Η Τουρκία στη διεθνή σκακιέρα ως μεσολαβητής – Ο ρόλος της στην ανταλλαγή κρατουμένων Δύσης – Ρωσίας

«Διπλωματικό άθλο» χαρακτήρισε ο Τζο Μπάιντεν την ανταλλαγή κρατουμένων Δύσης  – Ρωσίας, η οποία χαρακτηρίστηκε ιστορική και η μεγαλύτερη ανταλλαγή κρατουμένων από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους διπλωμάτες ωστόσο αποκτά ο ρόλος της Τουρκίας σε αυτή την ανταλλαγή. Μία ανταλλαγή η οποία έλαβε χώρα σε τουρκικό έδαφος.

Όπως ανέφερε τηλεγράφημα του Reuters την 1η Αυγούστου, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών της Τουρκίας (ΜΙΤ) ανακοίνωσε ότι θα συντονίσει μία μεγάλη ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας και Λευκορωσίας από τη μία πλευρά και ΗΠΑ, Γερμανίας, Πολωνίας, Σλοβενίας, Νορβηγίας από την άλλη.

«Μια επιχείρηση ανταλλαγής (κρατουμένων) θα πραγματοποιηθεί σήμερα υπό τον συντονισμό της οργάνωσής μας», ανέφερε σε ανακοίνωσή της την Πέμπτη η MIT για να προσθέσει ότι «ο οργανισμός μας έχει αναλάβει σημαντικό ρόλο διαμεσολάβησης σε αυτήν την επιχείρηση ανταλλαγής, η οποία είναι η πιο ολοκληρωμένη της πρόσφατης περιόδου».

Την Πέμπτη πραγματοποιήθηκε και τηλεφωνική επικοινωνία του τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν  με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, κατά την οποία η συμφωνία ανταλλαγής κρατουμένων ΗΠΑ – Ρωσίας ήταν ψηλά στην ατζέντα και ο ρόλος που έπαιξε η Τουρκία σε αυτή. Με τον τούρκο πρόεδρο να σημειώνει ότι η Τουρκία κάνει ότι μπορεί για να βελτιώσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ σε κάθε τομέα και θα συνεχίσει να το κάνει, όπως μετέδωσε το τουρκικό πρακτορείο Ανατολού. Ενώ ο Μπάιντεν ευχαρίστησε τον Ερντογάν για τις προσπάθειες του να διασφαλίσει ότι η ανταλλαγή θα εξελιχθεί ομαλά.

Η Τουρκία απολαμβάνει το ρόλο της

Σε άρθρο των New York Times επισημαίνεται ότι η Τουρκία «απολαμβάνει τον ρόλο που έπαιξε στην ανταλλαγή κρατουμένων».

Όπως παρατηρούν οι New York Times η Τουρκία έχει απογοητεύσει τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, αρνούμενη συχνά να γίνει σκληρή με τη Ρωσία, αλλά οι καλές σχέσεις της με τη Μόσχα μπορεί να τη βοήθησαν να συμμετάσχει στην ανταλλαγή. Για να σημειώσουν ότι η Τουρκία έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό μεσολαβητή στις σχέσεις της Μόσχας με τη Δύση, από τη στιγμή που έγινε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Ακόμα και αν δεν είναι απόλυτα σαφές ποιος και πόσο σημαντικός ήταν ο ρόλος της Άγκυρας κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε Μόσχα και Ουάσιγκτον, το γεγονός ότι η ανταλλαγή η οποία ήταν εξαιρετικά πολύπλοκη και αφορούσε σειρά χωρών έγινε σε τουρκικό έδαφος αναδεικνύει το ρόλο της Άγκυρας ως βασικό παίκτη στην παγκόσμια σκηνή.

«Καθώς δεν υπάρχει άλλος σύμμαχος του ΝΑΤΟ που να έχει πολιτικό διάλογο με τη Ρωσία, κατά κάποιο τρόπο, η Τουρκία ήταν ο μόνος παράγοντας που θα μπορούσε να το πετύχει αυτό», δηλώνει χαρακτηριστικά – σύμφωνα με τους New York Times ο Ozgur Unluhisarcikli, διευθυντής του γραφείου του German Marshall Fund στην Άγκυρα.

Πηγή: Flightradar24 – New York Times

Η πολιτική ισορροπιών

Το γεγονός μάλιστα ότι η Τουρκία έχει επιλέξει μία πολιτική ισορροπιών ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση επισημαίνεται από αναλυτές που βλέπουν ότι ακροβατώντας ανάμεσα σε κινήσεις που δεν βλάπτουν τη Ρωσία και την ίδια στιγμή κάνοντας παραχωρήσεις προς τη Δύση. Με τούρκους διπλωμάτες να επισημαίνουν ήδη από το 2022 ότι η Τουρκία επιλέγει ένα δικό της ανεξάρτητο μονοπάτι πολιτικής απέναντι σε Ρωσία και Δύση, βάσει των δικών της συμφερόντων, που τελικά όπως αποδεικνύεται καταφέρουν να την οδηγήσουν να λάβει μέρος σε προσπάθειες όπως η ανταλλαγή αιχμαλώτων της Πέμπτης.

Υπενθυμίζεται άλλωστε ότι αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία παίζει ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα σε Ρωσία και ΗΠΑ. Είχε ρόλο σε ανταλλαγή κρατουμένων Μόσχας – Ουάσιγκτον και το 2022 ενώ ήταν η χώρα που έπαιξε ρόλο διαμεσολαβητή και στην συμφωνία των Ηνωμένων Εθνών για τη διασφάλιση ότι τα ουκρανικά σιτηρά θα εξάγονται μέσω της Μαύρης Θάλασσας το 2022.

Ενώ ακολούθησε και η ανταλλαγή κρατουμένων Ρωσίας – Ουκρανίας, με τους ουκρανούς μαχητές να αφήνονται ελεύθεροι σε τουρκικό έδαφος και τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν να ευχαριστεί την τουρκική κυβέρνηση για τη διαμεσολάβηση.

Ακόμα και αν η εμπιστοσύνη που υπάρχει ανάμεσα σε Μόσχα και Άγκυρα έχει επανειλημμένα γίνει λόγος δυσαρέσκειας για την Δύση, σε ζητήματα όπως η ανταλλαγή κρατουμένων της Πέμπτης η Τουρκία έδειξε αν είναι η μόνη εναλλακτική.

Βασικός μεσολαβητικός ρόλος

Η προθυμία της Γερμανίας – σύμφωνα με την DW – να απελευθερώσει τον Βαντίμ Κρασίκοφ (πρώην αξιωματικό της ρωσικής υπηρεσίας ασφαλείας (FSB) που καταδικάστηκε για δολοφονία ενός Τσετσένου πρώην Γεωργιανού αξιωματικού στο Βερολίνο το 2019) και ο ρόλος της Τουρκίας ως διαμεσολαβητή ήταν καθοριστικοί για να καταστεί δυνατή η ιστορική ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας και Δύσης αυτή την εβδομάδα, σύμφωνα με τον Χανς Τζέικομπ Σίντλερ, γερμανό ειδικό κατά του εξτρεμισμού και ανώτερος διευθυντή του μη κερδοσκοπικού προγράμματος Counter Extremism Project.

Σε μία συνθήκη στην οποία απαιτούνται νέες προσεγγίσεις που περιλαμβάνουν νέους εταίρους  ο Σίντλερ θεωρεί ότι η Τουρκία, έχοντας επίσης εμπλακεί σε ανταλλαγές αιχμαλώτων πολέμου μεταξύ των ρωσικών και των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων κατά τη διάρκεια του συνεχιζόμενου πολέμου, έπαιξε βασικό μεσολαβητικό ρόλο.

«Η Τουρκία έχει το πλεονέκτημα ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ αλλά όχι μέλος της ΕΕ», είπε. «Έτσι, είναι τέλεια τοποθετημένη μεταξύ των δύο κόσμων για να μπορεί να είναι διαμεσολαβητής σε αυτές τις πολύ δύσκολες καταστάσεις».

Αυτό που κατάφερε η Άγκυρα για μία ακόμα φορά ήταν να γκρεμίσει με τον πλέον ηχηρό τρόπο το αφήγημα περί απομόνωσης της καθώς επιστρέφει στην διεθνή διπλωματική σκηνή, εμπλεκόμενη και βοηθώντας να ολοκληρωθεί μία υπόθεση με υψηλό συμβολισμό. Αποδεικνύοντας ότι η πολιτική αυτονομία της στο θέμα της Ρωσίας τελικά δεν λειτούργησε υπέρ της. Και τελικά την επιβάλλει ως διεθνή διαμεσολαβητικό παράγοντα από την αρχή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία μέχρι σήμερα.