Τεράστια απειλή για την ανθρωπότητα, η κατάρρευση των θαλασσίων ρευμάτων

Ένα ζωτικής σημασίας σύστημα ρευμάτων του Ατλαντικού Ωκεανού που επηρεάζει τον καιρό σε ολόκληρο τον κόσμο θα μπορούσε να καταρρεύσει ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 2030, όπως υποστηρίζουν επιστήμονες σε μια νέα μελέτη – μια καταστροφή πλανητικής κλίμακας που θα μεταμόρφωνε τον καιρό και το κλίμα. Πιθανότατα σε όλο τον κόσμο, καθώς τα καιρικά φαινόμενα συχνά είναι αλληλένδετα.

Αρκετές μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν υποδείξει ότι το κρίσιμο σύστημα – η Μεσημβρινή Ανατρεπτική Κυκλοφορία του Ατλαντικού, ή AMOC – θα μπορούσε να βρίσκεται σε πορεία κατάρρευσης, αποδυναμωμένο από τις θερμότερες θερμοκρασίες των ωκεανών και τη διαταραγμένη αλμύρα που προκαλείται από την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή.

Όμως η νέα έρευνα, η οποία βρίσκεται υπό αξιολόγηση και δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί σε περιοδικό, χρησιμοποιεί ένα μοντέλο τελευταίας τεχνολογίας για να εκτιμήσει πότε θα μπορούσε να καταρρεύσει, υποδεικνύοντας ότι η διακοπή θα μπορούσε να συμβεί μεταξύ 2037 και 2064. Αυτή η έρευνα δείχνει ότι είναι πολύ πιθανό να καταρρεύσει μέχρι το 2050.

«Αυτό είναι πραγματικά ανησυχητικό», δήλωσε ο Ρενέ βαν Γουέστεν, θαλάσσιος και ατμοσφαιρικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία και συν-συγγραφέας της μελέτης.

«Όλες οι αρνητικές παρενέργειες της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, θα συνεχίσουν να υφίστανται, όπως περισσότεροι καύσωνες, περισσότερες ξηρασίες, περισσότερες πλημμύρες», δήλωσε στο CNN. «Στη συνέχεια, αν έχουμε και μια κατάρρευση του AMOC το κλίμα θα διαστρεβλωθεί ακόμη περισσότερο».

Η ανακύκλωση του νερού ψύχει το νότιο ημισφαίριο και θερμαίνει τον Βόρειο Ατλαντικό

Όπως ένας ιμάντας μεταφοράς (του αεροδρομίου), η AMOC τραβάει ζεστό επιφανειακό νερό από το νότιο ημισφαίριο και τους τροπικούς και το διανέμει στον ψυχρό Βόρειο Ατλαντικό. Το ψυχρότερο, αλμυρότερο νερό στη συνέχεια βυθίζεται και ρέει νότια. Ο μηχανισμός αυτός αποτρέπει τμήματα του νότιου ημισφαιρίου από την υπερθέρμανση και τμήματα του βόρειου ημισφαιρίου από το αφόρητο κρύο, ενώ παράλληλα διανέμει θρεπτικά συστατικά που διατηρούν τη ζωή στα θαλάσσια οικοσυστήματα.

Οι επιπτώσεις μιας κατάρρευσης του AMOC θα ήταν «κατακλυσμικές». Στις δεκαετίες μετά την κατάρρευση, οι πάγοι της Αρκτικής θα άρχιζαν να σέρνονται νότια και μετά από 100 χρόνια θα έφταναν μέχρι τις νότιες ακτές της Αγγλίας. Η μέση θερμοκρασία της Ευρώπης θα έπεφτε κατακόρυφα, όπως και της Βόρειας Αμερικής – συμπεριλαμβανομένων και τμημάτων των ΗΠΑ. Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου θα έβλεπε μια πλήρη αντιστροφή των εποχών του- η σημερινή ξηρή εποχή θα γινόταν οι βροχεροί μήνες και το αντίστροφο.

Μια κατάρρευση της AMOC «είναι ένας πραγματικά μεγάλος κίνδυνος που πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποφύγουμε», δήλωσε ο Στεφάν Ράμστορφ, φυσικός ωκεανογράφος στο Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ στη Γερμανία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην τελευταία έρευνα. Παρόλα αυτά, καταλήγουμε να βιώνουμε ένα greenwashing, χωρίς προηγούμενο.

Για να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους, οι επιστήμονες από την Ουτρέχτη χρησιμοποίησαν μοντέλα τελευταίας τεχνολογίας και για πρώτη φορά προσδιόρισαν μια περιοχή του Νότιου Ατλαντικού Ωκεανού ως το βέλτιστο μέρος για την παρακολούθηση των αλλαγών στην κυκλοφορία και τη χρήση παρατηρησιακών δεδομένων. Εκεί εξέτασαν τις θερμοκρασίες και την αλατότητα των ωκεανών για να επιβεβαιώσουν προηγούμενες προβλέψεις σχετικά με το πότε η AMOC μπορεί να φτάσει στο σημείο καμπής της.

Κοιτάζουμε την καταστροφή κατάματα και όμως δεν κάνουμε το παραμικρό

Η έμφαση στην έρευνα των ωκεανών στον χρόνο της κατάρρευσης είναι μια σχετικά νέα εξέλιξη, δήλωσε ο Ράμστορφ. Αλλά δείχνει πόσο έχει προχωρήσει η κατανόηση των επιστημόνων για την αποδυνάμωση της AMOC. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, συζητούσαμε για το αν θα συνέβαινε καθόλου, ως ένα είδος κινδύνου χαμηλής πιθανότητας, υψηλού αντίκτυπου, δήλωσε στο CNN. «Και τώρα φαίνεται πολύ πιο πιθανό απ’ ό,τι πριν από λίγα χρόνια να συμβεί αυτό. Τώρα οι άνθρωποι αρχίζουν να πλησιάζουν στο πότε θα συμβεί».

Ο Ράμστορφ δήλωσε ότι πριν από πέντε περίπου χρόνια θα συμφωνούσε ότι μια κατάρρευση του AMOC αυτόν τον αιώνα ήταν απίθανη, αν και ακόμη και ένας κίνδυνος 10% εξακολουθεί να είναι απαράδεκτα υψηλός «για μια καταστροφική επίπτωση τέτοιου μεγέθους».

«Υπάρχουν τώρα πέντε εργασίες, βασικά, που προτείνουν ότι θα μπορούσε κάλλιστα να συμβεί σε αυτόν τον αιώνα, ή ακόμη και πριν από τα μέσα του αιώνα», δήλωσε ο Ράμστορφ. «Η συνολική μου εκτίμηση είναι τώρα ότι ο κίνδυνος να περάσουμε το σημείο καμπής σε αυτόν τον αιώνα είναι πιθανώς ακόμη μεγαλύτερος από 50%». Ενώ οι πρόοδοι στην έρευνα για την AMOC ήταν ραγδαίες και τα μοντέλα που προσπαθούν να προβλέψουν την κατάρρευσή της έχουν προχωρήσει με αστραπιαία ταχύτητα, εξακολουθούν να μην είναι χωρίς προβλήματα.

Για παράδειγμα, τα μοντέλα δεν λαμβάνουν υπόψη έναν κρίσιμο παράγοντα για την κατάρρευση της AMOC – το λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας. Τεράστιες ποσότητες γλυκού νερού αποκολλώνται από το στρώμα πάγου και ρέουν στον Βόρειο Ατλαντικό, γεγονός που διαταράσσει μία από τις κινητήριες δυνάμεις της κυκλοφορίας: το αλάτι. «Ήδη έχουμε μια τεράστια εισροή γλυκού νερού στον βόρειο Ατλαντικό, η οποία θα διαταράξει εντελώς το σύστημα», δήλωσε ο Ράμστορφ.

Αυτό το ερευνητικό κενό σημαίνει ότι οι προβλέψεις θα μπορούσαν να υποεκτιμήσουν πόσο σύντομα ή γρήγορα θα συμβεί μια κατάρρευση, δήλωσε ο Ράμστορφ.