Μαζεύει το Mycoast το χάος στις παραλίες; – Πόσο κοστίζει η ενοικίαση της δημόσιας περιουσίας;

Στις 9.170 ανέρχονται οι παραχωρήσεις παραλιών σε ιδιώτες για τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων και ομπρελοκαθισμάτων, καντινών, θαλάσσιων μέσων αναψυχής κ.ά. σύμφωνα με τα δεδομένα του MyCoast, εν μέσω χιλιάδων καταγγελιών για καταπατήσεις των ελληνικών ακτών.

Σημειώνεται ότι μέσω της εφαρμογής MyCoast, η πολιτεία φιλοδοξούσε να βάλει τάξη στους αιγιαλούς και στην οποία οι χρήστες μπορούν να υποβάλουν καταγγελία στις αρμόδιες υπηρεσίες, εάν διαπιστώσουν ότι παραβιάζονται οι όροι της σύμβασης παραχώρησης του αιγιαλού.

Αναλύοντας όμως τα δεδομένα του MyCoast για παραχωρήσεις αιγιαλού σε όλη την επικράτεια και ακτινογραφώντας 3.957 συμφωνητικά για να βρεθεί το οικονομικό αντίτιμο κάθε μισθωτηρίου, η ομάδα του iMEdD χτύπησε «λαβράκι».

Υπενθυμίζεται ότι από πέρυσι το καλακαίρι έχει αναδειχετεί έντονα το ζήτημα των παρανομιών στις παραλίες για το κέρδος. Υπό το βάρος των αντιδράσεων, στις 4 Μαρτίου 2024 ψηφίστηκε νέος νόμος, ο 5092/2024 ο οποίος επέφερε αλλαγές με κυριώτερες στην οριοθέτηση του αιγιαλού, στη διαφάνεια των διαγωνισμών παραχώρησης μέσω κεντρικής ηλεκτρονικής διαδικασίας, στη χρήση τεχνολογίας για τους ελέγχους νομιμότητας καθώς και στην αυστηροποίηση των ποινών.

Ως προς τις χρήσεις των παραχωρήσεων, εκτιμάται πως το 60,36% αφορούν σε Ομπρελοκαθίσματα, 8,09% Τραπεζοκαθίσματα, 5,95% Θαλάσσια Σπορ και 3,75%  Καντίνες, ενώ οι υπόλοιπες χρήσεις είναι μεικτές.

Παρά το γεγονός, όμως, ότι η εφαρμογή MyCoast έχει ειδικό πεδίο στο οποίο αναρτώνται τα μισθωτήρια, το 43,0% των εγγραφών δεν έχει αναρτηθεί. Συγκεκριμένα δεν έχει αναρτηθεί ικανός αριθμός συμφωνητικών σε καίρια νησιά τα οποία πρωταγωνίστησαν το 2023 στο κύμα διαμαρτυριών για την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες.

Απαντώντας το Υπουργείο Οικονομικών στους ερευνητές γι’ αυτή την κατάσταση αρκέστηκε να πει ότι: «Οι Κτηματικές Υπηρεσίες έχουν αναρτήσει σχεδόν όλα τα συμφωνητικά παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας. Δεδομένου ότι παραχωρήσεις αιγιαλού διενεργούνται και από την ΕΤΑΔ αλλά και από τα Λιμενικά Ταμεία, καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για την άμεση ανάρτηση τους στην εφαρμογή.»

Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, στην πράξη, για τον Δήμο Πάρου δεν έχει αναρτηθεί κανένα συμφωνητικό παραχώρησης. Για τον Δήμο Μυκόνου, συμφωνητικά έχουν αναρτηθεί μόλις στο 5% των παραχωρήσεων, ενώ για τη Θήρα μόλις στο 2%. Στον δήμο Νότιας Ρόδου έχουν καταγραφεί 13 παραχωρήσεις, αλλά έχει αναρτηθεί μόλις 1 συμφωνητικό, ενώ στην Πάτμο από τις 34 παραχωρήσεις δεν έχει αναρτηθεί κανένα.

Επομένως, η ανάλυση του οικονομικού ανταλλάγματος των παραχωρήσεων δεν περιλαμβάνει την πλειονότητα των νησιών των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων και άλλων σημαντικών τουριστικών προορισμών.

6 στις 10 παραχωρήσεις για τοποθέτηση ομπρελοκαθισμάτων

Αναλύοντας τα 3.957 συμβόλαια που είχαν αναρτηθεί στην εφαρμογή MyCoast, αριθμός που αντιστοιχεί σε 4.733 μισθώσεις (σε ένα συμβόλαιο ενδέχεται να περιγράφονται περισσότερες της μίας παραχωρήσεις), οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι στον νομό Χαλκιδικής η υψηλότερη μέση τιμή ενοικίασης ανέρχεται στα 56 ευρώ ανά τ.μ., ανεξαρτήτως χρήσης της παραχώρησης. Ακολουθούν οι νομοί Ιωαννίνων, Πειραιώς, Κέρκυρας με 43, 37, 36 ευρώ ανά τ.μ. αντιστοίχως.

Στη Μύκονο η πλειονότητα των συμβολαίων ανέγραφαν ως ετήσιο κόστος ανά τετραγωνικό μέτρο τα 120 ευρώ.

Ως προς το κόστος ανά τετραγωνικό μέτρο για κάθε χρήση, εκτιμάτα η μέση τιμή μίσθωσης για Καντίνες στα 346,16 €/τ.μ. το έτος, Θαλάσσια Σπορ 123,85 €/τ.μ., Τραπεζοκαθίσματα 30,29 €/τ.μ. και Ομπρελοκαθίσματα 21,71 €/τ.μ. το έτος.

Μύκονος: 2.500€ πληρώνει ο επιχειρηματίας για ένα σετ ξαπλώστρας

Οι τιμές εκκίνησης είναι υψηλότερες στις Κυκλάδες, όπου για τοποθέτηση ομπρελοκαθισμάτων η μέση τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο είναι 50 €. Στη Μύκονο συγκεκριμένα εκτιμάται στα 106 €/τ.μ (μέγιστη τιμή στα δεδομένα 120 €/τ.μ. ) ενώ στην Πάρο 44 €/τ.μ..  Στα Δωδεκάνησα είναι 34 €/τ.μ. και πιο συγκεκριμένα στη Ρόδο 39 €/τ.μ (μέγιστη τιμή στα δεδομένα 158 €/τ.μ.) και 229 €/τ.μ. για τοποθέτηση καντίνας.

Σε έναν επιχειρηματία στη Μύκονο, ένα σετ ομπρέλας και δύο ξαπλωστρών που καταλαμβάνουν 5τ.μ., θα στοιχίσει κατ’ ελάχιστον για ένα έτος (τιμή εκκίνησης)  530 € το σετ (με μέγιστη τιμή τα 600 €), στην Πάρο 220 € και στη Ρόδο 195 € το σετ.

Το υπουργείο Οικονομίας μάλιστα αρνήθηκε να δώσει το σύνολο δεδομένων που να περιέχει τόσο την τιμή πρώτης προσφοράς όσο και την τιμή πλειοδότη. «Πλήρες σύνολο των δεδομένων δεν μπορούμε να δώσουμε. Θα δημοσιευθούν από εμάς την κατάλληλη στιγμή», απάντησαν χωρίς να διευκρινίζουν ωστόσο ποια θα είναι η κατάλληλη στιγμή.

Φαίνεται πως το υπουργείο κάνει μεγάλες εισπράξεις από αυτή την ενοικίαση των ελληνικών δημόσιων ακτών. Για παράδειγμα, σε έναν διαγωνισμό για μίσθωση παραλίας 300 τ.μ. στην περιοχή Λια της Μυκόνου, την οποία οι ερευνητές εντόπισαν και στα δεδομένα του MyCoast, το ποσό ανέρχεται η τιμή πρώτης προσφοράς υπολογίστηκε, στις 36.000 € ανά έτος, ή 120 €/τ.μ.. Εν τέλει, όμως η τιμή του πλειοδότη έφτασε τα 146.160 € ανά έτος ή 487.2 €/τ.μ.  Αυτό σημαίνει πως στον επιχειρηματία, κάθε σετ ξαπλώστρας θα κοστίσει 2.436€ τον χρόνο. Στις Σπέτσες, στην περιοχή Βρελλός, η τιμή πρώτης προσφοράς για 300 τ.μ. εκτιμήθηκε στα 40€/τ.μ., ενώ κατακυρώθηκε στα 130€/τ.μ.

Έμφαση στην οικονομία, όχι στο περιβάλλον

Μπορεί η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης να αποτελεί σοβαρή προσπάθεια τακτοποίησης δεκαετιών παρανομίας στους ελληνικούς αιγιαλούς, αλλά όπως επισημαίνει η έρευνα, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν κρύβουν την ανησυχία τους.

Σύμφωνα με ανακοίνωσή τους -WWF, Greenpeace κ.ά.- ο νόμος «… δεν εισάγει μεταρρύθμιση για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση του παράκτιου χώρου, αυτού του σημαντικού οικοσυστήματος που βάλλεται από την κλιματική κρίση, και απουσιάζουν προβλέψεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (π.χ. δεν υπάρχει αναφορά σε άλλους φυσικούς ή ανθρωπογενείς κινδύνους που απειλούν την παράκτια και παρόχθια ζώνη, πλημμυρικούς κινδύνους κ.λπ.)».

Η κριτική εστιάζει μεταξύ άλλων στην κατάργηση της πρόβλεψης του ν. 2971/2001 που καθορίζει την ευθύνη του Κράτους για την προστασία και διαχείριση των κοινόχρηστων χώρων και των οικοσυστημάτων τους. Επίσης, στον ορισμό της παραλίας, καταργείται η ελάχιστη απόσταση δόμησης των 30 μέτρων από τη γραμμή του αιγιαλού, ενώ διατηρείται το ανώτατο όριο των 50 μέτρων.

Αγνοείται επίσης το Πρωτόκολλο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ) στη Σύμβαση της Βαρκελώνης για την προστασία της Μεσογείου που θεσπίζει «αδόμητη ζώνη» τουλάχιστον 100 μέτρων. Τέλος, ο νόμος δημιουργεί μια κατηγορία που ονομάζει «απάτητες παραλίες».

Τον Απρίλιο 2024 οριστικοποιήθηκαν 198 «Απάτητες Παραλίες» που βρίσκονται εντός του δικτύου Natura 2000 έπειτα από κοινή υπουργική απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστή Χατζηδάκη και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρου Σκυλακάκη, ενώ προστέθηκαν 40 ακόμα τον Ιούνιο του ίδιου έτους.

Σε αυτές τις παραλίες απαγορεύεται η παραχώρηση του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας, καθώς και οποιαδήποτε άλλη δράση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη μορφολογία τους και την ακεραιότητά τους ως προς τις οικολογικές τους λειτουργίες.

Χαρτογραφώντας οι ερευνητές κάθε παραχώρηση από τα δεδομένα του MyCoast σε συνδυασμό με τον δημοσιευμένο χάρτη των περιοχών Natura (σ.σ. ο καθορισμός των ορίων τους δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί), όπως έχει δημοσιευθεί στο geodata.gov.gr, εντόπισαν 1.918 παραχωρήσεις σε παραλίες, οι οποίες εμπίπτουν εντός του δικτύου Natura 2000.

Σε αυτές τις παραλίες, η τοποθέτηση ομπρελοκαθισμάτων απαγορεύεται να υπερβαίνει το 30% του εμβαδού τους, έναντι του 50% σε άλλες, μη χαρακτηρισμένες, παραλίες. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν πως η προστασία αυτών των ζωνών είναι ελλιπής και πως, στην ουσία, ο νέος νόμος δεν προστατεύει τις παραλίες αλλά επιβάλλει περιορισμούς στις δραστηριότητες που επιτρέπονται σε αυτές.