Από τη Γαλάζια Πατρίδα και την ελληνοαιγυπτιακή ΑΟΖ στην εύθραυστη ηρεμία στα ελληνοτουρκικά

«Στόχος τα ήρεμα νερά». Ελλάδα και Τουρκία σε ένα ταραγμένο περιβάλλον επιδιώκουν, η κάθε μία για τους δικούς της λόγους τη διατήρηση των «ήρεμων νερών» σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο.

Οι ηγεσίες των δύο χωρών δείχνουν μάλιστα να το έχουν πάρει απόφαση να προστατεύσουν τους χαμηλούς τόνους, ακόμα και αν ενίοτε δεν λείπουν τα μποφόρ που αναστατώνουν τις δύο πλευρές.

Ωστόσο όπως έχουν επισημάνει αναλυτές και πριν την τελευταία σοβαρή κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή, η οποία πλέον απειλείται με γενίκευση του πολέμου, Αθήνα και Άγκυρα σε αυτές τις συνθήκες θα πρέπει να ήταν παρανοϊκές για να συντηρούν και ένα μέτωπο μεταξύ τους. Υπενθυμίζοντας μάλιστα και τον πόλεμο στην Ουκρανία που συνεχίζεται.

Η Κάσος

Το πρόσφατο περιστατικό με την συγκέντρωση τουρκικών πολεμικών πλοίων νότια της Κάσου, με αφορμή τις έρευνες για του ιταλικού «Ievoli Relume» με στόχο την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου, για κάποια μέτρα ερευνών εκτός των χωρικών υδάτων, ήρθε να υπενθυμίσει σε όλους, το πολύ απλό που οι διπλωμάτες παραδέχονται από την πρώτη μέρα. Πως παρά τις δηλώσεις περί ήρεμων νερών και την όποια διάθεση, αυτή η νηνεμία είναι πολύ εύθραυστη και διαταράσσεται εύκολα, όσο δεν υπάρχει λύση στο πρόβλημα από το οποίο προκύπτουν οι εντάσεις. Για την Αθήνα αυτό είναι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, για την Τουρκία, στο καλάθι των διεκδικήσεων χωράνε πολλά ακόμα.

Το θέμα έδωσε αφορμή στα ΜΜΕ και στις δύο πλευρές για πρωτοσέλιδα και τίτλους εντυπωσιασμού.

Την ίδια στιγμή που οι πολιτικοί προσπαθούσαν να στηρίξουν το αφήγημα πως ένταση δεν υπήρξε, ούτε απειλή επί του πεδίου. Ενώ την ίδια στιγμή ανώτατες διπλωματικές πηγές τόνιζαν την σημασία των ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας που λειτούργησαν.

Σημείωναν δε δεικτικά προς όσους υποτιμούσαν το ρόλο της ανοιχτής γραμμής Αθήνας – Άγκυρας στην κούρσα εκτόνωσης της έντασης πριν αυτή εκδηλωθεί στο πεδίο πως αν αυτή δεν λειτουργούσε η κατάσταση θα ήταν πολύ χειρότερη από αυτό που οι δύο χώρες αντιμετώπισαν το 2020.

Η ηρεμία θα πάψει να απειλείται όταν υπάρξουν λύσεις

Με το Γιώργο Γεραπετρίτη να υπογραμμίζει σε συνεντεύξεις και δηλώσεις του πως όλα αυτά μπορούν να αποφευχθούν μόνο εφόσον υπάρξει συμφωνία Ελλάδας και Τουρκίας για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.

Μέχρι τότε η ηρεμία αποδεικνύεται ιδιαίτερα εύθραυστη και θα χρήζει ειδικής μεταχείρισης, χωρίς να αποκλείεται να ραγίσει οποιαδήποτε στιγμή, με οποιαδήποτε αφορμή.

Η Τουρκία στην περίπτωση της Κάσου, με την αποστολή των πολεμικών της πλοίων είχε στόχο την επίδειξη σημαίας. Και μάλιστα σε μία περιοχή στην οποία η Ελλάδα έχει οριοθετήσει θαλάσσιες ζώνες με την Αίγυπτο.

Μία περιοχή που η Τουρκία εντάσσει στο αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και η οποία εμπίπτει στο παράνομο «τουρκολιβυκό μνημόνιο».

Η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου

Υπενθυμίζεται ότι ήταν 6 Αυγούστου 2020 όταν ο Νίκος Δένδιας ως Υπουργός Εξωτερικών ταξίδευε στο Κάιρο χωρίς να έχει προηγηθεί καμία ανακοίνωση για να υπογράψει τη συμφωνία μερικής οριοθέτησης, με τον ομόλογο του, τότε ΥΠΕΞ της Αιγύπτου, Σάμεχ Σούκρι, ακυρώνοντας στην πράξη το τουρκολιβυκό μνημόνιο, εν μέσω της κρίσης του Ορούτς Ρέις.

4 χρόνια από την υπογραφή της Συμφωνίας Οριοθέτησης ΑΟΖ, με την Αίγυπτο, την οποία είχα την τιμή να υπογράψω εκ μέρους της Ελληνικής Δημοκρατίας με τον τότε Υπουργό Εξωτερικών της φίλης χώρας, Σάμεχ Σούκρι.

Με την υπογραφή της Συμφωνίας κατοχυρώσαμε τα εθνικά συμφέροντα και… pic.twitter.com/o9xftliWGY

— Nikos Dendias (@NikosDendias) August 6, 2024

Μία κίνηση που έφερε το Κάιρο στην πρώτη θέση μεταξύ των χωρών που στήριξαν εμπράκτως την Αθήνα στην κρίση με την Τουρκία.

Όσοι παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στον ελληνοτουρκικό διάλογο, υπογραμμίζουν ότι δεν θα είναι εύκολο να υπάρξει υπαναχώρηση της Τουρκίας από τις διεκδικήσεις της όσον αφορά το ιδεολόγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», ή την εγκατάλειψη του τουρκολιβυκού μνημονίου. Ζητήματα που για την Άγκυρα θεωρούνται «κόκκινες γραμμές» και όπως παραδέχονται και διπλωματικές πηγές θα τεθούν στο τραπέζι του διαλόγου μόνο όταν υπάρχει βεβαιότητα ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να συζητηθούν.

Η Γαλάζια Πατρίδα και το τουρκολιβυκό μνημόνιο

Με την Τουρκία να κάνει σαφές ήδη από το 2019 που υπέγραψε το τουρκολιβυκό μνημόνιο με την κυβέρνηση της Τρίπολης, ότι δεν θα επιτρέψει να μείνει εκτός των ενεργειακών σχεδίων, όπως ο East Med (έστω και αν αυτό τελικά ναυάγησε).

Τούρκοι αναλυτές σημειώνουν δε ότι η αφορμή για την σκλήρυνση της στάσης της Άγκυρας και τη μετακίνηση της στο αφήγημα της Γαλάζιας Πατρίδας, σταδιακά από το 2018 και μετά όταν ο τότε υπουργός Άμυνας της Τουρκίας την παρουσίασε σε συνέντευξη του στο τουρκικό πρακτορείο Ανατολού, μέχρι το 2020 που κατατέθηκαν στον ΟΗΕ οι σχετικοί χάρτες, ήταν η προσπάθεια «αποκλεισμού» της Άγκρας από τα ενεργειακά σχέδια στην Ανατολική Μεσόγειο, με αποκορύφωμα την υπογραφή για τον EastMed.

Η Τουρκία επιδιώκει να παίξει το δικό της ρόλο στον πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη στη Μέση Ανατολή. Οι σχέσεις της με την Ελλάδα αυτή την περίοδο συμφέρει να βρίσκονται σε ύφεση. Με το ερώτημα να είναι για πόσο. Αφού η Διακήρυξη των Αθηνών και τα χαμόγελα όπως αποδεικνύεται μπορούν πολύ εύκολα να γυρίσουν στην τρικυμία των προηγούμενων ετών.

Και αν τελικά οι δύο πλευρές μπορούν να δουν έναν ενδεχόμενο συμβιβασμό ως ευκαιρία στις σχέσεις τους και όχι ως ήττα. Προκειμένου να καταφέρουν να φτάσουν σε λύσεις στα ζητήματα που ευθύνονται για την ένταση και τις φέρνουν ανά περιόδους στο παρά πέντε ενός θερμού επεισοδίου.