Η «χρυσή εποχή» των πτήσεων δεν ήταν και τόσο glamorous

Η ακμή της αεροπορίας επιστρέφει – τουλάχιστον για τους πλούσιους ταξιδιώτες. Τον ερχόμενο Ιούνιο, μια αναμνηστική πτήση με το σήμα της Pan Am θα μεταφέρει 50 προνομιούχους μεταξύ Νέας Υόρκης, Βερμούδων, Λισαβόνας, Μασσαλίας, Λονδίνου και Ιρλανδίας με ιδιωτικό τζετ, φίνο στυλ και διαμονή σε πρώτης τάξεως ξενοδοχεία.

Τα εισιτήρια για το 12ήμερο ταξίδι κοστίζουν από περίπου 52.380 ευρώ, με τον διοργανωτή Bartelings να υπόσχεται «μια υπέροχη, κοινωνική εμπειρία – όπως θα ήταν στην ακμή της Pan Am».

Η αμερικανική αεροπορική εταιρεία κυριάρχησε στους ουρανούς τη δεκαετία του ’60 και του ’70, την εποχή που θεωρείται ευρέως ως η χρυσή εποχή της αεροπορίας – αλλά μήπως η πραγματικότητα δεν ήταν τελικά τόσο ρόδινη;

«Μιλήσαμε με μερικούς από τους πιο συχνούς επιβάτες της δεκαετίας για να το μάθουμε» γράφει η Hazel Plush στη βρετανική Telegraph.

«Ο πιο πολυταξιδεμένος άνθρωπος στον κόσμο»

Μέχρι τη δεκαετία του ’60, οι περισσότερες εμπορικές πτήσεις γίνονταν με αεροπλάνα με έλικες – αλλά η εμφάνιση των αεροσκαφών με τζετ έκανε τα ταξίδια απείρως πιο ομαλά και γρήγορα. Οι αεροπορικές εταιρείες έλεγαν ότι τα νέα αεροσκάφη μπορούσαν να πετάξουν πάνω από τις αναταράξεις και διαφήμιζαν καμπίνες πρώτης θέσης όπου οι άνθρωποι έπιναν και έτρωγαν με άνεση και κοινωνικοποιούνταν στα κομψά μπαρ της καμπίνας.

Αλλά για όσους βρίσκονταν στην «τουριστική θέση», δηλαδή στην οικονομική, η εικόνα ήταν πολύ διαφορετική, λέει ο Fred Finn, ο οποίος ανακηρύχθηκε «ο πιο πολυταξιδεμένος άνθρωπος στον κόσμο» από το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες το 1983 και έχει συγκεντρώσει 16 εκατομμύρια μίλια στον ουρανό από την πρώτη του πτήση σε ηλικία 13 ετών.

«Σε μια κάπως ήσυχη οικονομική καμπίνα βρήκα πώς να αφαιρέσω τα μπράτσα και να τα τοποθετήσω από πάνω, ώστε να μπορώ να ξαπλώσω»

Ελάχιστος χώρος για τα πόδια και κρεβάτια σαν ράφια αποσκευών

Σήμερα, 84 ετών, εξακολουθεί να ταξιδεύει – με μια αυτοβιογραφία με θέμα την αεροπλοΐα, το Sonic Boom, που κυκλοφορεί αυτό το μήνα. «Με την άνοδο της εποχής των τζετ, οι αεροπορικές εταιρείες δεν μπορούσαν να αντισταθούν στον πειρασμό να στριμώξουν όσο το δυνατόν περισσότερους επιβάτες, για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους», λέει.

«Ο χώρος για τα πόδια ήταν ελάχιστος, αλλά οι συχνοί επιβάτες ήταν πανούργοι», λέει ο Finn: «Σε μια κάπως ήσυχη οικονομική καμπίνα βρήκα πώς να αφαιρέσω τα μπράτσα και να τα τοποθετήσω από πάνω, ώστε να μπορώ να ξαπλώσω».

Ήταν πιο άνετα από την πρώτη θέση σε ορισμένα αεροπλάνα με έλικα: «Στο Boeing Stratocruiser, το κρεβάτι σου έμοιαζε με ράφι αποσκευών – αν και σου έφερναν τουλάχιστον πρωινό στο κρεβάτι».

Δείτε το σχετικό βίντεο 

«Όλοι θα έψαχναν για τις σακούλες εμετού»

Το κάπνισμα στα αεροπλάνα δεν ήταν απλώς σύνηθες τη δεκαετία του ’60 και του ’70 – ενθαρρυνόταν, λέει η Hilary Thompson Dredge, η οποία εργαζόταν στην BOAC ως υπάλληλος check-in το 1973. «Ήταν σαν ένα κονιάκ για να ηρεμήσουν τα νεύρα», γελάει. «Αλλά, θεέ μου, ήταν φρικτό, ένα συνεχές μιάσμα. Ορισμένες σειρές είχαν οριστεί ως «ζώνες καπνίσματος», αλλά έτσι κι αλλιώς γέμιζε καπνό η καμπίνα».

Η πικάντικη μυρωδιά έκανε τους ανθρώπους να αρρωσταίνουν: «Όλοι κρατούσαν τις σακούλες με τους εμετούς – ήταν τόσο συνηθισμένο τότε. Όλοι νιώθαμε τρομερή ναυτία».

Πολλές αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες άρχισαν να απαγορεύουν το κάπνισμα τη δεκαετία του ’80, αλλά η British Airways δεν ακολούθησε το παράδειγμα μέχρι το 1998

Υποχρεωτικά καλοντυμένοι

Η καινοτομία της πτήσης ήταν τέτοια, που οι ταξιδιώτες ήταν συχνά άψογα ντυμένοι («φορούσες πάντα το καλύτερό σου κοστούμι», λέει ο Finn) – αλλά όχι για πολύ. «Μέχρι να προσγειωθείς, το υπέροχο ντύσιμό σου θα ήταν ένα τσαλακωμένο χάλι και θα μύριζες καπνό», θυμάται ο Thompson Dredge.

Πολλές αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες άρχισαν να απαγορεύουν το κάπνισμα τη δεκαετία του ’80, αλλά η British Airways δεν ακολούθησε το παράδειγμα μέχρι το 1998 – αν και, φυσικά, πολλά αεροπλάνα διατήρησαν τα σταχτοδοχεία στα μπράτσα τους πολύ αργότερα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Vintage Airliners (@vintageairliners)

Μεθυσμένοι (και γαϊδούρια) στο αεροσκάφος

Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 μια ομάδα μεθυσμένων επιχειρηματιών έφερε ένα γαϊδουράκι στο αεροπλάνο, το οποίο πέρασε όλο το ταξίδι περιπλανώμενο στην καμπίνα.

Ο πιλότος ήταν αμήχανος – είπε ότι η ομάδα ήταν «απλώς ένα μάτσο καλοί τύποι», όπως έγραψαν οι Kenneth Hudson και Julian Pettifer το 1979 στα αεροπορικά απομνημονεύματα, Diamonds in the Sky.

«Άφησαν τον γάιδαρο ελεύθερο στην καμπίνα και κατέστρεψαν την επίπλωση. Ενώ το αεροσκάφος προσγειωνόταν, ο γάιδαρος έπεσε πάνω στην πόρτα που οδηγούσε στο πιλοτήριο, και εμποδίστηκε από το να μπουκάρει μέσα σε αυτό μόνο από το πόδι του μηχανικού πτήσης».

Οι θορυβώδεις επιβάτες ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο, λέει ο Thompson Dredge. «Πάντα υπήρχε κάποιος που συμπεριφερόταν άσχημα στην οικονομική θέση», θυμάται. «Οι άνθρωποι μεθούσαν πολύ στο πίσω μέρος. Μας έδιναν ένα τέταρτο μπουκάλι κρασί με το φαγητό μας, αλλά μπορούσες να αγοράσεις περισσότερο – πράγμα που έκαναν πολλοί επιβάτες».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Vintage Airliners (@vintageairliners)

Μόνο γυναίκες με καλές αναλογίες

«Τη δεκαετία του ’70, το πλήρωμα καμπίνας ήταν πραγματικά εξαιρετικό», θυμάται ο Finn. «Η Pan Am τους εκπαίδευσε ακόμη και στο ασημένιο σέρβις στο Savoy του Λονδίνου». Όμως η ζωή μιας αεροσυνοδού δεν ήταν πάντα τόσο γοητευτική όσο φαινόταν.

Μόνο γυναίκες μπορούσαν να υποβάλουν αίτηση για τις θέσεις εργασίας και έπρεπε να είναι ανύπαντρες, μεταξύ 21 και 27 ετών, με «καλές αναλογίες και ευχάριστη εμφάνιση», σύμφωνα με τις αγγελίες εργασίας. Επιτρεπόταν να κατέχουν το ρόλο μόνο για 10 χρόνια, και ορισμένες έλεγαν ψέματα ότι ήταν ανύπαντρες προκειμένου να διατηρήσουν την καριέρα τους μετά το γάμο.

Στον αέρα, η παρενόχληση ήταν συνηθισμένη. Το 1962, ένας μηχανικός πτήσης της αμερικανικής εταιρείας Trans World Airlines (TWA) – η οποία έπαψε να λειτουργεί το 2001 – δημοσίευσε φωτογραφίες που είχε τραβήξει με κρυφές κάμερες στο αεροσκάφος και έδειχναν το πλήρωμα καμπίνας να κάθεται στα γόνατα του κυβερνήτη.

«Έχω ακούσει πολλές φορές την προτροπή, σχεδόν απαίτηση, να ανέβει μια κοπέλα στην αγκαλιά του πιλότου», δήλωσε ο μηχανικός. «Δεδομένου ότι τα κορίτσια είναι υπό τις διαταγές του, αυτό τις φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Vintage Airliners (@vintageairliners)

«Ετοιμάστε μου μια μπύρα, φτάσαμε»

Οι επιβάτες μερικές φορές δεν ήταν καλύτεροι. Στη δεκαετία του ’70, η BOAC λάνσαρε μια νέα στολή για το πλήρωμα που πετούσε μεταξύ Νέας Υόρκης και Καραϊβικής: ένα «χάρτινο φόρεμα» με στενή γραμμή στο μπούτι (στην πραγματικότητα ήταν πολύ ελαφρύ ύφασμα), τυπωμένο με φωτεινά λουλούδια.

Αλλά αποσύρθηκε από την υπηρεσία μέσα σε ένα χρόνο, επειδή – σύμφωνα με το μύθο – απείθαρχοι επιβάτες έβαζαν τον αναπτήρα τους στο στρίφωμά του, για να «δοκιμάσουν» την αντιφλεγμονώδη προστασία του.

Στις 7 Ιανουαρίου 1972, ο πιλότος της πτήσης 602 της Iberia συνομιλούσε για ποδόσφαιρο με τον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας της Ίμπιζα – τόσο έντονα, που φέρεται να μην πρόσεξε την επικίνδυνη κάθοδο του αεροσκάφους. Σύμφωνα με μαρτυρίες, λίγες στιγμές πριν από τη συντριβή είχε ειδοποιήσει μέσω ασυρμάτου το αεροδρόμιο λέγοντας: «Ετοιμάστε μου μια μπύρα, φτάσαμε». Και οι 98 επιβάτες και έξι μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν.

Το Concorde, αυτό το μεγάλο είδωλο της ταχύτητας και της πολυτέλειας των αιθέρων, ξεκίνησε εμπορικές πτήσεις το 1976. Η ζωή στο αεροσκάφος ήταν γλυκιά

Η δεκαετία του ’70 έγινε η πιο θανατηφόρα δεκαετία

Ήταν η αρχή της πιο θανατηφόρας χρονιάς της εμπορικής αεροπορίας, με 72 περιστατικά που είχαν ως αποτέλεσμα 2.373 θανάτους σε όλο το 1972 – σύμφωνα με το Aviation Safety Network , το οποίο διατηρεί βάση δεδομένων για όλα τα αεροπορικά ατυχήματα.

Η δεκαετία του ’70 έγινε η πιο θανατηφόρα δεκαετία στην εμπορική αεροπορία, με συνολικά 16.766 θανάτους που σχετίζονται με αεροσκάφη. Στη δεκαετία του ’60 είχαν σημειωθεί 13.692 θάνατοι.

Για τον Finn, το 1977 ήταν μια χρονιά με ζόρικες αναμνήσεις: «Μια μέρα, έζησα μια προσγείωση χωρίς τροχούς [όταν το αεροσκάφος προσγειώνεται στην κοιλιά του και όχι στον τροχό προσγείωσης] προσερχόμενος στη Νέα Υόρκη. Το ίδιο απόγευμα, πήρα μια πτήση με προορισμό την Κοπεγχάγη – η οποία πέρασε αιώνες κάνοντας κύκλους γύρω από το αεροδρόμιο JFK. Αποδείχθηκε ότι υπήρχε μια ύποπτη βόμβα στο αεροσκάφος».

Ουρανοκατέβατοι ναύλοι – αλλά άξιζε τον κόπο

Το Concorde, αυτό το μεγάλο είδωλο της ταχύτητας και της πολυτέλειας των αιθέρων, ξεκίνησε εμπορικές πτήσεις το 1976. Η ζωή στο αεροσκάφος ήταν γλυκιά: «Κάθε φορά που πετούσα, υπήρχε πάντα ένα παγωμένο μπουκάλι Dom Perignon κάτω από το κάθισμά μου», θυμάται ο Finn.

Αλλά για τους περισσότερους ταξιδιώτες ήταν σταθερά απρόσιτο. Ένα εισιτήριο απλής μετάβασης από το Λονδίνο στην Ουάσινγκτον κόστιζε 431 λίρες στην αρχή της λειτουργίας του, ποσό που ισοδυναμεί με 2.560 ευρώ σήμερα.

Ωστόσο, μόλις 20 χρόνια νωρίτερα, ακόμη και το πιο απλό υπερατλαντικό ταξίδι ήταν ακόμη πιο ακριβό, με τα εισιτήρια μιας διαδρομής να διαφημίζονται σε περίπου 6.300 ευρώ σε σημερινά χρήματα. Οι ναύλοι μειώθηκαν σταδιακά, αλλά εξακολουθούσαν να είναι απαγορευτικά ακριβοί για τους περισσότερους ανθρώπους.

Παρόλα αυτά για όλα τα κόστη, τις ταλαιπωρίες και τους κινδύνους, η δεκαετία του ’60 και του ’70 ήταν πραγματικά η χρυσή εποχή των πτήσεων, επιμένει ο Finn. «Ήταν όλα τόσο συναρπαστικά που δεν σε ένοιαζε πραγματικά», γελάει.

«Ακόμα και ένα κακό ταξίδι ήταν ένα καλό ταξίδι, καταλαβαίνετε; Ήμασταν όλοι τόσο ενθουσιασμένοι που συμμετείχαμε σε αυτό».

*Με στοιχεία από telegraph.co.uk | Αρχική Φωτό: Aviation Week Archive