«Δεν είχε κανένα αποτέλεσμα» – Η προσπάθεια της Βενετίας να περιορίσει τον υπερτουρισμό απέτυχε

Κρατώντας ένα κοντάρι με τη μεξικανική σημαία στην κορυφή του, ο Alejandro επισκέπτεται για πρώτη φορά τη Βενετία, όμως ο ξεναγός δεν εντυπωσιάζεται από την τελευταία προσπάθεια της πόλης να αντιμετωπίσει τον υπερτουρισμό, περιορίζοντας το μέγεθος των ομάδων και απαγορεύοντας τη χρήση μεγαφώνων.

Η ομάδα του, που μόλις έχει ξεπεράσει το νέο ανώτατο όριο των 25 ατόμων, περνάει με τα πόδια από μια γέφυρα προς την πλατεία του Αγίου Μάρκου και φαίνεται να ενδιαφέρεται περισσότερο να βγάλει selfies παρά να απορροφήσει το μάθημα ιστορίας που παραδίδεται μέσω των ηχητικών συσκευών τους.

«Δεν νομίζω ότι ήταν πολύ έξυπνη κίνηση. Για παράδειγμα, έχω 24 άτομα μαζί μου, οι άλλοι 25 είναι εκεί πέρα», λέει, δείχνοντας προς μια ομάδα περιηγητών λίγα μέτρα πιο μπροστά. «Θα ήταν καλύτερο να είμαστε όλοι μαζί – αντί γι’ αυτό, ο ξεναγός της πρώτης ομάδας μιλάει και εγώ φροντίζω να μην χάσουμε ο ένας τον άλλον».

Αμφιβάλλουν οι ξεναγοί αν θα πετύχουν τα μέτρα

Οι νέοι περιορισμοί, οι οποίοι τέθηκαν σε ισχύ την 1η Αυγούστου και ισχύουν για το κύριο νησί της Βενετίας, καθώς και για το Μουράνο, το Μπουράνο και το Τορτσέλο, έχουν ως στόχο να αποσυμφορήσουν τα στενά σοκάκια της πόλης και να φέρουν στο μειωμένο αριθμό των κατοίκων μια μικρή ηρεμία. Όσοι παραβιάζουν τους κανόνες κινδυνεύουν με πρόστιμα από 25 έως 500 ευρώ.

Η Τζούλια, ξεναγός από τη Βενετία, στέκεται στον καυτό ήλιο στην πλατεία του Αγίου Μάρκου, οδηγώντας τους τουρίστες προς ένα σκάφος που θα τους μεταφέρει σε μια περιήγηση στο Μουράνο και το Μπουράνο. Είναι εξίσου εξοργισμένη με τους νέους περιορισμούς.

«Δεν είναι εύκολο να βρεις ξεναγούς για να αναλάβουν περισσότερα από ένα γκρουπ – έχουμε ένα λεωφορείο με 50 τουρίστες αλλά μόνο έναν ξεναγό», λέει. «Είναι νωρίς ακόμα, αλλά, όπως και το εισιτήριο εισόδου, αμφιβάλλω αν θα αλλάξει κάτι».

«Στην πραγματικότητα, έχουμε στοιχεία που δείχνουν ότι, σε ορισμένες ημέρες που ίσχυε το τέλος, ο αριθμός των επισκεπτών ήταν κατά 5.000 υψηλότερος από ό,τι τις ίδιες ημέρες το 2023. Γνωρίζαμε ότι δεν θα λειτουργούσε – ήταν απλώς απελπισμένοι να κατευνάσουν την Unesco»

Η Βενετία, κάποτε η καρδιά μιας ισχυρής ναυτικής δημοκρατίας, έχει γίνει το σύμβολο του υπερτουρισμού την τελευταία δεκαετία, προσελκύοντας περίπου 30 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων έρχεται μόνο για μια μέρα. Καθώς προσπαθεί να αντιστρέψει την τάση αυτή, η πόλη θεωρείται τώρα και από άλλα παγκόσμια hotspots ως πεδίο δοκιμών για μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για τον περιορισμό της πίεσης.

Αποσπασματική προσέγγιση, που απέβη άκαρπη

Ωστόσο, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η αποσπασματική προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί μέχρι στιγμής ήταν άκαρπη.

Τον Απρίλιο, η Βενετία έγινε ο πρώτος μεγάλος τουριστικός κόμβος στον κόσμο που χρέωσε την είσοδο, στο πλαίσιο ενός πειράματος που αποσκοπεί στην αποτροπή των ημερήσιων εκδρομέων. Η εισφορά των 5 ευρώ, η οποία ίσχυε σε 29 ημέρες αιχμής και έληξε τον Ιούλιο, ήταν επίσης μια επείγουσα αντίδραση των τοπικών αρχών για να αποφευχθεί η μαύρη λίστα του μνημείου πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρείχε το δημοτικό συμβούλιο της πόλης, το τέλος καταβλήθηκε 485.000 φορές, συγκεντρώνοντας 2,4 εκατ. ευρώ για τα ταμεία, πολύ περισσότερα από τα αναμενόμενα. Ωστόσο, ήταν λιγότερο επιτυχής η περιστολή των αριθμών.

Παρόλα αυτά, οι αξιωματούχοι είναι πεπεισμένοι ότι το σύστημα, το οποίο έχουν περιγράψει ως ένα επαναστατικό εργαλείο για τη συγκέντρωση ακριβέστερων δεδομένων σχετικά με την παρουσία των επισκεπτών, θα μπορούσε να είναι η θεραπεία για τα προβλήματα του τουρισμού τους, και έτσι έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι θα διπλασιάσουν το τέλος όταν η πρωτοβουλία ανανεωθεί το 2025.

«Δεν θα λειτουργούσε, ήταν απλώς απελπισμένοι να κατευνάσουν την Unesco»

Ο Giovanni Andrea Martini, δημοτικός σύμβουλος της αντιπολίτευσης στη Βενετία, συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο επιφανών επικριτών της. «Δεν είχε κανένα απολύτως αποτέλεσμα», δήλωσε στον Guardian. «Στην πραγματικότητα, έχουμε στοιχεία που δείχνουν ότι, σε ορισμένες ημέρες που ίσχυε το τέλος, ο αριθμός των επισκεπτών ήταν κατά 5.000 υψηλότερος από ό,τι τις ίδιες ημέρες το 2023. Γνωρίζαμε ότι δεν θα λειτουργούσε – ήταν απλώς απελπισμένοι να κατευνάσουν την Unesco».

Ένας στόλος από 70 ελεγκτές προσελήφθη για την αστυνόμευση του μέτρου, αν και οι αρχές δήλωσαν ότι επιβλήθηκαν πολύ λίγα πρόστιμα – αν επιβλήθηκαν καθόλου. «Δεν υπήρχαν πρόστιμα, επειδή δεν ήθελαν να οδηγηθούν στα δικαστήρια», υποστήριξε ο Martini, προσθέτοντας ότι πολλοί άνθρωποι ήρθαν στην πόλη χωρίς να κλείσουν εισιτήριο, επειδή γνώριζαν ότι ο κίνδυνος να συλληφθούν ήταν μικρός. «Χρειαζόταν μόνο μία δικαστική υπόθεση για να εκτροχιαστεί όλο το σύστημα», σημείωσε.

Ενώ το τέλος αγκαλιάστηκε ως επί το πλείστον από τους τουρίστες, αμφισβητήθηκε έντονα από τους κατοίκους, πολλοί από τους οποίους πιστεύουν ότι ο μόνος πραγματικός τρόπος για να επιτευχθεί πιο βιώσιμος τουρισμός θα ήταν να μπουν στο στόχαστρο οι άνθρωποι που διανυκτερεύουν, πατάσσοντας τις βραχυχρόνιες μισθώσεις για διακοπές και βελτιώνοντας τις υπηρεσίες για τον πληθυσμό που διαμένει όλο το χρόνο, ο οποίος το 2022 έπεσε για πρώτη φορά κάτω από 50.000.

«Χρησιμοποιούν τη Βενετία ως μηχανή μετρητών»

«Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος στα Airbnb», δήλωσε ο Stefano Croce, αντιπρόεδρος της ένωσης ξεναγών για τη Βενετία. «Πολλοί από τους φίλους μου έχουν φύγει και τα παιδιά μας φεύγουν επίσης».

Εν τω μεταξύ, ο σκεπτικισμός σχετικά με την ικανότητα των ηγετών τους να αντιμετωπίσουν τον υπερτουρισμό έχει βαθύνει μετά την έρευνα που διεξήχθη τον περασμένο μήνα εναντίον του δημάρχου, Λουίτζι Μπρουγκνάρο, για ένα σκάνδαλο διαφθοράς που οδήγησε τον επικεφαλής των μεταφορών της πόλης στη φυλακή. Ο Μπρουγκνάρο αρνήθηκε κάθε αδίκημα.

«Χρησιμοποιούν τη Βενετία ως μηχανή μετρητών αλλά, ακόμη χειρότερα από αυτό, δεν γνωρίζουν τίποτα για την πόλη», τόνισε ο Matteo Secchi, επικεφαλής της Venessia.com, μιας ομάδας ακτιβιστών κατοίκων. «Τις προάλλες, στο Campo Sant’Angelo, άκουσα έναν να λέει ότι είναι περιοχή της μαφίας και οι επισκέπτες γοητεύονταν από αυτές τις αηδίες».

Ο Secchi εξέφρασε την ικανοποίησή του για το μέτρο. «Μπορεί να φαίνεται λίγο παράλογο, αλλά έπρεπε να κάνουμε κάτι για να αποσυμφορηθούν τα σοκάκια – υπήρχαν μέρες που δεν μπορούσα να πάω στο σούπερ μάρκετ, καθώς 100 άνθρωποι έκλειναν το δρόμο».

Αλλά το κατά πόσον αυτό θα κάνει τη διαφορά, μένει να το δούμε. «Η Βενετία είναι πάντα σαν πειραματόζωο», όπως είπε. «Τα πράγματα δοκιμάζονται και στη συνέχεια οι άλλοι παρακολουθούν για να δουν αν λειτουργεί ή όχι. Αλλά χρειαζόμαστε μια παγκόσμια συνεργασία σε αυτά και οι τουρίστες πρέπει να είναι καλύτερα εκπαιδευμένοι και να καταλάβουν πως έρχονται σε ένα μέρος όπου ζουν άνθρωποι – πρέπει να υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός μεταξύ των δύο πλευρών».