Δημήτριος Λαμπράκης: Η δράση και η πορεία του εμβληματικού εκδότη

Στις 12 Αυγούστου 1957 φεύγει από τη ζωή ο δημοσιογράφος και εκδότης, Δημήτριος Λαμπράκης, ιδρυτής των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ», «ΤΑ ΝΕΑ», «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», του περιοδικου «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» και πολλών ακόμα εντύπων που καθόρισαν την πορεία και εξέλιξη της ελληνικής δημοσιογραφίας και του ελληνικού Τύπου.

Τις επόμενες ημέρες τα ιστορικά έντυπα που είχε ιδρύσει τον αποχαίρετησαν με τον δέοντα τρόπο.

«Το “Bήμα” με σπαραγμόν αγγέλλει εις τον ελληνικόν λαόν, ότι ο Δημήτριος Λαμπράκης έπαυσε να υπάρχη από χθες. Η μοίρα απέκοψε το νήμα της ζωής του κατά τρόπον απρόοπτον χωρίς, προειδοποίησιν, χωρίς πόνους και χωρίς το στίγμα της παρακμής. Έτσι ήρμοζεν εις ένα γενναίον αγωνιστήν.

»Είναι δύσκολος η θέσις του “Bήματος” κατά την στιγμήν που πρόκειται να αποχαιρετήση διά παντός τον δημιουργόν αυτού και μιας άλλης σειράς αδελφικών δημοσιογραφικών εκδόσεων.

»Αι εκφράσεις του πρέπει να είναι μετρημέναι, όσον μεγάλος και αν είναι ο πόνος του. Διότι ο απερχόμενος του κόσμου τούτου υπήρξεν άνθρωπον σεμνός, εις τον οποίον δεν ήρεσαν αι υπερβολαί και ο οποίος, κατά ένα περίεργον τρόπον, ενώ ήτο ο μεγαλύτερος και ο πλέον διακεκριμένος δημοσιογράφος της εποχής του, προσωπικώς απέφευγε την δημοσιότητα, από ένα αίσθημα βαθυτάτου σεβασμού και προς τους άλλους και προς τον εαυτόν του».

«ΤΑ ΝΕΑ»

Το δικό τους αντίο είπαν «ΤΑ ΝΕΑ», αναδημοσιεύοντας το κύριο άρθρο του «ΒΗΜΑΤΟΣ»  μεταξύ άλλων ανέφεραν:

«Τα “Νέα” υψώνουν μεσίστιον την σημαίαν του μεγάλου των πένθους: Έχασαν τον Δημιιουργόν και Εμψυχωτήν των, Εκείνον που τα ίδρυσε, τα εποδηγέτησε και τα κατηύθυνε με την θερμουργόν πνοήν του επί ένα τέταρτον αιώνος και πλέον».

Ο «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ»

Το εβδομαδιαίο φύλλο του «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ» ανέφερε στις 15 Αυγούστου 1957:

« Ο “Οικονομικός Ταχυδρόμος” θρηνεί μετά των αδελφών εφημερίδων “Bήμα”,  “Nέα»  και “Ταχυδρόμος” διά τον επισυμβάντα την παρελθούσαν Δευτέραν αδόκητον θάνατον του δημιουργού του, Δημητρίου Λαμπράκη. (…)

»Το κενόν το οποίον αφήνει ο θάνατός του είναι μέγα. Διότι ο Λαμπράκης δεν υπήρξε απλώς ένας λαμπρός δημοσιογράφος. Η αδρά προσωπικότης του έθεσε την αποφασιστικήν σφραγίδα της εις πλείστας καμπάς της Ελληνικής Ιστορίας των τελευταίων δεκαετηρίδων.

»Η τεραστία δύναμις την οποίαν είχε συγκεντρώσει εις χείρας του διά των δημοσιογραφικών του οργάνων υπήρξε συχνότατα ρυθμιστική της πολιτικής ζωής της χώρας.

»Πλην όμως την δύναμιν αυτήν εχρησιμοποίησε πάντοτε και μόνον δια τον καλόν της χώρας και το λαού».

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ»

Αναφερόμενο στην προσφορά του Δημήτριου Λαμπράκη, το εμβληματικό εβδομαδιαίο έντυπο «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» ανέφερε.

«Η δράσις του Δημητρίου Λαμπράκη, επεξετείνετο, το ίδιον δημιουργική, εις όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής μας και η προσωπικότης τους έχει αφήσει ζωηρά τα ίχνη και έχει εναποθέσει ανεξίτηλον την σφραγίδα της εις την Ελληνικήν ιστορίαν της τελευταίας πεντηκονταετίας.

»Από της εποχής που εικοσαετής μόλις, αφού ετελείωσε τοας γυμνασιακάς τυος σπουδάς, έσπευδεν εθελοντής διά να μετάσχη του Μακεδονικού αγώνος, μέχρι χθες, που ο θάνατος τον εύρε να αγωνίζεται τον αγώνα του καλού και του δικαίου, επί μίαν πεντηκονταετίαν περίπου η πολύπλευρος δράσις τους δεν είχε παρά μίαν μόνον κατεύθυνσιν και ένα στόχον: Το εθνικόν συμφέρον».

Η ζωή και η σχέση του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο

Στις 17 Οκτωβρίου 2004, ο Στάθης Ευσταθιάδης, εμβληματική προσωπικότητα του «ΒΗΜΑΤΟΣ» και ολόκληρης της ελληνικής δημοσιογραφίας και άξιος συνεχιστής του δρόμου που χάραξε ο Δημήτριος Λαμπράκης, έγραψε για τον σπουδαίο έλληνα δημοσιογράφο και εκδότη.

Τα νεανικά χρόνια και ο Μακεδονικός Αγώνας

«Γεννημένος στον Βάμο των Χανίων τον Μάιο του 1888 ο Δημήτριος Λαμπράκης ανήκει σε εκείνο τον «κόσμο» ο οποίος, όπως έγραψε το 1924 ο βρετανός πρωθυπουργός Λόιντ Τζορτζ, «έδωσε στην Ελλάδα τον αστικό, φιλελεύθερο προσανατολισμό της στις δεκαετίες ευθύς μετά τον A´ Παγκόσμιο Πόλεμο».

»Νέος, μόλις τελειώνει το Γυμνάσιο Χανίων το 1906, με το όραμα και το πνεύμα της κρητικής ελευθερίας, πηγαίνει ως δάσκαλος στο χωριό Φλάμπουρο της Φλώρινας, όπου συλλαμβάνεται από τους Τούρκους ως «πράκτορας» της Ελλάδας, φυλακίζεται και καταδικάζεται σε θάνατο δι’ απαγχονισμού αλλά αμνηστεύεται με την άνοδο των Νεοτούρκων στην εξουσία.

»Επιστρέφει στην Κρήτη αλλά δεν μένει πολύ καιρό. Συνδέεται με τους Μακεδονομάχους και φεύγει για τη Δυτική Μακεδονία να πολεμήσει τους βούλγαρους κομιτατζήδες και τους Τούρκους, συλλαμβάνεται όμως πάλι και καταδικάζεται, αλλά η ελληνική κυβέρνηση παρεμβαίνει, εξαγοράζει την ποινή του και τον ελευθερώνει.

Στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής

»Ο Λαμπράκης φεύγει αμέσως για το Γιοχάνεσμπουργκ, όπου εκδίδει μια εβδομαδιαία εφημερίδα, αλλά γυρίζει πίσω στην Ελλάδα μετά ενάμιση χρόνο και παίρνει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913 ως εθελοντής. Επιστρέφει το 1914 στην Αθήνα και προσλαμβάνεται ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Πατρίς» του Σπύρου Σίμου, τη μία από τις δύο μη βασιλόφρονες ελληνικές εφημερίδες της εποχής.

»Τότε έκανε και την πρώτη, εντελώς συμπτωματικά, γνωριμία του με τον Βενιζέλο. Μια γνωριμία που εξελίχθηκε σε στενή φιλία και στενή συνεργασία, σε ημέρες χαράς και έμπνευσης αλλά και σε στιγμές προσωπικής και εθνικής μείωσης, ως τον θάνατο του Εθνάρχη, τον Μάρτιο του 1936. Ο Λαμπράκης εντυπωσιάζεται από την εμβρίθεια, από τον φιλελεύθερο προοδευτικό οραματισμό του Βενιζέλου και εκφράζει τα αισθήματά του στις στήλες της εφημερίδας στην οποία ήταν πλέον αρχισυντάκτης.

»H «Πατρίς» υποστήριζε τον Βενιζέλο και τη δημοκρατία αλλά είναι ακραίων αντιλήψεων και δεν μπορεί να εκφράσει τον αστικό κόσμο που αρχίζει να αναδύεται στην Ελλάδα μετά το 1918. Ο Βενιζέλος αναζητεί τον δυναμικό άνδρα με ιδέες φιλελεύθερες και εθνικό προοδευτικό όραμα που, επικεφαλής μιας εφημερίδας, θα μπορεί να γίνει ο πόλος έλξης όλων των «νέων ανθρώπων», του κόσμου της ανερχόμενης ελληνικής αστικής τάξης – διανοουμένων, επιστημόνων, επιχειρηματιών, εμπόρων, πολιτικών κ.ά.

Η γέννηση του «ΒΗΜΑΤΟΣ»

»Ο Δημήτριος Λαμπράκης θα είναι αυτός στον οποίον ο ηγέτης των Φιλελευθέρων θα αναθέσει αυτόν τον ρόλο. Ετσι γεννήθηκε «Το Βήμα», τον Φεβρουάριο του 1922, σε ημέρες τραγικές, όταν ήδη είχε κριθεί η εκστρατεία της Μικράς Ασίας. Γύρω από την εφημερίδα συγκεντρώθηκαν βιομήχανοι δημιουργοί όπως οι Μποδοσάκης, Μακρής, Σπυρόπουλος, Μεταξάς, συγγραφείς όπως οι Μελάς, Παπαντωνίου, Σπανούδη, επιστήμονες όπως οι Καλιτσουνάκις, Ζολώτας, Βέης, Διαμαντόπουλος, Κιτσίκης, καλλιτέχνες όπως η Κυβέλη, ο Βεάκης, ο Γληνός, εικαστικοί όπως οι Τόμπρος, Σώχος, Μπουζιάνης, Ζογγολόπουλος και εκατοντάδες άλλοι.

»Ολη η προοδευτική Ελλάδα είχε ένα «βήμα» για να εκφραστεί – από τότε ως και σήμερα. Αργότερα, όσο διευρυνόταν ο χώρος, προστέθηκαν τα «Αθηναϊκά Νέα», ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» και «Ο Ταχυδρόμος». Εντυπα ενός Οργανισμού που, με την έμπνευση, το όραμα και τον δυναμισμό του δημιουργού του, έγιναν το φυτώριο των πρώτων πραγματικά επαγγελματιών δημοσιογράφων της Ελλάδας.

Φιλελεύθερες ιδέες

»Εκφραστής των προοδευτικών ιδεών της εποχής του, ανυποχώρητα αντιμοναρχικός, πολέμιος των φασιστικών κομμάτων και κυβερνήσεων που κάνουν την εμφάνισή τους στις δεκαετίες του ’20 και του ’30 στην Ευρώπη, ο Δημήτριος Λαμπράκης καθορίζει και κρατά τη «γραμμή» των εφημερίδων και περιοδικών του σε αυτή την κατεύθυνση.

»Και, φυσικά, πληρώνει το τίμημα – συλλαμβάνεται το 1935 ως υποστηρικτής, ο ίδιος και οι εφημερίδες του, του κινήματος του Πλαστήρα, συλλαμβάνεται τη μεθεπομένη της 4ης Αυγούστου 1936 και, όταν στη διάρκεια της Κατοχής καταζητείται από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς, διαφεύγει στη Μέση Ανατολή όπου συλλαμβάνεται από τους Αγγλους(!) και τίθεται σε αυστηρό περιορισμό σε μια σκηνή στην έρημο για τις αντιμοναρχικές ιδέες του. Μόνο την άνοιξη του 1945 του επέτρεψαν οι Αγγλοι να επιστρέψει στην Αθήνα. Ο Δημήτριος Λαμπράκης πέθανε το 1957».