Οι «απαγορευμένες» – Αμβλώσεις στα κρυφά στον αραβικό κόσμο

«Χαράμ» στα αραβικά σημαίνει «απαγορευμένο» και είναι αυτή η λέξη που χαρακτηρίζει -μεταξύ πολλών άλλων- τις αμβλώσεις σχεδόν σε όλες τις χώρες της περιοχής Μέσης Ανατολής-Βόρειας Αφρικής (ΜΕΝΑ).

Στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι ποινικοποιημένες -με ελάχιστες προβλεπόμενες εξαιρέσεις- και θεωρούνται από την κοινωνία «αμαρτία».

Όταν λοιπόν η 20χρονη Νουρ από τον Λίβανο διαπίστωσε ότι είναι έγκυος, ήταν σαν να της είχε έρθει ο ουρανός στο κεφάλι.

Ανύπαντρη, ζει μαζί με την οικογένειά της και χρειάστηκε να σηκωθεί αξημέρωτα για να μπορέσει να περάσει απαρατήρητη, καθώς έκανε μια μυστική «απόδραση» στο μπάνιο.

Αφού κλείδωσε την πόρτα, πήρε το τεστ εγκυμοσύνης, διάβασε τις οδηγίες και τις ακολούθησε προσεκτικά.

Καρδιοχτυπούσε περιμένοντας το αποτέλεσμα. Ήταν θετικό.

«Οι δύο κόκκινες γραμμές εμφανίστηκαν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, με αστραπιαία ταχύτητα, αναγγέλλοντας την καταστροφή», περιγράφει η 20χρονη στον ανεξάρτητο ιστότοπο Daraj, με έδρα τη Βηρυτό.

Πανικοβλήθηκε.

Στα μάγουλά της άρχισαν να κυλούν δάκρυα.

Έτρεξε πίσω στο κρεβάτι της, προσπαθώντας μάταια να κοιμηθεί.

Στο μυαλό της στριφογύριζαν οι λιγοστές επιλογές της.

Ούτε ήθελε, ούτε όμως και θα μπορούσε να κρατήσει το παιδί εκτός γάμου.

Με το που θα μάθαιναν οι γονείς της ότι είναι έγκυος, θα μπορούσαν ακόμη και να τη σκοτώσουν.

«Αυτό είναι δικό σου πρόβλημα. Έπρεπε να ήσουν πιο προσεκτική», της απάντησε ο εδώ και τρία χρόνια σύντροφός της, όταν πληροφορήθηκε για την εγκυμοσύνη.

Η Νουρ έφυγε από το σπίτι του νιώθοντας φόβο, απογοήτευση και μοναξιά.

Αλλά ήξερε ότι έπρεπε να δράσει γρήγορα.

Τηλεφώνησε στην καλύτερή της φίλη για να βρουν μαζί μια λύση.

Μια άμβλωση, αναγκαστικά παράνομη, θα ήταν επικίνδυνη ακόμη και για τη ζωή της.

Τελικά, κατάφερε να προμηθευτεί χάπια για τον τερματισμό της κύησης.

Της τα έστειλε ένας γιατρός, με τον οποίο ήρθε σε επαφή μέσω γνωστών.

Πλήρωσε 100 δολάρια για παραλάβει.

Ήταν ακριβά για μια φοιτήτρια, αλλά ήταν η μόνη της επιλογή.

Χωρίς ασφαλείς επιλογές

«Όταν πήρα τα χάπια, ένιωσα ότι το πρώτο στάδιο του επίπονου ταξιδιού μου είχε τελειώσει», θυμάται η Νουρ.

Όμως το επόμενο στάδιο ήταν «πιο επώδυνο και τρομακτικό».

Κλειδώθηκε στο δωμάτιό της και υπέμενε τους πόνους, προσπαθώντας να μη σκέφτεται τις τρομακτικές ιστορίες που είχε ακούσει για κορίτσια και γυναίκες που πέθαναν από αποβολές στα σπίτια τους.

Υπέφερε από εξαιρετικά επώδυνες συσπάσεις στη μήτρα της, πράγμα που σήμαινε ότι είχε αρχίσει η διαδικασία της αποβολής.

Δύο ημέρες αργότερα, ο σωματικός της πόνος μετατράπηκε σε ψυχολογικό.

«Με καταδίωκε ένα τρομερό αίσθημα ενοχής», λέει η 20χρονη Λιβανέζα.

«Είναι σαν να ήμουν απλώς μια εγκληματίας, επειδή δεν ήθελα να κάνω παιδιά».

Στον Λίβανο η άμβλωση είναι παράνομη, βάσει του Ποινικού Κώδικα που ισχύει από το 1943.

Σύμφωνα με τα άρθρα 539 έως 546, μια γυναίκα που τερματίζει εκούσια την κύηση κινδυνεύει με ποινή φυλάκισης που κυμαίνεται από 3 μήνες έως 3 χρόνια.

Όσοι τη βοηθήσουν κινδυνεύουν επίσης με φυλάκιση 1 έως 3 ετών. Η μόνη νομική εξαίρεση που υπάρχει είναι να βρίσκεται σε κίνδυνο η ζωή της εγκυμονούσας.

Κι αυτό, αφού έχει συμβουλευτεί 3 γιατρούς, που συμφωνούν  ομόφωνα ότι η άμβλωση είναι απαραίτητη.

Ακόμη κι έτσι, ωστόσο, η πρόσβαση σε ασφαλείς αμβλώσεις είναι περιορισμένη, εξαιτίας των ανεπαρκών υποδομών υγειονομικής περίθαλψης, της κοινωνικής πίεσης και του κόστους.

Το αποτέλεσμα είναι οι περισσότερες γυναίκες που επιδιώκουν να τερματίσουν την εγκυμοσύνη τους να μένουν με δύο επικίνδυνες επιλογές.

Η πρώτη είναι να κάνουν κρυφά άμβλωση σε κάποια γυναικολογική κλινική. Διαδικασία που είναι δαπανηρή, περίπλοκη και κυρίως επικίνδυνη.

Η δεύτερη επιλογή είναι να πάρουν χάπια άμβλωσης, τα οποία είναι δύσκολο να τα προμηθευτεί κανείς.

Τα φαρμακεία δεν τα πωλούν χωρίς συνταγή γιατρού.

Συχνά, όταν υπάρχει, έχει κοστίσει επίσης πολύ ακριβά.

Κοινωνικοοικονομικά και θρησκευτικά δεσμά

Οι αμβλώσεις παραμένουν ένα περίπλοκο ζήτημα για το Ισλάμ.

Πριν από το 1786 η επικρατούσα σχολή ερμηνείας των ιερών κειμένων του Κορανίου ήταν η Χανάφι, βάσει της οποίας η άμβλωση επιτρεπόταν έως και 120 ημέρες μετά τη σύλληψη, χωρίς περιορισμούς.

Διάστημα, κατά το οποίο το έμβρυο θεωρείται ότι δεν έχει ακόμη ανθρώπινη ζωή και ψυχή.

Από τα τέλη του 18ου αιώνα ωστόσο η άμβλωση έγινε σταδιακά παράνομη στις περισσότερες αραβικές χώρες.

Πέραν από τις σχολές ερμηνείας του Κορανίου -το οποίο δεν αναφέρεται ρητά στις αμβλώσεις- ιστορικοί εκτιμούν ότι ο πραγματικός αρχικός λόγος αυτής της αναστροφής ήταν οι ανάγκες κάλυψης των αναγκών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για εργατικά χέρια.

Κοντολογίς, ότι τα σώματα των γυναικών εργαλειοποιήθηκαν για τις ανάγκες της δημογραφικής και οικονομικής πολιτικής.

Η πολιτική αυτή έγινε ακόμη πιο σκληροπυρηνική στις αρχές του 20ου αιώνα από τις ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές δυνάμεις.

Σήμερα οι αυστηροί περιορισμοί για τις αμβλώσεις παραμένουν σε ισχύ σχεδόν σε όλες τις αραβικές χώρες, με κάποιες εξαιρέσεις.

Μία από αυτές είναι η Τυνησία, η οποία έγινε πρωτοπόρος νομιμοποιώντας τις αμβλώσεις το 1973.

Μέχρι σήμερα, είναι η μόνη χώρα στην περιοχή ΜΕΝΑ όπου η άμβλωση είναι νόμιμη, με όριο τους τρεις μήνες κύησης.

Ακόμη και εκεί, ωστόσο, το να τερματίσει μια γυναίκα την εγκυμοσύνη γίνεται όλο και πιο δύσκολο.

Ο περιορισμένος αριθμός δομών που κάνουν αμβλώσεις, ιδίως στις αγροτικές περιοχές, καθιστά πιο δύσκολο για τις γυναίκες να κάνουν χρήση του δικαιώματός τους.

Πρόσφατη μελέτη εν τω μεταξύ κατέδειξε ότι το 40% των γυναικών ηλικίας 18 έως 29 ετών δεν γνώριζε καν ότι η άμβλωση επιτρέπεται στην Τυνησία δια νόμου.

Συνολικά η άμβλωση, τα αντισυλληπτικά και η αναπαραγωγική υγεία συνεχίζουν να στιγματίζονται σε μεγάλο βαθμό στις σύγχρονες αραβικές κοινωνίες.

Σε αυτό το φόντο, υπολογίζεται ότι μια στις δέκα εγκυμοσύνες καταλήγει σε άμβλωση, με το 6% όλων των μητρικών θανάτων να αποδίδεται σε επισφαλείς πρακτικές τερματισμού της κύησης.