Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Ζ’)

Έχοντας ολοκληρώσει στα προηγηθέντα άρθρα μια ευσύνοπτη παρουσίαση του βίου του Πλάτωνος, μπορούμε να πραγματευθούμε στο εξής το θέμα του περίφημου πλατωνικού corpus. Κατ’ αρχάς, όσον αφορά τη χρονολογική κατάταξη των πλατωνικών συγγραμμάτων –αυτών τουλάχιστον που, μεταξύ πολλών άλλων, αναγνωρίζονται κατ’ αρχήν ως γνήσια–, το πρώτο πρόβλημα που τίθεται είναι η σχέση ανάμεσα στη συγγραφική δραστηριότητα του Πλάτωνος και στο θάνατο του Σωκράτη, το 399 π.Χ. Οι σχετικές απόψεις διίστανται, καθώς σε εκείνους που υποστηρίζουν ότι ο Πλάτων άρχισε να γράφει για τον Σωκράτη μόνο μετά το 399 π.Χ. αντιπαρατίθενται όσοι χρονολογούν τα πρώτα συγγράμματά του νωρίτερα, μέσα στον 5ο αιώνα π.Χ.

Σε κάθε περίπτωση, οι μελετητές έχουν κατορθώσει –εξετάζοντας την αλληλεξάρτηση των επιμέρους διαλόγων και την κίνηση του συνολικού έργου προς έναν τελικό σκοπό– να καταλήξουν σε μια σχετική χρονολόγηση των πλατωνικών συγγραμμάτων, σε μια ευρέως αποδεκτή αντίληψη για τη χρονική διαδοχή των συγγραφικών έργων του μεγάλου αθηναίου φιλοσόφου. Έτσι, λαμβάνοντας ως χρονικά ορόσημα τα ταξίδια του Πλάτωνος στη Σικελία –γι’ αυτά κάναμε λόγο σε παλαιότερα άρθρα μας–, οι ερευνητές κατατάσσουν με βεβαιότητα τα έργα του σε τρεις μεγάλες ομάδες: της πρώιμης, της ώριμης και της όψιμης δημιουργικής περιόδου. Βεβαίως, επιβάλλεται να προσθέσουμε ότι ο ασφαλής αυτός συνολικός χωρισμός δε συνοδεύεται από μια ακριβή κατάταξη των έργων μέσα σε καθεμία από τις τρεις προαναφερθείσες ομάδες.

Στα πρώιμα έργα του Πλάτωνος –σε εκείνα δηλαδή που συνέγραψε πριν από το πρώτο ταξίδι του στη Σικελία, στις αρχές της δεκαετίας 390-380 π.Χ.– τοποθετούνται τα εξής: Λάχης, Χαρμίδης, Ευθύφρων, Λύσις, Πρωταγόρας, Ιππίας Ελάττων (Ελάσσων), Ίων, Ιππίας Μείζων, Απολογία Σωκράτους, Κρίτων και Γοργίας. Ανάμεσα στο πρώτο και στο δεύτερο σικελικό ταξίδι (θυμίζουμε ότι το δεύτερο και το τρίτο ταξίδι πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία 370-360 π.Χ.) κατατάσσονται τα ακόλουθα συγγράμματα: Μένων, Κρατύλος, Ευθύδημος, Μενέξενος, Συμπόσιον, Φαίδων, Πολιτεία, Φαίδρος (στα τέσσερα τελευταία έργα θεωρείται ότι ο συγγραφέας έφθασε στη μέγιστη ακμή του, στο ύψιστο σημείο των πνευματικών ανησυχιών του), Παρμενίδης και Θεαίτητος. Τέλος, στην όψιμη περίοδο βρίσκουν τη θέση τους ο Σοφιστής, ο Πολιτικός (τα δύο αυτά έργα πιστεύεται ότι δημιουργήθηκαν μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου ταξιδιού), ο Φίληβος, ο Τίμαιος, ο Κριτίας, οι Νόμοι, καθώς και η Έβδομη Επιστολή ή Επιστολή Ζ’ (όλα αυτά τα συγγράμματα ανάγονται στην περίοδο μετά την οριστική επιστροφή του Πλάτωνος στην Αθήνα).

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η «Πολιτεία» (έκδοση του 1911, μετάφραση Ιωάννη Γρυπάρη), ένα από τα έργα στα οποία θεωρείται ότι ο Πλάτων έφθασε στη μέγιστη ακμή του, στο ύψιστο σημείο των πνευματικών ανησυχιών του.

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Α’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Β’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Γ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Δ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Ε’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΣΤ’)