Η έξαρση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων στην Αφρική είναι ένα ακόμη παράδειγμα του πώς οι μολυσματικές ασθένειες που θεωρούνται «πρόβλημα κάποιου άλλου» και πλήττουν κυρίως φτωχές, αναπτυσσόμενες χώρες, μπορεί ξαφνικά να αποτελέσουν απροσδόκητες παγκόσμιες απειλές.

Άλλα παραδείγματα παραμελημένων ασθενειών περιλαμβάνουν τους ιούς του Δυτικού Νείλου, του Ζίκα και του Chikungunya.

Η ευλογιά ανακαλύφθηκε το 1958 (σε πιθήκους σε αιχμαλωσία, εξ ου και η αρχική λανθασμένη ονομασία «monkeypox») και το πρώτο ανθρώπινο κρούσμα εντοπίστηκε το 1970. Στη συνέχεια, για δεκαετίες παραμελήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την επιστημονική κοινότητα και την κοινότητα της δημόσιας υγείας, θεωρούμενη ως μια ασυνήθιστη λοίμωξη σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές της τροπικής Αφρικής, χωρίς σημασία για τον υπόλοιπο κόσμο.

Όταν μια μαζική επιδημία mpox έπληξε τις ανεπτυγμένες χώρες το 2022, η αυξημένη χρηματοδότηση της έρευνας οδήγησε σε έξαρση των επιστημονικών μελετών. Σε μία μόνο ιατρική μηχανή αναζήτησης, από τον Απρίλιο του 2022 έχουν παραχθεί περισσότερες έρευνες από ό,τι τα προηγούμενα 60 χρόνια.

Γιατί δεν πρέπει να εφησυχάζουμε

Η παγκόσμια επιδημία mpox το 2022-23 συνέβη παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις των Αφρικανών ερευνητών για αυξημένες παγκόσμιες επενδύσεις σε διαγνωστικά, θεραπευτικά και εργαλεία πρόληψης της μόλυνσης για την mpox, σημειώνει το δίκτυο «The Conversation».

Ο ΠΟΥ έχει πλέον κηρύξει παγκόσμια κατάσταση έτακτης ανάγκης για την τρέχουσα έξαρση του mpox στην κεντρική Αφρική. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού για γεγονότα που συνιστούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία άλλων χωρών και απαιτούν συντονισμένη διεθνή αντίδραση.

Ωστόσο, η πρόσφατη ιστορία του Mpox είναι μια ακόμη υπενθύμιση ότι μια μολυσματική ασθένεια σε μια γωνιά του κόσμου δεν πρέπει να θεωρείται πρόβλημα κάποιου άλλου, καθώς μπορεί ξαφνικά να αρχίσει να εξαπλώνεται γρήγορα και μακριά.

Επισημαίνει επίσης τις παγκόσμιες ανισότητες στην κατανομή των πόρων και την πρόσβαση σε εμβόλια, διάγνωση και θεραπείες. Αυτά διατέθηκαν σε πολλές βιομηχανικές χώρες και βοήθησαν στον περιορισμό της πανδημίας του Covid-19, αλλά εξακολουθούν να λείπουν σε μεγάλο βαθμό στο μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μια ασθένεια σε μια γωνιά του κόσμου μπορεί ξαφνικά να γίνει παγκόσμια απειλή για την υγεία. Είναι καιρός το παγκόσμιο σύστημα υγείας να αφυπνιστεί σε αυτή την πραγματικότητα

Το ξέσπασμα του 2022: η απόλυτη έκπληξη

Η ασθένεια έχει μετονομαστεί σε «mpox», αλλά το όνομα του ιού, προς το παρόν, παραμένει «monkeypox» (MPXV). Είναι στενά συνδεδεμένος με τον ιό της ευλογιάς.

Ο MPXV θεωρούνταν ζωονόσος που ενδημούσε σε μέρη της κεντρικής και δυτικής Αφρικής. Αποκτήθηκε κυρίως μέσω της στενής επαφής με άγρια θηλαστικά, ιδίως μέσω της κατανάλωσης κρέατος από είδη άγριας πανίδας, αλλά δεν υπήρχε διαρκής μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Μόνο πολύ περιστασιακά παρατηρήθηκαν κρούσματα εκτός των ενδημικών περιοχών, λόγω μολυσμένων ταξιδιωτών ή εισαγωγής μολυσμένων μικρών θηλαστικών.

Αυτό άλλαξε απότομα το 2022: μια μαζική, ταχέως εξελισσόμενη παγκόσμια επιδημία προκάλεσε πάνω από 99.000 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα σε 116 χώρες. Στην κορύφωσή της τον Αύγουστο του 2022, αναφέρονταν πάνω από 6.000 κρούσματα κάθε εβδομάδα.

Το ξέσπασμα αυτό αποτέλεσε την απόλυτη έκπληξη: τα περισσότερα κρούσματα αναφέρθηκαν από μη ενδημικές περιοχές, κυρίως σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, οι οποίοι είχαν μολυνθεί κατά τη διάρκεια πρόσφατων σεξουαλικών επαφών.

Παρόλο που τα περισσότερα κρούσματα δεν ήταν κλινικά ιδιαίτερα σοβαρά και ο αριθμός των νεκρών ανέρχεται σε λίγο πάνω από 200, ο ΠΟΥ, στις 23 Ιουλίου 2022, κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Ευτυχώς, ο αριθμός των κρουσμάτων σύντομα μειώθηκε κατακόρυφα, λόγω ενός συνδυασμού αλλαγών στη συμπεριφορά και εμβολιασμού σε ομάδες κινδύνου. Σύγχρονα εμβόλια και αντιιικά φάρμακα με δράση κατά της mpox έγιναν διαθέσιμα σε πολλές πληγείσες χώρες υψηλού εισοδήματος.

Αυτά είχαν αναπτυχθεί και αποθηκευτεί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, κυρίως για την προετοιμασία μιας πιθανής επίθεσης με βιολογικό όπλο χρησιμοποιώντας έναν ιό της πανώλης.

Η αναζωπύρωση στην Αφρική

Η περιοχή της Αφρικής βιώνει μια έξαρση των κρουσμάτων mpox που ξεκίνησε το 2023.

Ως ήπειρος που περιλαμβάνει τις περιοχές όπου η mpox ενδημεί εδώ και πολύ καιρό, η Αφρική παρουσιάζει πλέον ένα πολύπλοκο μωσαϊκό:

  • Κρούσματα που προέρχονται από το ενδημικό, σε μεγάλο βαθμό ζωονοσογόνο, πρότυπο που επικρατούσε στο παρελθόν.
  • Κρούσματα που συνδέονται με την παγκόσμια επιδημία του 2022, για παράδειγμα στη Νότια Αφρική.
  • Το πιο ανησυχητικό είναι ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός λοιμώξεων της κλάσης Ib του MPXV που αναφέρθηκαν από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Ήδη, αυτή η έξαρση έχει οδηγήσει σε κρούσματα ευλογιάς σε αρκετές γειτονικές χώρες του Κογκό, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων (όπως η Κένυα) όπου δεν είχαν καταγραφεί ποτέ στο παρελθόν κρούσματα ευλογιάς.

Παράλληλα, το πρώτο κρούσμα στην Ευρώπη εντοπίστηκε στην Σουηδία, ενώ καταγράφηκε κρούσμα και στο Πακιστάν.

Τι πρέπει να γίνει

Ένα πρόσφατο άρθρο που συνυπέγραψε το «The Conversation» στο The Lancet Global Health περιγράφει τι πρέπει να γίνει, για να περιοριστεί η νόσος και να αποτραπεί η μετατροπή της σε επιδημία, ενδεχομένως ακόμη και σε πανδημία.

Η ισότιμη πρόσβαση σε διαγνωστικές εξετάσεις, εμβόλια και αντι-ιικές θεραπείες απαιτεί πολιτική δέσμευση και οικονομικές επενδύσεις.

Χρειάζονται επιστημονικές έρευνες για να μάθουμε περισσότερα για τις συνθήκες έκθεσης, τις οδούς μετάδοσης και τις κλινικές παρουσιάσεις. Είναι σημαντικό να βρεθούν οι καλύτεροι τρόποι για να γίνουν αυτές οι παρεμβάσεις.

Οι επιστήμονες προτείνουν τη δημιουργία μιας πολυδιάστατης, πολυεπιστημονικής, πολυεθνικής ερευνητικής κοινοπραξίας Mpox (MpoxReC), υπό αφρικανική ηγεσία στην Αφρική. Θα πρέπει να διεξάγει έρευνα με στόχο την εξάλειψη της mpox ως προβλήματος δημόσιας υγείας.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μια ασθένεια σε μια γωνιά του κόσμου μπορεί ξαφνικά να γίνει παγκόσμια απειλή για την υγεία. Είναι καιρός το παγκόσμιο σύστημα υγείας να αφυπνιστεί σε αυτή την πραγματικότητα.

Headlines