Όχι κ. Πρωθυπουργέ δεν επλήγησαν «λίγοι συμπολίτες μας» από τη φωτιά στην Αττική, αλλά όλοι μας

Μιλώντας στις 15 Αυγούστου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε στους «ευτυχώς λίγους συμπολίτες μας που επλήγησαν από την πυρκαγιά» για τους οποίους η «πολιτεία θα κινηθεί τάχιστα ώστε να τους αποζημιώσει».

Υποθέτω ότι ο πρωθυπουργός εννοούσε ότι δεν είχαμε περισσότερες απώλειες ζωής, μόνο την άτυχη εργαζόμενη, και ότι ο αριθμός των κατοικιών και των επιχειρήσεων που καταστράφηκαν δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλος σε σχέση με την έκταση της πυρκαγιάς που εξαιτίας κυρίως της πλήρους έλλειψης -όπως αποδείχθηκε- σχεδίου, επιτελικής επάρκειας και ικανότητας σταμάτησε λίγα χιλιόμετρα μακριά από την πλατεία Συντάγματος.

Όμως, ο πρωθυπουργός λέγοντας αυτά τεχνηέντως υποτιμά το ίδιο το μέγεθος της καταστροφής και το πόσο μας αφορά, σε τελική ανάλυση όλες και όλους.

Να το πω διαφορετικά: ακόμη και εάν δεν είχαμε κανένα θάνατο και κανένα τραυματισμό και ακόμη και εάν δεν είχε καταστραφεί κανένα σπίτι και καμιά επιχείρηση, πάλι θα έπρεπε να μιλάμε για μια πολύ μεγάλη καταστροφή, από τη στιγμή που μιλάμε για 105.000 στρέμματα που κάηκαν και έρχονται να προστεθούν στα αποκαΐδια των μεγάλων πυρκαγιών στην Αττική τα προηγούμενα χρόνια, με αποτέλεσμα μέχρι τώρα να έχει χαθεί το 37% των δασών της Αττικής.

Γνωρίζω ότι από την τραγωδία στο Μάτι το 2018 και μετά πρυτάνευσε -και ορθώς- η λογική με κάθε τρόπο να μην έχουμε απώλειες ζωών από τέτοιες πυρκαγιές που έρχονται όλο και πιο κοντά στον αστικό ιστό. Αυτός ήταν και ο πυρήνας της στρατηγικής που διαμορφώθηκε γύρω από το 112 και την έγκαιρη εκκένωση περιοχών, χωρίς να λείπουν ωστόσο οι φωνές ειδικών που μιλούν για κατάχρηση, ενώ αυξάνονται οι κατηγορίες για επανάπαυση και ολιγωρία στη λήψη των άλλων επίσης αναγκαίων μέτρων.

Ωστόσο, όπως γνωρίζουμε εδώ και πολλά χρόνια το κόστος από τις δασικές πυρκαγιές δεν περιορίζεται στις απώλειες ζωών και στις ζημιές σε σπίτια και επιχειρήσεις. Από μόνη της η καταστροφή δασικών εκτάσεων είναι μια ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή, με άμεσες συνέπειες στην υγεία, στην κοινωνία και στην οικονομία. Και αυτό γιατί μια δασική πυρκαγιά αφενός έχει ως αποτέλεσμα πολύ μεγάλη έκλυση αερίων που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή, αφετέρου μας στερεί από έναν από τους βασικούς φυσικούς μηχανισμούς για την απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Όμως, πέρα από τη συνολική επιβάρυνση που φέρνουν οι δασικές πυρκαγιές συνεπάγονται και σημαντική τοπική περιβαλλοντική επιδείνωση. Όσο περισσότερο καίγεται η Αττική, μια ούτως ή άλλως περιβαλλοντικά πολύ επιβαρυμένη περιοχή, με μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού, τόσο χειρότερη γίνεται η συνθήκη για όλους όσους ζούμε σε αυτήν.

Γι’ αυτό τον λόγο και ο πρωθυπουργός, όπως και συνολικά η κυβέρνηση δεν έχουν το δικαίωμα να αποπροσανατολίζουν για μικροπολιτικούς λόγους υποβαθμίζοντας την καταστροφή που συντελέστηκε στην Αττική, ούτε βεβαίως μπορούν να προσπεράσουν την εικόνα μιας ανοχύρωτης χώρας, παρά τις ετήσιες διαβεβαιώσεις ότι «φέτος είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι παρά ποτέ». Και σίγουρα δεν μπορεί να αποτελεί διαρκώς άλλοθι η κλιματική αλλαγή ή η ένταση των φαινομένων, όταν αυτές είναι παράμετροι γνωστές εδώ και κάποια χρόνια.

Η κυβέρνηση στην περίπτωση της Αττικής απέτυχε. Δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από μια μοιρολατρική ρητορική που λίγο πολύ λέει ότι αυτό θα ήταν «το καλύτερο που μπορούσαμε να πετύχουμε». Και σίγουρα δεν μπορεί η κρατική απρονοησία να μεταφερθεί στις πλάτες των πολιτών ως ατομική ευθύνη. Όχι γιατί δεν υπάρχει και δεν αποτελεί υποχρέωση του κάθε πολίτη να την αναλάβει, αλλά γιατί σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις κρατικές υποδομές και τον κρατικό σχεδιασμό.

Και καλά έκανε και ευχαρίστησε ο πρωθυπουργός και τα στελέχη του κρατικού μηχανισμού και τους εθελοντές που πάλεψαν με τη φωτιά, αλλά οφείλει να αναγνωρίσει ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί στρατηγική για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών ο συνδυασμός ανάμεσα στο 112 και τους εθελοντές με τα λάστιχα και τους κουβάδες.

Αυτή την αποτυχία της κυβέρνησης δεν μπορεί να τη συγκαλύψει καμία επικοινωνιακή διαχείριση, ούτε η προσδοκία ότι θα ξεχαστεί σταδιακά. Γιατί οι κοινωνίες έχουν λιγότερο κοντή μνήμη από όσο νομίζουν οι κυβερνώντες, αλλά και γιατί τα σημάδια της καταστροφής είναι πολύ νωπά για να τα προσπεράσει κανείς, οι συνέπειες της δε μπροστά μας.

Γι’ αυτό θα ήταν καλό ο πρωθυπουργός αντί να υποβαθμίζει αυτό που έγινε στην Αττική, να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί, να κάνει την αναγκαία αυτοκριτική και προφανώς να δώσει πειστικές απαντήσεις στο γιατί φτάσαμε ως εδώ και κυρίως λύσεις που θα διασφαλίζουν ότι δεν θα ξαναφτάσουμε και ότι η καταστροφή δεν θα είναι η νέα κανονικότητα.