Οι «Βάκχες» έρχονται στην Επίδαυρο και μας προσκαλούν να αναλογιστούμε ποιος έχει γράψει το έργο της δικής μας ζωής

Τον απαιτητικό ρόλο του θεού Διόνυσου καλείται να ενσαρκώσει στη σκηνή του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης.

Στις «Βάκχες» του Ευρυπίδη, παράσταση που σκηνοθετεί ο Θάνος Παπακωνσταντίνου, ο θεός Διόνυσος έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και αποκαλύπτει τη σύγκρουση του θεού με τον άνθρωπο αλλά την αναγκαία ύπαρξη διπόλων όπως το λογικό και το άλογο, το καλό και το κακό.

Για τον Ευριπίδη, όταν ο άνθρωπος καταλαμβάνεται από τα κτηνώδη ένστικτά του, όταν η βαρβαρότητα ξυπνά μέσα του με λύσσα, κάθε κοινωνική συνύπαρξη ακυρώνεται ακόμα κι αν πρόκειται για τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνίας, τη σχέση μάνας-παιδιού.

Ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, μετά την υποδειγματική ερμηνεία του στην «Σκέψη» του Λεονίντ Αντρέγιεφ την περασμένη σεζόν, θα αναμετρηθεί με το ρόλο του Διόνυσου σε μια απαιτητική παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου.

Λίγο ανέβει στη σκηνή της Επιδαύρου, την Παρασκευή 2 και το Σάββατο 3 Ιουλίου, ο σπουδαίος ηθοποιός μίλησε στο in για τις απαιτήσεις του ρόλου και τον τρόπο που εκείνος βλέπει το θεό Διόνυσο.

Ποσό σημαντικός είναι ο ρόλος του Διονύσου στις «Βάκχες»;

Είναι το πρόσωπο που συνδέει την ιστορία. Αυτός έρχεται και ξεκινάει αυτή η παρωδία-τραγωδία της ύπαρξης. Είναι αυτό που έρχεται και να διαλύσει την πλάνη ή να την ενισχύσει. Την συνήθεια των ανθρώπων να αγνοούμε και να αυταπατόμαστε. Μεταμορφώνεται σε άνθρωπο και δείχνει ότι οι άνθρωποι παίζουν ρόλους, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι παίζουν σε ένα έργο, το οποίο κάποιος έχει γράψει. Εδώ ο ποιητής, αλλά στη ζωή ποιος το έχει γράψει; Η μοίρα, ο θεός, η φύση; Τι είναι αυτό που προσπαθούμε να καταλάβουμε και πάντα μας διαφεύγει; Και έρχεται αυτό που πάντα διαφεύγει για να σου πει ότι κάπως στραβά το έχεις δει.

Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Διόνυσου;

Σαν θεός ο Διόνυσος έχει όπλα, έχει τη δύναμη τη θεϊκή, μπορεί να γίνει ταύρος, έχει κέρατα, μπορεί να γίνει φωτιά, αέρας, ατμός. Όταν γίνεται άνθρωπος το μόνο του όπλο είναι να χρησιμοποιεί την σαγήνη των λέξεων. Αυτό λέει και στον Πενθεά όταν τον ρωτάει «ποιος είσαι;» εκείνος απαντάει: «είναι απλός ο λόγος μου». Αυτή η σαγήνη των λέξεων απελευθερώνει τον Πενθέα από τη δική του σαγήνη. Εκείνος φαντάζεται ότι οι λέξεις του είναι μια πλάνη και ο Διόνυσος τον οδηγεί να δει ότι όντως αυταπατάται αλλά είναι ήδη αργά γιατί διαμελίζεται. Γιατί και ο Διόνυσος είναι ένας διαμελισμένος θεός. Μου αρέσει να σκέφτομαι σαν εικόνα κάτι που διάβασα, ότι ο Διόνυσος έχει διαμελιστεί πάρα πολλές φορές. Μικρός είχε ένα ραβδί και διαμέλιζε ζώα και μετά πήγαινε και τα συναρμολογούσε. Αυτό η εικόνα έχει κάτι σπαρακτικό.

Ο Πενθέας όμως τον κατηγορεί ότι είναι ψευτοθεός και γόης των γυναικών. Είναι αυτό μια παραβολή με τη σημερινή κοινωνία που δαιμονοποιεί κάθε τι ξένο;

Ο Πενθέας θεωρεί τον Διόνυσο κάτι καινούργιο, παρόλο που δεν είναι. Είναι ένας παλιός θεός. Ο Πενθέας προσπαθεί να του δώσει διαστάσεις που δεν ισχύουν σε κάθε τι καινούργιο γιατί τον φοβίζει. Οτιδήποτε νέο και ξένο τον τρομάζει. Αυτό συμβαίνει πάντα. Η νεότητα αντιμάχεται τα γηρατειά και τα γηρατειά τη νεότητα. Ο φόβος ουσιαστικά είναι ο θάνατος. Προσπαθεί ο καθένας να κρατήσει τα δικά του κεκτημένα, τις απόψεις, τις αντιλήψεις του, τα παιδιά, τα χωράφια, τα σπίτια του. Το καινούργιο απειλεί αυτά τα σύνορα, τα όρια, οπότε είναι φυσικό να θέλει ο Πενθέας να πολεμήσει αυτό το καινούργιο που έρχεται.

Ο Διόνυσος είναι αυτό το μεγάλο πράγμα που κανείς δεν ξέρει αν είναι η φύση ή ο θεός που περιπλανιέται σαν φρικτή τερατομορφία μέχρι να καταλάβει ο άνθρωπος. Αν πρόκειται ποτέ να καταλάβει γιατί ο άνθρωπος καταλαβαίνει μόνο μέσα από τη λογική. Και το καταλαβαίνω έχει και κάτι επιθετικό.

Ο Πενθέας όμως στο τέλος τιμωρείται και πεθαίνει με φρικτό τρόμο;

Ο Διόνυσος λέει ότι πεθαίνει όπως έπρεπε, με θάνατο δίκαιο και αχρείο. Πάντα έτσι γίνεται, όποιος πεθαίνει άδικο είναι. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει ότι ο θάνατος είναι λειτουργία ανανέωσης και αναγέννησης. Η ζωή χωρίς το θάνατο δεν υπάρχει. Αυτό δημιουργεί όλη αυτή την παρεξήγηση και όλη την παρωδία-τραγωδία για εμένα.

Μοιάζουν τρομερές οι απαιτήσεις ενός τέτοιου ρόλου.

Αυτή τη στιγμή που σας μιλάω είμαι ταραγμένος, με ζώνουν τα φίδια. Έχω αγωνία γιατί είναι πάρα πολλά αυτά που έχω στο μυαλό μου. Ακόμα και τώρα που σας μιλάω αισθάνομαι ότι λέω εσφαλμένα πράγματα. Μου έρχεται αυτό που λέει ο χορός: «εις το στόμα το ράμμα της αγίας σιωπής». Παλεύουν όλα μέσα μου, όλα τα διπλά. Από την άλλη όλα αυτά είναι γραμμένα. Είναι δημιούργημα μιας φαντασίας. Ο Διόνυσος είναι αυτό που είναι δίπλα σου αλλά δεν το βλέπεις. Όπως ο αέρας νομίζουμε ότι είναι διάφανος ενώ όταν πέφτεις ο ήλιος βλέπεις ότι είναι πηχτός, το καταλαβαίνεις από τη σκόνη. Είναι τρομακτικό να αντιληφθείς ότι δίπλα μας υπάρχει και κάτι άλλο που συνήθως κάνουμε ότι δεν υπάρχει.

Ο Διόνυσος έχει ένα θίασο που τον ακολουθεί και φεύγει, ταξιδεύει, χορεύει. Είναι ένας χορός της ζωής που έχει όλα τα διπλά, τα αντίθετα. Γιατί; Γιατί έτσι. Αυτό το «έτσι» για τον άνθρωπο είναι αδιανόητο. Θέλει όλα να τα ερμηνεύσει, να τα καταλάβει. Να φάει το απαγορευμένο μήλο και μετά τι γίνεται; Κάνει πολιτισμό, βάζει φύλλο συκής για να μην είναι γυμνός. Μετά αρχίζουν οι ρόλοι. Ο Διόνυσος ως θεός του θεάτρου αυτό λέει. Κοιτάξτε πόσους ρόλους παίζετε!

Αυξάνει το άγχος η Επίδαυρος;

Είναι συνδυασμός. Αυτό που λένε ότι το ευχαριστιέσαι στην παράσταση δεν μπορώ να το βιώσω. Έχω πάντα μια αγωνία. Τώρα μπορεί να είναι υπέρμετρη φιλοδοξία, ματαιοδοξία. Δεν ξέρω. Αλλά ίσως και αυτό πρέπει να είναι, να μην ξέρω ακριβώς.