Ολυμπιακοί Αγώνες 1960 – Αμερικανοί αθλητές και CIA προσπάθησαν να πείσουν Σοβιετικούς να αποστατήσουν

Το απίθανο ταξίδι του Αλ Καντέλο (Al Cantello) στον μυστικό κόσμο των κατασκόπων ξεκίνησε στα τέλη του 1959, όταν έλαβε ένα τηλεφώνημα από ένα μυστηριώδες άτομο που του ζήτησε να συναντηθεί στο ξενοδοχείο Willard στην Ουάσιγκτον. Για λόγους που ο Ολυμπιονίκης ακοντιστής δεν μπόρεσε να αρθρώσει αργότερα, συμφώνησε στη μυστική διάσκεψη.

Όταν ο Cantello έφτασε, βρήκε ένα σκοτεινό δωμάτιο με τόσες πολλές σκιές που ένιωσε σαν να είχε μπει στα γυρίσματα μιας Β movie. Ο ανώνυμος άντρας με τον οποίο συναντήθηκε ο Καντέλο μιλούσε με μια προφορά που ο αθλητής δεν μπορούσε να προσδιορίσει, αλλά ήταν σίγουρος ότι ο άγνωστος δεν είχε ως μητρική αγγλική γλώσσα.

Ένας ορός αλήθειας μέσα στο ποτό

«Μου είπε: «Θα ήθελες ένα ποτό;»» θυμήθηκε ο Καντέλο σε συνέντευξή του το 2017 στον ιστορικό Όστιν Ντάκγουορθ, ο οποίος ερευνούσε τότε την κατασκοπεία στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1960 στη Ρώμη. «Είπα, ‘Φυσικά, θα πάρω ένα ποτό’».

Αλλά καθώς ο Καντέλο, τότε υπολοχαγός στο Σώμα Πεζοναυτών, δοκίμαζε το ποτό, άρχισε να υποψιάζεται ότι περιείχε κάτι άλλο εκτός από αλκοόλ. «Ξαφνικά, σκέφτηκα ότι έπεσα λίγο έξω», είπε στον Ντάκγουορθ. «Είμαι σίγουρος ότι υπήρχε ένας ορός αλήθειας στο ποτό».

Η αποτελεσματικότητα ενός ορού αλήθειας δεν έχει ποτέ αποδειχθεί επιστημονικά, αλλά αυτό δεν έχει εμποδίσει διάφορες υπηρεσίες πληροφοριών και επιβολής του νόμου να διοχετεύουν σε ανακρινόμενους ένα κοκτέιλ με διάφορες ουσίες σε μια προσπάθεια να αυξήσουν την ειλικρίνειά τους. Είτε ο Καντέλο ήταν ένα από αυτούς τους ανακρινόμενους είτε απλώς ένιωσε μόνο την επίδραση του αλκοόλ, άρχισε να μιλάει.

Ο Αλ Καντέλο το 1960, στου Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης 

Οι πρώτοι πλήρως τηλεοπτικά μεταδιδόμενοι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες

Τον Ιούνιο του 1959, ο 27χρονος είχε καταρρίψει το παγκόσμιο ρεκόρ ακοντισμού με μια επική βολή 86,25 μ. Κοντός για αθλητής της ελίτ, με ύψος λίγο κάτω από 1,80 μ., ο Καντέλο ήταν μαχητικός και αντιστάθμισε το μικρό του ανάστημα με ένα ανορθόδοξο στυλ ρίψεων: Για επιπλέον ορμή, έριχνε ολόκληρο το σώμα του στη ρίψη, πέφτοντας στο έδαφος κατά τη διάρκεια της επόμενης κίνησής του.

Την εποχή της συνάντησης στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, ο Καντέλο είχε στραμμένο το βλέμμα του στη Ρώμη, η οποία επρόκειτο να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες την επόμενη χρονιά. Οι Αγώνες του 1960 θα ήταν οι πρώτοι πλήρως τηλεοπτικά μεταδιδόμενοι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες στη Βόρεια Αμερική, παρουσιάζοντας στον κόσμο τον 18χρονο Κάσιους Κλέι, γνωστό αργότερα ως Μοχάμεντ Άλι, μαζί με πολλές άλλες κορυφαίες στιγμές.

Αλλά ο άνθρωπος με τον οποίο συναντήθηκε ο Καντέλο δεν ενδιαφερόταν για τους ίδιους τους Αγώνες. Αντ’ αυτού, ήθελε να μάθει για τη σχέση του ακοντιστή με έναν επίλεκτο σοβιετικό άλτη σε μήκος, τον Ιγκόρ Τερ-Οβανέσιαν (Igor Ter-Ovanesyan). Νωρίτερα εκείνη τη χρονιά, τον Ιούλιο, ο Καντέλο είχε συμμετάσχει σε μια συνάντηση στη Φιλαδέλφεια μεταξύ των ομάδων στίβου των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης. Οι αθλητές είχαν αρκετές ευκαιρίες να συναναστραφούν ανεπίσημα μεταξύ των αγώνων.

Ο Καντέλο δήλωσε ότι δεν γνώριζε το όνομα του άνδρα και δεν ήταν σίγουρος ποια υπηρεσία πληροφοριών εκπροσωπούσε -ή, για το θέμα αυτό, αν εργαζόταν για τις ΗΠΑ ή τη Σοβιετική Ένωση

Photo: Wikimedia Commons

Για ποια οργάνωση δρούσε;

«Ξέρεις τι ήθελαν; Ήθελαν το περιοδικό Playboy και να γνωρίσουν γκόμενες», θυμάται ο Καντέλο. «Και λέω στον εαυτό μου, ‘Αυτοί οι τύποι είναι ακριβώς σαν εμάς’». Τα βρήκε ιδιαίτερα με τον Ιγκόρ.

«Ήταν ψηλός, όμορφος, τρομερή προσωπικότητα», είπε ο Καντέλο. Ο Τερ-Οβανέσιαν εξέφρασε έντονο ενδιαφέρον για τις ΗΠΑ και ακόμη και για το ενδεχόμενο να αυτομολήσει από τη Σοβιετική Ένωση. Ο Καντέλο είπε ότι θα μιλήσει με κάποιον για αυτή την πιθανότητα.

Οι συζητήσεις των αθλητών φαίνεται ότι προκάλεσαν την επακόλουθη συνάντηση μεταξύ του Καντέλο και του μυστηριώδους άνδρα με την προφορά στο ξενοδοχείο Willard. Στη συνέντευξη του 2017, ο Καντέλο δήλωσε ότι δεν γνώριζε το όνομα του άνδρα και δεν ήταν σίγουρος ποια υπηρεσία πληροφοριών εκπροσωπούσε -ή, για το θέμα αυτό, αν εργαζόταν για τις ΗΠΑ ή τη Σοβιετική Ένωση.

Αλλά είναι πιθανό ο άνδρας στο ξενοδοχείο να βρισκόταν εκεί για λογαριασμό της CIA.

Σκεφτόταν σοβαρά να εγκαταλείψει τη Σοβιετική Ένωση;

Αν και τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA δεν αναφέρονται ρητά στη συνάντηση με τον Καντέλο, στο ξενοδοχείο, καθιστούν σαφές ότι η υπηρεσία παρακολουθούσε την άλλη συνάντηση στη Φιλαδέλφεια και ενδιαφερόταν έντονα για τη στρατολόγηση σοβιετικών αθλητών, ιδίως εκείνων ουκρανικής καταγωγής, οι οποίοι θα μπορούσαν να αποστατήσουν.

Ο άνδρας στο δωμάτιο του ξενοδοχείου ήθελε να μάθει αν ο Καντέλο πίστευε ότι ο Τερ-Οβανέσιαν σκεφτόταν σοβαρά να εγκαταλείψει τη Σοβιετική Ένωση ή αν τα σχόλιά του ήταν απλώς μια αυθόρμητη κουβέντα ενός νεαρού άνδρα. Αντιμέτωπος με αυτή τη σειρά ερωτήσεων, ο Καντέλο υποχώρησε. «Νομίζω ότι ήταν απλώς εξερεύνηση», είπε. «Δεν νομίζω ότι έκανε σοβαρές κινήσεις για να αποστατήσει».

Αυτό ήταν το τέλος της συζήτησης στο δωμάτιο του ξενοδοχείου – αλλά η CIA δεν είχε ακόμη τελειώσει με τον Καντέλο, τον Τερ-Οβανέσιαν ή τους Ολυμπιακούς Αγώνες συνολικά.

«Ήταν ψηλός, όμορφος, τρομερή προσωπικότητα», είπε ο Καντέλο. Ο Τερ-Οβανέσιαν εξέφρασε έντονο ενδιαφέρον για τις ΗΠΑ και ακόμη και για το ενδεχόμενο να αυτομολήσει από τη Σοβιετική Ένωση

O Ιγκόρ Τερ-Οβανέσιαν (Igor Ter-Ovanesyan) / Photo: Wikimedia Commons

Ο μύθος της αυτοεκπληρούμενης προφητείας

Η απάτη είναι ενσωματωμένη στο μύθο δημιουργίας των Ολυμπιακών Αγώνων. Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες, λέει η ιστορία, εμπνεύστηκαν από μια αρματοδρομία μεταξύ ενός ήρωα που ονομαζόταν Πέλοπας και του πατέρα της αρραβωνιαστικιάς του, ενός βασιλιά που ονομαζόταν Οινόμαος.

Μια προφητεία είχε προειδοποιήσει τον Οινόμαο ότι θα σκοτωνόταν από τον γαμπρό του, οπότε, σε κλασικό στυλ αυτοεκπληρούμενης προφητείας, ο βασιλιάς προκάλεσε τους μνηστήρες της κόρης του να τον νικήσουν σε μια αρματοδρομία ή να πεθάνουν από το χέρι του.

Για να αποφύγει την ίδια μοίρα με τους 18 επίδοξους συζύγους που είχαν προηγηθεί, ο Πέλοπας σαμποτάρισε κρυφά το άρμα του Οινόμαου πριν από τον αγώνα. Λίγο μετά την έναρξη της κούρσας, οι ρόδες του άρματος έπεσαν και τα άλογα του βασιλιά τον παρέσυραν στο θάνατο.

Από αυτή τη στιγμή της βίας, σύμφωνα με την παράδοση, γεννήθηκαν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες.

Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες, που επαναλήφθηκαν στην Αθήνα το 1896, ήταν γενικά λιγότερο αιματηροί, αλλά εξίσου γεμάτοι ίντριγκες.

«Ένα είδος κατασκοπευτικού ζαχαροπλαστείου»

«Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προσφέρουν έναν πραγματικά καταπληκτικό χώρο για κατασκοπεία», λέει η Barbara Keys, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Durham της Αγγλίας που μελετά τις διεθνείς σχέσεις και τον παγκόσμιο αθλητισμό. «Έχεις πολλούς ανθρώπους υψηλού επιπέδου, υψηλόβαθμους ηγέτες, διπλωμάτες, επιχειρηματίες, διασημότητες που συγκεντρώνονται όλοι σε ένα μέρος. Είναι ένα είδος κατασκοπευτικού ζαχαροπλαστείου».

Ο Doug Patteson, πρώην αξιωματικός της CIA, ο οποίος τώρα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του New Hampshire, λέει ότι είναι αφελές να πιστεύει κανείς ότι δεν υπάρχει κατασκοπεία στους Ολυμπιακούς Αγώνες. «Όλοι πιστεύουν ότι οι Αγώνες είναι απλώς αυτός ο χώρος καλής θέλησης», εξηγεί, «αλλά οι χώρες υποχρεούνται να επιδιώκουν ενέργειες που προστατεύουν το εγγενές προσωπικό τους συμφέρον, και θα ήταν στην πραγματικότητα παράλειψη αυτής της ευθύνης να μην αναζητούν ευκαιρίες για να το κάνουν αυτό».

Όταν οι πληροφορίες δεν συγκεντρώνονται σωστά, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι καταστροφικά. Το 1972, στους θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, 11 Ισραηλινοί αθλητές δολοφονήθηκαν από την τρομοκρατική οργάνωση Μαύρος Σεπτέμβρης. «Ήταν ξεκάθαρη αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών εκ μέρους των Ισραηλινών να μην γνωρίζουν καθόλου ότι ο κίνδυνος αυτός ήταν πραγματικός, και ήταν αποτυχία ασφάλειας εκ μέρους του Μονάχου», λέει ο Patteson.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Lebed είχε βρεθεί στην ηγεσία μιας βίαιης, ουκρανικής εθνικιστικής ομάδας που πολεμούσε τόσο τους Γερμανούς όσο και τη Σοβιετική Ένωση

O Mykola Lebed, το 1934 / Photo: Wikimedia Commons

Η CIA λέρωσε τα χέρια της

Στη συνέχεια, φυσικά, υπάρχει ο συμβολικός χαρακτήρας των Αγώνων, τους οποίους ο Patteson περιγράφει ως «πολύ μεγάλο υποκατάστατο του πολέμου». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, κατά την προετοιμασία για τη Ρώμη το 1960, τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Σοβιετικοί είχαν εμμονή με τον αριθμό των Ολυμπιακών μεταλλίων, και η CIA ήταν τόσο αποφασισμένη να ενθαρρύνει Σοβιετικούς αθλητές υψηλού προφίλ να αυτομολήσουν στις ΗΠΑ.

«Το γεγονός ότι οι άνθρωποι αυτομόλησαν ήταν ένα τεράστιο προπαγανδιστικό μπόνους για τη Δύση», λέει ο Keys. Ο Άντριου Χάμοντ, ιστορικός και επιμελητής στο Διεθνές Μουσείο Κατασκοπείας στην Ουάσιγκτον, συμφωνεί. «Οι αθλητές είναι υψηλού προφίλ», λέει. «Συχνά θεωρούνται ως αντανάκλαση της εγγενούς αξίας ή της αξίας ενός έθνους ή μιας κοινωνίας, και είναι άνθρωποι που θαυμάζουμε».

Αλλά όπως ο Πέλοπας χρειάστηκε να καταφύγει σε αθέμιτα μέσα για να επιβιώσει στην αρματοδρομία εναντίον του μελλοντικού πεθερού του, έτσι και η CIA λέρωσε τα χέρια της κατά την προετοιμασία για τη Ρώμη. Για να διευθύνει τις επιχειρήσεις πριν και κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, η υπηρεσία στράφηκε στον Mykola Lebed, έναν άνθρωπο που είχε κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου.

Ο «γνωστός σαδιστής»

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Lebed είχε βρεθεί στην ηγεσία μιας βίαιης, ουκρανικής εθνικιστικής ομάδας που πολεμούσε τόσο τους Γερμανούς όσο και τη Σοβιετική Ένωση. Η παραστρατιωτική δύναμη κατηγορήθηκε επίσης για συμμετοχή στις μαζικές δολοφονίες Εβραίων κατά τη διάρκεια των πογκρόμ του Λβιβ το 1941.

Παρά το αμφισβητήσιμο μητρώο του Lebed, η CIA τον στρατολόγησε μετά τον πόλεμο. Η υπηρεσία δεν είχε ψευδαισθήσεις για το ποιος ήταν: Μια έκθεση αντικατασκοπείας του στρατού του 1947 τον περιέγραφε ως «γνωστό σαδιστή». Σύμφωνα με τον Patteson, αυτού του είδους οι δυσάρεστες σχέσεις είναι συνηθισμένες στο κατασκοπευτικό παιχνίδι. «Συχνά κάνουμε κακές παρέες», λέει.

Παρά το βεβαρημένο παρελθόν του Lebed, του ανατέθηκε να ηγηθεί του Project Aerodynamic, μιας πρωτοβουλίας που είχε ως στόχο «την εκμετάλλευση και την επέκταση του αντισοβιετικού ουκρανικού αντιστασιακού κινήματος», σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA. Οι πράκτορες της «Αεροδυναμικής» διένειμαν προπαγάνδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης το 1956, έγραψαν ο Duckworth και ο συν-συγγραφέας Thomas M. Hunt σε ένα άρθρο του περιοδικού το 2019, και ξεκίνησαν μια ακόμη πιο φιλόδοξη αποστολή τέσσερα χρόνια αργότερα στη Ρώμη.

«Αυτός ήταν ένα γκλαμουράτο αγόρι. Ήταν ένα λευκό διαμάντι στο εξώφυλλο του Sports Illustrated. … Εγώ ήμουν απλά ένας νεαρός του δρόμου»

Ντέιβ Σάιμ (Dave Sime) δεξιά / Photo: Public Domaim

Το «γκλαμουράτο αγόρι»

Αυτή η επιχείρηση του 1960 ξεχωρίζει από άλλες προσπάθειες κατασκοπείας στους Ολυμπιακούς Αγώνες για δύο λόγους. Πρώτον, ένας σωρός εγγράφων που σχετίζονται με τη συνεργασία του Lebed με τη CIA δημοσιοποιήθηκε τη δεκαετία του 2000 στο πλαίσιο του νόμου περί αποκάλυψης εγκλημάτων πολέμου των Ναζί, προσφέροντας σπάνιες πληροφορίες για τις επιχειρήσεις της υπηρεσίας.

Δεύτερον, στις προσπάθειές του να επιτύχει αποστασίες υψηλού προφίλ κατά τη διάρκεια των Αγώνων, ο Lebed έκανε κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο: επιστράτευσε τη βοήθεια Αμερικανών αθλητών.

Στη συνέντευξή του στο Duckworth το 2017, ο Καντέλο υποβάθμισε την εμπλοκή του με τη CIA στους Αγώνες του 1960. Κατά την άποψή του, ο πραγματικός σταρ τόσο της ομάδας στίβου όσο και της μικρής πινελιάς της ομάδας με την κατασκοπεία ήταν ο Αμερικανός σπρίντερ Ντέιβ Σάιμ (Dave Sime). «Αυτός ήταν ένα γκλαμουράτο αγόρι», δήλωσε ο Καντέλο. «Ήταν ένα λευκό διαμάντι στο εξώφυλλο του Sports Illustrated. … Εγώ ήμουν απλά ένας νεαρός του δρόμου».

Τα έγγραφα της CIA λένε μια διαφορετική ιστορία

Πράγματι, ο Σάιμ, ένας διάσημος αθλητής που χαρακτηρίστηκε από τους δημοσιογράφους ως ο «γρηγορότερος άνθρωπος στη γη», είχε δεχτεί προσφορές για να παίξει τόσο στο National Football League όσο και στο Major League Baseball.

Είχε επίσης στρατολογηθεί από τη CIA πριν από τους Αγώνες, συμφωνώντας να βοηθήσει στη διευκόλυνση της αποστασίας των Σοβιετικών αθλητών. Η εμπλοκή του Σάιμ με την υπηρεσία έχει δημοσιευτεί αρκετά τόσο πριν όσο και μετά τον θάνατό του το 2016, αλλά ορισμένες από τις αναμνήσεις του έρχονται σε αντίθεση με τα γεγονότα που περιγράφονται σε αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA.

Ο Σάιμ δήλωσε ότι είχε διευκολύνει μια συνάντηση μεταξύ της CIA και του Τερ-Οβανεσγιάν. Αλλά τα έγγραφα της CIA λένε μια διαφορετική ιστορία.

Ο Τερ-Οβανέσιαν / Photo: Wikimedia Commons

Ήταν καλόπιστος ο Τερ-Οβανέσιαν;

Μετά την έναρξη των αγώνων, ο Καντέλο επανασυνδέθηκε με τον Τερ-Οβανέσιαν, ο οποίος εξέφρασε και πάλι το ενδιαφέρον του να αυτομολήσει, καθώς ένιωθε ότι η καταγωγή του ως Ουκρανός τον εμπόδιζε στη Σοβιετική Ένωση. Ο Καντέλο ενημέρωσε τον καλό του φίλο Σάιμ γι’ αυτό, και ο Σάιμ, με τη σειρά του, ειδοποίησε τον χειριστή του στη CIA.

Μέσω του Σάιμ, ζητήθηκε από τον Καντέλο να κανονίσει μια συνάντηση μεταξύ του Τερ-Οβανέσιαν και ενός άγνωστου πράκτορα της CIA, ο οποίος περιέγραψε τη συνάντηση με τρόπο που μοιάζει βγαλμένος από κατασκοπευτικό μυθιστόρημα.

«Δεδομένου ότι δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για να κρίνουμε ότι ο Τερ-Οβανέσιαν ήταν καλόπιστος, κανόνισα να παρακολουθείται η συνάντησή μου μαζί του στα αρχικά στάδια», έγραψε ο πράκτορας. «Η όλη επιχείρηση είχε σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε θα είχα απλά μια συνάντηση στο δρόμο με το Υποκείμενο, και αφού τον άφηνα, κανονίστηκε μια διαφυγή με τέτοιο τρόπο ώστε όποιος με παρακολουθούσε δεν θα ήταν σε θέση να με εντοπίσει όπου κι αν πήγαινα».

Ο πράκτορας της CIA και το Υποκείμενο

Στη συνέχεια, ο πράκτορας έδωσε μια λεπτομερή, αν και σαρδόνια, περιγραφή της συνάντησης: «Στην παρακολούθηση συμμετείχαν έξι άτομα και τρία αυτοκίνητα (ένα από τα οποία, φυσικά, χάλασε στη διαδικασία).

»Παρόλο που δεν σημειώθηκε καμία παρακολούθηση και μου είχε δοθεί σχετικό σήμα, δεν πήρα το Υποκείμενο με το όχημα που είχα έτοιμο για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, διότι δεν υπήρχε πραγματικός λόγος να το κάνω αυτό».

Ο Καντέλο έκανε την εισαγωγή και στη συνέχεια άφησε τον πράκτορα και τον Τερ-Οβανέσιαν να μιλήσουν μόνοι τους. Μετά από όλη την προετοιμασία για αυτή τη στιγμή πριν από τους Αγώνες, η ίδια η συνάντηση ήταν εντελώς εκτός κλίματος.

«Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το Υποκείμενο είχε κάποιες αναλαμπές ουκρανικού εθνικισμού, είχα πει στον Καντέλο να με συστήσει στο Υποκείμενο με ένα τυπικά ουκρανικό επώνυμο», ανέφερε ο πράκτορας. «Σύμφωνα με τον Καντέλο, το Υποκείμενο ήταν ευχαριστημένο που ένας Ουκρανός θα μιλούσε μαζί του».

Κόσμος καταφθάνει στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης το 1960

Τζίφος η υπόθεση

Αλλά ο Τερ-Οβανέσιαν δεν μπορούσε να μιλήσει ουκρανικά, οπότε το δίδυμο συνομιλούσε στα ρωσικά. Ο αθλητής εξέφρασε ένα ελαφρύ αίσθημα ουκρανικής υπερηφάνειας κατά τη διάρκεια της συνάντησης.

«Σε καμία στιγμή κατά τη διάρκεια της συνάντησης το Υποκείμενο δεν έδειξε με κανέναν τρόπο κάποιο εθνικιστικό συναίσθημα», έγραψε ο απογοητευμένος πράκτορας. Μετά από τόσες προσπάθειες και ενδιαφέρον από τη CIA, ο Τερ-Οβανέσιαν δεν αυτομόλησε ποτέ.

Ωστόσο, αυτή δεν ήταν η μόνη αποστολή που ανέλαβαν οι πράκτορες του Lebed. Δύο Ουκρανοί ιερείς ντυμένοι με πολιτικά ρούχα ήρθαν σε επαφή με τους Σοβιετικούς, ενώ άλλοι πράκτορες διένειμαν λογοτεχνία και έκαναν επιτυχείς συνδέσεις με μελλοντικές πηγές.

Αλλά οι περισσότερες προσπάθειες υπό την καθοδήγηση του Lebed έμειναν πολύ μακριά από το βάθρο της κατασκοπευτικής επιτυχίας.

«Μην πεις σε κανέναν για τη συνομιλία μας»

Κατά τη διάρκεια μιας ιδιαίτερα αδέξιας προσπάθειας, ένας ανώνυμος πράκτορας είχε μια συζήτηση για πολιτική με τον σοβιετικό αθλητικό δημοσιογράφο, Σεργκέι Γκρεγκόγιεβιτς Φεντούλοφ. Ο πράκτορας έδωσε στον Φεντούλοφ αντισοβιετικό υλικό που είχε προετοιμάσει η «Αεροδυναμική». Αφού το διάβασε ο Φεντούλοφ, τρομοκρατήθηκε.

«Διάβασα το φυλλάδιο που μου δώσατε χθες το βράδυ», είπε στον πράκτορα. «Είναι καθαρά αντεπαναστατικό. Ξέρετε τι θα γινόταν αν κάποιος μου το έπαιρνε και το διάβαζε; Όχι, ένα τέτοιο βιβλίο δεν θα μπορούσα να το δώσω σε κανέναν».

Ο Φεντούλοφ πρόσθεσε: «Σου ζητώ, φίλε μου, να μην πεις σε κανέναν για τη συνομιλία μας χθες το βράδυ, για το όνομά μου και για αυτό το βιβλιαράκι που μου έδωσες».

Μια μικρή υποσημείωση στην ιστορία του Ψυχρού Πολέμου

Στον ίδιο τον αγωνιστικό χώρο, ο Καντέλο ήταν επίσης κατώτερος των περιστάσεων. Αν και είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη βολή ακοντισμού κατά τη διάρκεια των προκριματικών γύρων, τελικά τερμάτισε στη δέκατη θέση στους Αγώνες του 1960. Δεν αγωνίστηκε ποτέ ξανά στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αλλά απόλαυσε μια θρυλική καριέρα 55 ετών ως προπονητής στίβου στη Ναυτική Ακαδημία.

Πέθανε τον Ιανουάριο του 2024 σε ηλικία 92 ετών.

Κοιτάζοντας πίσω στην υπόθεση το 2017, ο Καντέλο την είδε ως μια μικρή υποσημείωση στην ιστορία του Ψυχρού Πολέμου. «Αυτό φαίνεται σαν μια πολύ, πολύ μικρή λεπτομέρεια στο σύστημα των πραγμάτων», είπε. Αυτό το συναίσθημα θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί φαινομενικά δεν μίλησε ποτέ δημοσίως για τις πράξεις του μέχρι τη συνέντευξη με τον Ντάκγουορθ. Ή ίσως ο κορυφαίος αθλητής και προπονητής θυμήθηκε ότι όταν πρόκειται για το παιχνίδι της κατασκοπείας, μια αρχή στέκεται πάνω από όλες τις άλλες: η μυστικότητα.

*Με στοιχεία από smithsonianmag.com