Κλιματική κρίση: Τα ζώα αναζητούν λίγο νερό στη λάσπη, η ροή των ποταμών αλλάζει και οι λίμνες στερεύουν

Η κλιματική κρίση είναι εμφανή και απειλεί μέρος του πλανήτη. Τα ποτάμια αδυνατούν να φτάσουν στη θάλασσα, οι λίμνες και οι υδροφόροι ορίζοντες συρρικνώνονται, τα είδη που ζουν στο γλυκό νερό εξαφανίζονται με ρυθμό περίπου πενταπλάσιο από τα είδη που ζουν στην ξηρά και οι μεγάλες πόλεις απειλούνται από την ακραία πίεση του νερού…

Οι συνεχιζόμενες ξηρασίες οδηγούν σε κρίσιμες ελλείψεις νερού και απειλούν καλλιέργειες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική. Πολλές από τις μεγαλύτερες καλλιεργητικές περιοχές του κόσμου απειλούνται τώρα από «ξαφνικές ξηρασίες», κατά τις οποίες ο ζεστός και ξηρός καιρός απορροφά την υγρασία από το έδαφος με τρομακτική ταχύτητα.

Η νότια Ευρώπη βιώνει την κλιματική κρίση

Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας αναλύει τα δεδομένα με τα συμπεράσματα να μην είναι καθόλου αισιόδοξα.

Η βόρεια Αφρική πλήττεται σοβαρά από ξηρασία τα τελευταία έξι χρόνια, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις για ανακούφιση αυτό το καλοκαίρι. Στη νότια και ανατολική Ευρώπη προετοιμάζονται τώρα για παρόμοιες προκλήσεις έχοντας ήδη βιώσει δύο χρόνια επίμονων συνθηκών ξηρασίας.

Καύσωνας και χαμηλές βροχοπτώσεις θα συνεχιστούν. Θερμότερες και ελαφρώς ξηρότερες συνθήκες αυτό το καλοκαίρι

Θερμοκρασίες άνω του μέσου όρου και καύσωνες σε συνδυασμό με χαμηλές βροχοπτώσεις επηρεάζουν την υγρασία του εδάφους και την ανάπτυξη της βλάστησης. Οι εποχικές προβλέψεις δείχνουν ότι αυτό θα συνεχιστεί, με θερμότερες και ελαφρώς ξηρότερες συνθήκες αυτό το καλοκαίρι, ιδίως στη νότια Ευρώπη.

Η ξηρασία πλήττει γεωργικές περιοχές και στην Ελλάδα

Πολλές χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη αντιμετώπιζαν κρίσιμες συνθήκες ξηρασίας κατά το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου. Αυτό ακολούθησε τις θερμές και ξηρές συνθήκες του 2022 και του 2023 και άφησε τη νότια και νοτιοανατολική Ευρώπη να αντιμετωπίζει κρίσιμες ελλείψεις νερού.

Το βλέμμα των επιστημόνων στρέφεται στη ξηρασία των γεωργικών περιοχών όπου τα φυτά και οι καλλιέργειες παρουσιάζουν σημάδια στρες με το φαινόμενο να παρατηρείται έντονα σε μεγάλες περιοχές της περιοχής της Μεσογείου. Αυτό επηρεάζει ιδιαίτερα την κεντρική και νότια Ιταλία, τη βορειοδυτική Ισπανία, την Ελλάδα και την κεντροδυτική Τουρκία. Οι συνθήκες αυτές επεκτείνονται επίσης στην Ουκρανία, τη Ρουμανία και τη νότια Ρωσία.

Ταυτόχρονα, η κεντρική και η δυτική Ευρώπη αντιμετώπισαν υγρότερες του μέσου όρου συνθήκες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, με τμήματα της Γαλλίας και της Γερμανίας να αντιμετωπίζουν συνθήκες υπερβολικής υγρασίας, οι οποίες μπορούν επίσης να βλάψουν τις καλλιέργειες.

Επιπτώσεις της ξηρασίας και της ακραίας ζέστης

Στις αρχές Ιουλίου 2024, η Μεσόγειος και μεγάλες περιοχές της ανατολικής Ευρώπης αντιμετώπισαν ξηρότερες από τις συνήθεις εδαφικές συνθήκες. Ορισμένες περιοχές στο Μαρόκο, την Αλγερία και την Τυνησία αντιμετώπισαν επίσης παρατεταμένες συνθήκες ξηρασίας με σημαντικές επιπτώσεις στη βλάστηση. Στο μεταξύ, οι δυτικές Άλπεις και οι γύρω περιοχές αντιμετώπισαν επίσης αρνητικές επιπτώσεις στη βλάστηση, οι οποίες μπορεί να συνδέονται με τις υπερβολικά υγρές συνθήκες, την καθυστερημένη βλαστική ανάπτυξη και την καθυστερημένη σπορά.

Η γειτονική μας Σικελία

Πληροφορίες από διάφορες πηγές που επικαλείται το Παρατηρητήριο δείχνουν ότι στη Σικελία της Ιταλίας οι ταμιευτήρες βρίσκονται κάτω από τα επίπεδα συναγερμού με όγκους 45% χαμηλότερους από το προηγούμενο έτος. Το 25% των δήμων έχουν εκδώσει κανονισμούς εξοικονόμησης νερού, καθώς η ξηρασία προκάλεσε απώλεια 25% στη γεωργική παραγωγή – επηρεάζοντας σοβαρά τα εσπεριδοειδή, το σιτάρι και τους αμπελώνες, με τις οικονομικές ζημιές να υπολογίζονται σε 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα ζώα αναζητούν λίγο νερό στη λάσπη καθώς οι λίμνες στερεύουν και οι αγρότες έχουν αναγκαστεί να σφάξουν ζώα λόγω της έλλειψης τροφής και νερού.

Καύσωνας… εφιάλτης

Με τραγικό τρόπο, ο καύσωνας στην Κύπρο προκάλεσε το θάνατο δύο ηλικιωμένων, ενώ η Τουρκία δίνει μάχη με τις πυρκαγιές καθώς οι θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 40°C. Λόγω των επικίνδυνα υψηλών θερμοκρασιών, το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού έκλεισε τον χώρο της Ακρόπολης στην Αθήνα στις 17 και 18 Ιουλίου (από τις 12.00 έως τις 17.00). Ομοίως, η Αλβανία άλλαξε το ωράριο εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων για να αποφύγει την έκθεση στην ακραία ζέστη.

Πρόβλεψη ξηρασίας για τους επόμενους μήνες

Οι επιπτώσεις αυτές είναι πιθανό να συνεχιστούν με ξηρότερες από τις κανονικές συνθήκες που προβλέπονται μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2024 στην Ιβηρική Χερσόνησο, τη νότια Γαλλία, την κεντρική-βόρεια Ιταλία, τη Σλοβενία, την Κροατία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την ανατολική Ευρώπη, τη νότια Ρωσία και τη βόρεια Αφρική. Για τη βόρεια Ευρώπη προβλέπονται συνθήκες κοντά στο μέσο όρο ή ελαφρώς υγρότερες του μέσου όρου.

Δεν βρέχει…

Η παρατεταμένη έλλειψη βροχοπτώσεων στο μεγαλύτερο μέρος της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της βόρειας Αφρικής, σε συνδυασμό με τις θερμότερες του μέσου όρου θερμοκρασίες, ενδέχεται να επηρεάσει τις ροές των ποταμών πλήττοντας τη γεωργία, τα οικοσυστήματα και την παραγωγή ενέργειας. Η προσεκτική διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι επιτακτική για την ελαχιστοποίηση αυτών των αρνητικών επιπτώσεων καθώς η κλιματική κατάρρευση μας χτυπά την πόρτα.

Έσπασε το σερί των 13 θερμότερων μηνών

Ο φετινός Ιούλιος σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν ο δεύτερος θερμότερος μετά τον Ιούλιο του 2023, ανακοίνωσε την Πέμπτη η ευρωπαϊκή υπηρεσία Copernicus, κάτι που σημαίνει ότι έσπασε το σερί των 13 θερμότερων μηνών της σύγχρονης ιστορίας.

Ο Ιούλιος ήταν 1,48 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από το προβιομηχανικό διάστημα αναφοράς 1850-1990, ανέφερε το Copernicus στη μηνιαία έκθεσή του, ενώ οι τελευταίοι 12 μήνες ήταν 1,64 βαθμούς θερμότεροι.

Τον Ιούλιο καταγράφηκαν πάντως οι δύο θερμότερες ημέρες όλων των εποχών.

Το κύμα ζέστης του 2023 που συνεχίστηκε και τους πρώτους μήνες της φετινής χρονιάς αποδίδεται στον συνδυασμό της κλιματικής αλλαγής με το μετεωρολογικό φαινόμενο Ελ Νίνιο που τείνει να ανεβάζει τη μέση παγκόσμια θερμοκρασία.

Το Ελ Νίνιο πέρασε, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι καύσωνες τελειώνουν, προειδοποίησε το Copernicus.

Λιώνουν οι πάγοι

Η Ελλάδα έζησε τον Ιούλιο τον πιο παρατεταμένο καύσωνα των τελευταίων δεκαετιών μαζί με την υπόλοιπη νότια Ευρώπη, ενώ η βόρεια Ευρώπη δέχτηκε βροχοπτώσεις πάνω από τον μέσο.

Οι επιπλέοντες πάγοι στην Αρκτική μειώθηκαν περισσότερο από ό,τι το 2022 και το 2023 κατά 7% κάτω από τον μέσο όρο.

Όσον αφορά την επιφανειακή θερμοκρασία των ωκεανών, ο Ιούλιος βρέθηκε μόλις 0,1 βαθμούς κάτω από το ρεκόρ του περυσινού Ιουλίου και έσπασε έτσι ένα σερί 15 μηνών με θερμοκρασίες ρεκόρ.