Πλανήτες: Πρόταση αλλαγής του «παρωχημένου» ορισμού

Η τελευταία φορά που η Διεθνής Ένωση Αστρονομίας άλλαξε τον ορισμό των πλανητών ήταν το 2006, όταν ο μικρός Πλούτωνας εκδιώχθηκε από το κλαμπ και υποβιβάστηκε στην κατηγορία του πλανήτη-νάνου.

Τώρα, τρεις ερευνητές προτείνουν νέα αλλαγή του ορισμού, η οποία βασίζεται σε ποσοτικά αντί ποιοτικά κριτήρια και καλύπτει τους χιλιάδες κόσμους που κινούνται σε τροχιά γύρω από άστρα πέρα από τον Ήλιο.

Σύμφωνα με τον σημερινό ορισμό, πλανήτης είναι το σώμα που περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο· έχει απορροφήσει ή εξοστρακίσει άλλα σώματα που κινούνταν στην ίδια τροχιά· και διαθέτει αρκετή μάζα ώστε να έχει αποκτήσει σφαιρικό σχήμα.

Σύμφωνα με τη νέα πρόταση, η οποία παρουσιάζεται ως προδημοσίευση στο ηλεκτρονικό αποθετήριο arXiv, και τα τρία κριτήρια είναι προβληματικά.

Πρώτον, ο ισχύων ορισμός εξαιρεί τα 5.600 σώματα που έχουν ανακαλυφθεί γύρω από άλλα άστρα. Τα σώματα αυτά λέγονται «εξωπλανήτες», δηλαδή πλανήτες έξω από το Ηλιακό Σύστημα. Δεδομένου όμως ότι οι πλανήτες κινούνται εξ ορισμού γύρω από τον Ήλιο, ακόμα και ο όρος εξωπλανήτης είναι ασαφής.

Το δεύτερο προβληματικό σημείο είναι το σφαιρικό σχήμα των πλανητών. Στην πραγματικότητα, ούτε η Γη ούτε οι υπόλοιποι πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος είναι απολύτως σφαιρικοί. Επιπλέον, το σχήμα των εξωπλανητών δεν μπορεί να προσδιοριστεί με τις σημερινές τεχνολογίες, επισημαίνουν οι τρεις αστρονόμοι που υπογράφουν τη μελέτη.

Προτείνουν επίσης κατάργηση του κριτηρίου σύμφωνα με το οποίο οι πλανήτες είναι σώματα που έχουν «καθαρίσει» τις τροχιές τους από μικρότερα αντικείμενα. Το κριτήριο αυτό είναι ουσιαστικά περιττό επειδή ισχύει για όλα τα σώματα που υπερβαίνουν ένα όριο μεγέθους, λέει η μελέτη.

Σύμφωνα με την πρόταση, πλανήτης είναι το σώμα που:

• Κινείται σε τροχιά γύρω από ένα ή περισσότερα άστρα, καφέ νάνους ή αστρικά υπολείμματα (πυρήνες νεκρών άστρων)
• Έχει μάζα άνω των 10²³ κιλών
• Έχει μάζα μικρότερη από 13 φορές τη μάζα του Δία (2,5 X 10²⁸ κιλά). Τα αντικείμενα που ξεπερνούν αυτό το όριο μάζας δεν είναι πλανήτες αλλά «καφέ νάνοι», σώματα γνωστά και ως «αποτυχημένα άστρα», καθώς είναι αρκετά μεγάλα ώστε να επιτρέπουν σε κάποιο μικρό βαθμό τη θερμοπυρηνική σύντηξη υδρογόνου, την πυρηνική αντίδραση που τροφοδοτεί τα άστρα.

Η πρόταση θα υποβληθεί τον Αύγουστο στη γενική συνέλευση της Διεθνούς Ένωσης Αστρονομίας, πιθανότατα όμως μια ενδεχόμενη αλλαγή του ορισμού απέχει ακόμα αρκετά χρόνια.