«Παρίσι, Τέξας» – Το αριστούργημα του Βιμ Βέντερς για τη Δύση και τη θλίψη

Ο Γερμανός σκηνοθέτης Βιμ Βέντερς γοητεύεται από τον κλασικό αμερικανικό κινηματογράφο των Τζον Φορντ, Νίκολας Ρέι, Χάουαρντ Χοκς και Σάμιουελ Φούλερ και τα γυρίσματα στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα.

Ο 79χρονος, γεννημένος στο Ντίσελντορφ, σκηνοθέτης έκανε ακριβώς αυτό στα τέλη της δεκαετίας του 1970, αφού είχε ήδη γίνει γνωστός ως δημιουργός για τον ενδιαφέρον του στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο.

Ωστόσο, τα όνειρα γίνονται πραγματικότητα με πολύ περίεργους τρόπους: Ο Βέντερς δέχτηκε την πρόταση του Φράνσις Φορντ Κόπολα να σκηνοθετήσει το Hammett, ένα σενάριο στο οποίο ο ίδιος ο συγγραφέας μυστηρίου Ντάσιελ Χάμετ γινόταν πρωταγωνιστής ενός νουάρ θρίλερ.

«Μόνο και μόνο για ένα κολασμένο αποτέλεσμα»

Η Warner Brothers κατέστρεψε τελικά την ταινία αυτή το 1982, προς απογοήτευση του Κόπολα και του Βέντερς -«αφιέρωσα χρόνια από τη ζωή μου, μετακόμισα εκεί μόνο και μόνο για ένα κολασμένο αποτέλεσμα», είπε ο Γερμανός σκηνοθέτης.

Όμως η ταινία ήταν καταλυτική για να πάρει ο Βέντερς τη σημαντική απόφαση ότι θα σκηνοθετούσε ξανά μόνο εάν και εφόσον είχε απόλυτη ελευθερία, χωρίς κλειστό σενάριο.

Έτσι, την άνοιξη του 1983, ξεκίνησε να γυρίσει μια ταινία στο νοτιοδυτικό Τέξας, η οποία ένα χρόνο αργότερα κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και χτύπησε σαν κεραυνός το κοινό, σε όλο τον κόσμο. Πριν από σαράντα και χρόνια ο Βέντερς άρχισε να γυρίζει το «Παρίσι, Τέξας» (Paris, Texas).

«Μερικές φορές υπάρχουν ταινίες που κυκλοφορούν ακριβώς την κατάλληλη στιγμή, και αυτό συνέβη με το “Παρίσι, Τέξας”. Δεν ξέρω αν είναι τύχη ή μοίρα ή ο συνδυασμός αυτών»

Ο Βιμ Βέντερς / Photo: Wikimedia Commons

Γυρίσματα χωρίς σενάριο

Το 2023, ο Βέντερς επισκέφθηκε το φεστιβάλ BCN Sant Jordi στη Βαρκελώνη, όπου μίλησε για την καριέρα του σε μια ομάδα φοιτητών της Σχολής Επικοινωνίας και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Ramon Llull-Blanquerna.

Χάρισε μερικά διαλεκτικά διαμάντια, όπως την πρότασή του να γυρίζουν χωρίς σενάριο, αν είναι δυνατόν -«το συνιστώ σε όλους: γυρίστε με έναν φιλικό σεναριογράφο στο πλευρό σας και το αποτέλεσμα θα είναι εντυπωσιακό»-, καθώς και την άποψη ότι «η προετοιμασία είναι υπερεκτιμημένη και ότι είναι καλύτερα να γυρίζετε αμέσως μόλις φτάσετε στην τοποθεσία. Αφήστε την ταινία σας να δείξει την ανακάλυψή σας, την πορεία σας».

Ο Βέντερς προβληματίστηκε επίσης για τη φήμη του «Παρίσι, Τέξας».

Δείτε το τρέιλερ του «Παρίσι, Τέξας»

«Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να μην τα θαλασσώσω»

«Είναι ένα παράξενο φαινόμενο. Μερικές φορές υπάρχουν ταινίες που κυκλοφορούν ακριβώς την κατάλληλη στιγμή, και αυτό συνέβη με το “Παρίσι, Τέξας”. Δεν ξέρω αν είναι τύχη ή μοίρα ή ο συνδυασμός αυτών.

»Στην περίπτωσή μου, ο Χάρι Ντιν Στάντον ήταν εκεί την ιδανική στιγμή- η Ναστάζια Κίνσκι βρισκόταν στο απόγειο της καριέρας της- ήταν το πρώτο σενάριο του Σαμ Σέπαρντ, και ο συνθέτης Ράι Κούντερ ήθελε να αποδείξει την αξία του. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να μην τα θαλασσώσω», είπε.

Μετά την καταστροφή του Hamnett, ο Βέντερς επέστρεψε στην Ευρώπη και γύρισε, το 1982, την «Κατάσταση των Πραγμάτων» στην Πορτογαλία με τον σεναριογράφο Σάμιουελ Φούλερ, τον οποίο θαύμαζε. Είχε πλέον την ελευθερία που επιθυμούσε για την καριέρα του, την οποία του είχε κλέψει το Χόλιγουντ.

«Ήθελα όμως να γυρίσω στη Δύση, σε αυτά τα απέραντα τοπία. Μου ήταν και είναι ακόμη σαφές ότι δεν μπορείς να κάνεις ταινίες με θέματα, ότι αυτά μπορούν να προκύψουν μόνο από τους χαρακτήρες. Και αν κάποιος ήξερε αυτά τα τοπία και αυτούς τους χαρακτήρες, αυτός ήταν ο Σαμ Σέπαρντ. Ο Σαμ πάντα έγραφε για τη Δύση. Το βιβλίο του «Motel Chronicles» ήταν η ουσία της ταινίας, Παρίσι, Τέξας».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Golden Age Cinema & Bar (@ourgoldenage)

Η ιστορία των ανθρώπων του κινηματογράφου

Στο βιβλίο του «On Location: Cities of the World in Film», ο ίδιος ο Βέντερς σημειώνει ότι «ένας δρόμος, μια πρόσοψη, ένα βουνό, μια γέφυρα ή ένα ποτάμι δεν είναι απλώς τα φόντα της αφήγησης. Καθένα έχει τη δική του ιστορία, τη δική του προσωπικότητα, μια ταυτότητα που αξίζει να ληφθεί υπόψη».

Το «Παρίσι, Τέξας» αντανακλά αυτή τη φιλοσοφία και ο Βέντερς αποτύπωσε τη μυθολογία της αμερικανικής Δύσης -που δημιούργησε ο Σέπαρντ- μέσα από τη δική του ευρωπαϊκή οπτική γωνία (με το πρόσθετο πλεονέκτημα της κινηματογράφησης του Ολλανδού Ρόμπι Μίλερ) και τον προσωπικό του θαυμασμό.

«Ίσως αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι ποτέ δεν ενδιαφέρθηκα για την ιστορία του κινηματογράφου, αλλά μάλλον για την ιστορία των ανθρώπων που έκαναν ταινίες», δήλωσε ο σκηνοθέτης.

Θυμάται πρώτα και κύρια την ανασφάλεια του Χάρι Ντιν Στάντον. «Για πολλούς μήνες, ήμουν ο ψυχολόγος του. Έδειχνε άσχημος, ήταν γέρος και κακός ηθοποιός. Ήταν 35 χρόνια μεγαλύτερος από τη Ναστάζια»

Photo: YouTube

Ποιο είναι το στόρι του «Παρίσι, Τέξας»

Η ιστορία ξεκινά με την εμφάνιση ενός άνδρα, του Τράβις (Χάρι Ντιν Στάντον), στην έρημο του Τέξας. Εμφανίζεται από το πουθενά- έχει να τον ακούσει κανείς εδώ και τέσσερα χρόνια. Η επιστροφή του στον πολιτισμό είναι επίσης μια προσωπική ανάσταση και μια ανάκτηση της οικογένειάς του.

Ο Βέντερς γύρισε την εναρκτήρια σεκάνς σε μια περιοχή που ονομάζεται Devil’s Graveyard, κατόπιν σύστασης ενός παλιού πιλότου ελικοπτέρου που είχε προσληφθεί για τα γυρίσματα. «Ανακαλύψαμε τυχαία το βενζινάδικο Camelot, όπου ο Γουόλτ σταματά για να ανεφοδιαστεί πριν συναντήσει ξανά τον αδελφό του, και γυρίσαμε εκεί γιατί το όνομα μας γαργαλούσε» θα πει ο σκηνοθέτης.

Το αρχικό σχέδιο του Βέντερς ήταν γεωγραφικά πιο φιλόδοξο: ήθελε να πάει στην Καλιφόρνια και μέχρι την Αλάσκα. Ο Σέπαρντ είχε αντίρρηση. «Μου είπε, ‘Μην ασχολείσαι με αυτό το ζιγκ-ζαγκ. Μπορείς να βρεις όλη την Αμερική σε μία μόνο πολιτεία: Το Τέξας».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από @64mag

Οι ταινίες φτιάχνονται στο μοντάζ

Ο Βέντερς απολαμβάνει τη διαδικασία των γυρισμάτων -ανακαλύπτει την ψυχή των τοποθεσιών όταν φτάνει- αλλά πιστεύει ότι οι ταινίες φτιάχνονται στο μοντάζ. «Το μοντάζ είναι σαν να σιγοβράζεις- είναι το αγαπημένο μου μέρος της παραγωγής».

Από τα γυρίσματα στο «Παρίσι, Τέξας», θυμάται πρώτα και κύρια την ανασφάλεια του Χάρι Ντιν Στάντον. «Για πολλούς μήνες, ήμουν ο ψυχολόγος του. Έδειχνε άσχημος, ήταν γέρος και κακός ηθοποιός. Ήταν 35 χρόνια μεγαλύτερος από τη Ναστάζια. Έπαιζε νευρικά, υποτιμώντας τον εαυτό του κάθε μέρα.

»Όταν τελικά πήγαμε στο φεστιβάλ των Καννών, του είπα ότι δεν μπορούσα πια να είμαι στη διάθεσή του και να πάρει κάποιον να τον συνοδεύει. Ο Χάρι πλήρωσε για να πάει στο ταξίδι ένας νεαρός ηθοποιός και στάθηκε δίπλα του ώρα με την ώρα, υποστηρίζοντάς τον αδιάκοπα. Αυτός ο νεαρός άνδρας ήταν ο Σον Πεν».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη A Shot. (@justashottt)

Το «κόλλημα» στα Όσκαρ

Το «Παρίσι, Τέξας» δεν κατάφερε να φτάσει στα Όσκαρ. Ο Βέντερς είναι ξεκάθαρος για τον λόγο που συνέβη αυτό: «Η Twentieth Century Fox το αγόρασε για κυκλοφορία στις Ηνωμένες Πολιτείες.

»Ετοίμασαν μια έξυπνη κυκλοφορία, σκέφτηκαν ακόμη και να κερδίσουν τα βραβεία Όσκαρ. Ξαφνικά, η διοίκηση στην κορυφή άλλαξε, και μέσα σε τρεις εβδομάδες ακόμη και οι ρεσεψιονίστ ήταν διαφορετικοί. Τα νέα στελέχη δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση με τις ιδέες των προηγούμενων και δεν προετοίμασαν καν προβολή για τα μέλη της Ακαδημίας ούτε έκαναν κάποια ανακοίνωση.

«Ο Χάρι ήταν συντετριμμένος. Ωστόσο, μήνες νωρίτερα, τον Μάιο του 1984, είχε κερδίσει τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Είχα ήδη βρεθεί εκεί το 1975 για το «Πέρασμα του χρόνου», όταν ήμουν πολύ νέος για να το απολαύσω.

»Το 1984, το βίωσα διαφορετικά. Στο τέλος του διαγωνισμού, μας ζήτησαν να μείνουμε γιατί είχαμε κερδίσει κάτι. Καθώς η τελετή συνεχιζόταν, εξακολουθούσαμε να μην είχαμε κερδίσει κάποιο βραβείο, και στο τέλος είχαμε μείνει μόνο ο Τζον Χιούστον για το «Κάτω από το Ηφαίστειο» και εγώ.

»Κοιταχτήκαμε μεταξύ μας και χαμογελάσαμε, παρόλο που δεν γνωρίζαμε ο ένας τον άλλον. Ανακοίνωσαν το όνομά μου και είπα: «Συγγνώμη, Τζον, εγώ είμαι». Αποδείχθηκε ότι ο και Χιούστον βραβεύτηκε στη συνέχεια με Φοίνικα για την καριέρα του. Γελάσαμε πολύ μετά».

*Με στοιχεία από elpais.com | Αρχική Φωτό: YouTube