», δήλωσε ο πρόεδρος Μακρόν στην ομιλία του με τίτλο “Η Ευρώπη – μπορεί να πεθάνει”.

Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό

Μία από τις ιδέες για την εκτέλεση του στοιχήματος των Ευρωπαίων ηγετών είναι η δημιουργία μιας ενιαίας εποπτικής αρχής της ΕΕ για τους «μη τραπεζικούς» χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όπως τα χρηματιστήρια και τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων.

Ο πιο πιθανός υποψήφιος για το ρόλο της μελλοντικής εποπτικής αρχής της ΕΕ, θα είναι η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) με έδρα το Παρίσι – αλλά οι αντίπαλες πρωτεύουσες ανησυχούν ότι θα είναι ο νικητής που θα κερδίσει όλους, με τις μεγάλες επιχειρήσεις να μετεγκαθίστανται στη Γαλλία για να βρίσκονται κοντά στην εποπτική τους αρχή.

Στη συνέχεια, υπάρχει το γεγονός ότι θα υπάρξουν χαμένοι σε κάθε συντονισμένη προσπάθεια για τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς για τα χρηματοοικονομικά. Αυτή τη στιγμή, πολλά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – τράπεζες, ασφαλιστές, χρηματιστήρια και τα παρόμοια – επωφελούνται από το γεγονός ότι είναι ένα μεγάλο ψάρι σε μια μικρή λίμνη.

Στο πλαίσιο της ένωσης κεφαλαιαγορών θα ήταν εκτεθειμένοι στον ανταγωνισμό από όλη την Ευρώπη. Ορισμένα από αυτά δεν θα τα κατάφερναν, είτε θα χρεοκοπούσαν είτε θα εξαγοράζονταν από τους ανταγωνιστές τους.

«Πολύ λίγες χώρες είναι σίγουρες ότι οι εθνικοί πρωταθλητές τους θα επιβίωναν στην επαφή με τον πραγματικό ανταγωνισμό», δήλωσε ο Bryan Coughlan, υπεύθυνος βιώσιμης χρηματοδότησης στην Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών. «Όλοι πάντα λένε ότι θέλουν ανοιχτές αγορές και ανταγωνισμό και ούτω καθεξής, αλλά αυτό δεν συμβαίνει στις πραγματικές ρυθμίσεις πολιτικής».

Η εφαρμογή και τα «αγκάθια» στον σχεδιασμό

Ακόμη και αν οι ευρωπαίοι ηγέτες καταλήξουν στην ολοκλήρωση της ένωσης κεφαλαιαγορών, μπορεί να μην είναι η λύση που ψάχνει η Ευρώπη. Ο λόγος είναι ότι κανείς δεν ξέρει πόση χρηματοδότηση θα ξεκλειδώσει. Ο Thierry Philipponnat, επικεφαλής οικονομολόγος της ΜΚΟ Finance Watch, φοβάται ότι ορισμένα από τα πιο αισιόδοξα αποτελέσματα είναι «ευσεβείς πόθοι».

«Κοιτάξτε, κάντε το, αλλά μην ονειρεύεστε ότι θα χρηματοδοτήσει μη κερδοφόρα έργα ή έργα χωρίς επαρκείς αποδόσεις», δήλωσε. «Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ. Και πολλά από αυτά που πρέπει να κάνουμε σήμερα, ιδίως για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, είναι τέτοιας φύσης».

Σε πρόσφατη έκθεσή της, η Finance Watch διαπίστωσε ότι ακόμη και στο καλύτερο σενάριο, όπου η ένωση των κεφαλαιαγορών θα ολοκληρωθεί, η ιδιωτική χρηματοδότηση θα μπορούσε να καλύψει μόνο το ένα τρίτο των αναγκών της ΕΕ για πράσινη μετάβαση. Το υπόλοιπο θα πρέπει να προέλθει από το δημόσιο ταμείο.

Αν και ακόμη βρίσκεται στο στάδιο των συζητήσεων, ο κίνδυνος είναι η ένωση κεφαλαιαγορών να αφήσει τους πολιτικούς να προσπεράσουν δύσκολες πολιτικές αποφάσεις σχετικά με το πώς θα αντλήσουν περισσότερα δημόσια χρήματα -είτε μέσω δανεισμού σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο, είτε μέσω αύξησης των φόρων είτε μέσω περικοπών δαπανών- και να αποφύγουν τη χρηματοδότηση των βασικών προτεραιοτήτων του μπλοκ σε θέματα έρευνας, άμυνας και ενέργειας.