Τις περισσότερες φορές υποτιμούμε τον ρόλο των μεταφραστών. Ή τείνουμε να θεωρούμε τον ρόλο τους απλώς διεκπεραιωτικό. Όμως, στην πραγματικότητα, η δουλειά τους είναι σημαντική και καθοριστική για το πώς προσλαμβάνουμε ένα βιβλίο. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τη μετάφραση βιβλίων θεωρίας, όπου εκτός των άλλων οι μεταφραστές είναι αυτοί που εν τέλει διαμορφώνουν και το ίδιο μας το θεωρητικό λεξιλόγιο.

Όλα αυτά γράφονται με αφορμή τον θάνατο ενός από τους σημαντικότερους έλληνες μεταφραστές, ιδίως στον χώρο της θεωρίας, τον Νίκο Κούρκουλο που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 64 ετών.

Με σπουδές ιταλικής φιλολογίας αλλά και βαθιά γνώση κοινωνικής ανθρωπολογίας και ιστορίας ο Κούρκουλος, εκ των βασικών συνεργατών των Εκδόσεων του 21ου, μετέφρασε δεκάδες βιβλία, λογοτεχνικά και μη. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν οι μεταφράσεις που έκανε των έργων του Έντσο Τραβέρσο που κυκλοφορούν στα ελληνικά, του Μάρσαλ Σάλινς, του Ίαν Χόντερ, του Γιάννη Χαμηλάκη και άλλων. Όσοι συνεργάστηκαν μαζί του υπογραμμίζουν την συνέπεια και την ιδιαίτερη επιμέλεια με την οποία εργαζόταν και την ιδιαίτερη επιμονή στην ακριβόλογη απόδοση όρων.

Ιδιαίτερα σεμνός, διοχέτευε ένα μέρος της δημιουργικότητάς του στο ιστολόγιο που διατηρούσε, με τίτλο «Ο Τέταρτος Κόσμος», όπου συνδύαζε τη βαθιά ανθρωπολογική παιδεία με την σαφή αποαποικιακή τοποθέτηση. Κάποια από τα κείμενά του στο ιστολόγιο τα εξέδωσε το 2024, σε έναν τόμο υπό τον τίτλο «Ουλελέ» (μια λέξη των κρεόλικων της Μαρτινίκας που σημαίνει φασαρία και αναστάτωση), που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Στάσει εκπίπτοντες.

Headlines