Τανζανία, εκεί όπου ο τουρισμός «μασάει»… τους Μασάι

Το Εθνικό Πάρκο Σερενγκέτι βρίσκεται στη βόρεια Τανζανία, καλύπτοντας μια τεράστια έκταση σχεδόν 15.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Το όνομά του προέρχεται από τη λέξη «siringet» της φυλής των Μασάι, που έχουν τις ρίζες τους στην περιοχή.

Σε ελεύθερη μετάφραση, σημαίνει «το μέρος όπου η γη τρέχει για πάντα».

Το Σερενγκέτι είναι άλλωστε γνωστό για τη μεγαλύτερη ετήσια μετανάστευση ζώων στον κόσμο.

Είναι σε αυτές τις τεράστιες εκτάσεις παρθένας σαβάνας που οι γηγενείς Μασάι ζουν και βόσκουν κοπάδια βοοειδών, ανάλογα με την εποχή, εδώ και αιώνες.

Όμως τα τελευταία χρόνια η ζωή στη γη τους γίνεται όλο και πιο δύσκολη.

Ελλείψει κρατικών κονδυλίων, οι υπηρεσίες και οι υποτυπώδεις υποδομές καταρρέουν.

Μέχρι και οι πτήσεις που οργάνωναν καθολικές οργανώσεις αρωγής για τη μεταφορά σοβαρά ασθενών από απομακρυσμένες περιοχές σε νοσοκομεία, έχουν σταματήσει εδώ και δύο χρόνια.

Η κυβέρνηση της Τανζανίας τις απαγόρευσε τον Απρίλιο του 2022, επικαλούμενη προβλήματα αδειοδότησης.

Όπως ωστόσο καταγγέλλεται, οι πραγματικοί λόγοι είναι άλλοι.

Γίνεται λόγος για ένα ευρύτερο σχέδιο εκδίωξης των Μασάι από την προγονική γη τους, ώστε να ανοίξει ο δρόμος σε ξένους επενδυτές και πλούσιους τουρίστες.

Το σήμα είχε δώσει σχεδόν με το που ανέλαβε την προεδρία της Τανζανίας η Σάμια Σουλούχου Χασάν.

Τον Απρίλιο του 2021 διέταξε τους κατοίκους της περιοχή Νγκορονγκόρο να την εγκαταλείψουν.

Τους έδωσε διορία μόλις 30 ημερών.

Η διαταγή τότε «πάγωσε» με δικαστική απόφαση, κατόπιν προσφυγής και χάρη στον Γιόσεφ Ολεσανγκάι, διακεκριμένο δικηγόρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μέλος της φυλής Μασάι.

Όμως τα σχέδια της κυβέρνησης στην Τανζανία δεν ακυρώθηκαν ποτέ.

Γυναίκες της φυλής Μασάι (Shutterstock)

Στο «βωμό» του τουρισμού

Επισήμως στόχος είναι η επέκταση της προστατευόμενης γης στην Τανζανία, από το 30% που είναι σήμερα, στο 50% της εθνικής επικράτειας.

Ήδη στη χώρα της ανατολικής Αφρικής συζητήθηκε τον Ιούνιο στο κοινοβούλιο σχετικό σχέδιο, με αναφερόμενη επόμενη φάση ολοκλήρωσης το 2026.

Θεωρητικά θα είναι ένα ορόσημο στην εφαρμογή των διεθνών αποφάσεων να τεθεί υπό καθεστώς προστασίας περίπου το 30% της επιφάνειας της γης -συμπεριλαμβανομένων των ωκεανών- έως το 2030, στο πλαίσιο των στρατηγικών διατήρησης της βιοποικιλότητας.

Σύμφωνα με το νόμο, στις προστατευόμενες περιοχές δεν επιτρέπεται να ζουν άνθρωποι και να χτίζονται σπίτια ή υποδομές, όπως σχολεία ή νοσοκομεία.

Όμως για την κυβέρνηση της Τανζανίας υπάρχουν αστερίσκοι.

Και αυτοί αφορούν τον τουρισμό.

Στα σχέδιά της είναι νέες περιοχές για σαφάρι και επενδύσεις, με την κατασκευή πολυτελών ξενοδοχείων.

Όμως φαίνεται ότι στέκονται ακόμη ως εμπόδιο τουλάχιστον 100 χωριά των Μασάι.

Αρκετά μέλη της φυλής έχουν ήδη εκδιωχθεί από τη γη τους.

Εφόσον τα κυβερνητικά σχέδια υλοποιηθούν, καταγγέλλεται ότι θα οδηγήσουν στην απώλεια του 80% των παραδοσιακών βοσκοτόπων της φυλής, επηρεάζοντας άμεσα σχεδόν 300.000 ανθρώπους.

Αυτά, ενώ πάνω από ένα εκατομμύριο τουρίστες επισκέπτονται ήδη τα φυσικά καταφύγια κάθε χρόνο.

Για να υποδεχτεί ακόμη περισσότερους, οι αρχές στην Τανζανία επεκτείνουν στην παρούσα φάση το διεθνές αεροδρόμιο στους πρόποδες του διάσημου Όρους Κιλιμάντζαρο.

Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 400 χιλιομέτρων από το Εθνικό Πάρκο Σερενγκέτι.

Νεαρά αγόρια της φυλής Μασάι σε τελετή για την ενηλικίωση (REUTERS/Radu Sigheti)

Πακτωλοί ξένων κεφαλαίων

Εκφράζοντας ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Παγκόσμια Τράπεζα ανέστειλε τον Απρίλιο χρηματοδότηση, ύψους 150 εκατομμυρίων ευρώ, για την ανάπτυξη του τουρισμού στην Τανζανία.

Στις αρχές Ιουνίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφαίρεσε τη χώρα από τη λίστα των επιλέξιμων χωρών για επιχορηγήσεις στην Ανατολική Αφρική, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας NaturAfrica.

«Πρόκειται για ένα ισχυρό μήνυμα», υπογράμμισε η Διεθνής Συμμαχία Αλληλεγγύης στους Μασάι (MISA).

Όμως το ξένο χρήμα στην Τανζανία ρέει.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επενδύουν πάνω από 7 δισεκατομμύρια δολάρια σε μια έκταση 1.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων για σαφάρι στο Λολιόντο, στην περιοχή Νγκορονγκόρο.

Στα σχέδια είναι η κατασκευή πολυτελών καταλυμάτων και ενός αεροδρομίου για ιδιωτικά αεροσκάφη.

Οι Κινέζοι επενδύουν πάνω από 9 εκατομμύρια δολάρια σε ένα πάρκο στον κρατήρα Νγκορονγκόρο.

Επί της ουσίας μια καλντέρα, αποτελεί οδό μετανάστευσης για άγρια ζώα, καθώς και βοσκότοπο για τα κοπάδια βοοειδών των Μασάι κατά την ξηρή περίοδο.

Και οι δύο περιοχές έχουν πια περιφραχθεί.

Οι διαμαρτυρίες των Μασάι έχουν απαντηθεί με συλλήψεις και βίαιη καταστολή από τις δυνάμεις ασφαλείας.

Οι πιο αιματηρές μέχρι στιγμής ήταν προ διετίας.

Για να «χρυσώσει το χάπι» του εκτοπισμού -ανοίγοντας παράλληλο το δρόμο στις ξένες επενδύσεις- η κυβέρνηση της Τανζανίας έχτισε έναν οικισμό για τους Μασάι.

Βρίσκεται 600 χιλόμετρα μακριά από την πατρογονική γη τους.

Έχει σύγχρονα πέτρινα σπίτια, με νερό και ηλεκτρικό, χτισμένα για μέλη της ημινομαδικής φυλής, που μέχρι σήμερα έχει καταφέρει να προστατεύσει τον παραδοσιακό τρόπο ζωής της.

Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Τανζανίας, περίπου 9.000 Μασάι έχουν πλέον μετεγκατασταθεί στον νέο οικισμό, παίρνοντας μαζί τους περίπου 40.000 ζώα.

Οι αρχές υποστηρίζουν ότι όλα γίνονται «εθελοντικά».

Όμως οργανώσεις καταγγέλλουν ότι οι Μασάι που έχουν ήδη εκδιωχθεί από τη γη τους είναι πολλαπλάσιοι.

Μόνο για την επέκταση του Διεθνούς Αεροδρομίου Κιλιμάντζαρο υπολογίζονται σε 20.000.